Αναγκαία η εφαρμογή εναλλακτικών μέτρων κράτησης για πρόσφυγες

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε η Χρύσα Χατζή, ειδική νομική συνεργάτιδα στον Συνήγορο του Πολίτη, την περασμένη εβδομάδα, ο ένας στους πέντε ή οι 114 στους 545 άνδρες κρατούμενους στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής κρατούνταν σε αστυνομικά τμήματα. Οι άλλοι κρατούνταν κατά το ήμισυ στην Αμυγδαλέζα και κατά το ήμισυ στον Ταύρο. «Υπάρχει ένας σταθερός αριθμός ατόμων που διαβιεί σε αστυνομικά τμήματα, όπου οι συνθήκες είναι κατά κανόνα πολύ χειρότερες από τα προαναχωρησιακά κέντρα», παρατήρησε.

Η ίδια διαπίστωσε εξάλλου, ότι τα περί της κράτησης ως εξαιρετικού μέτρου «είχαν πολύ μικρή εφαρμογή και πριν την προσφυγική κρίση και σήμερα. Η διοικητική κράτηση δυστυχώς, είναι το κυρίαρχο μέσο άσκησης αποτρεπτικής μεταναστευτικής πολιτικής».
Σύμφωνα με την κ. Χατζή, στις αναφορές που δέχεται ο Συνήγορος του Πολίτη «φαίνεται να παραμένουν τα προβλήματα, ότι κάποιοι κρατούνται ενώ είναι ανέφικτη η επιστροφή τους, κάποιοι κρατούνται για λόγους δημόσιας τάξης που δεν τους διευκρινίζονται και κάποιοι κρατούνται ενώ ζουν πολλά χρόνια στη χώρα».

Ο Μενέλαος Κωστάρης, διευθυντής μετανάστευσης του Κλάδου Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων της Ελληνικής Αστυνομίας, αποκάλυψε τις πιέσεις που υπήρξαν από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή της κράτησης. «Το γεγονός ότι δεν εφαρμόζαμε το μέτρο της κράτησης και όλοι, πρόσφυγες ή μη, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ελεύθεροι, δεν άρεσε σε πολλούς στην Ευρώπη και άρχισαν, προτού λάβουν τις αποφάσεις, να μας πιέζουν με εκθέσεις και συναντήσεις και να μας λένε εμμέσως ότι πρέπει να τίθενται υπό κράτηση γιατί είμαστε πολύ ελκυστικοί».

Ο κ. Κωστάρης, χαρακτήρισε «αδιέξοδο» την απόφαση ΕΕ-Τουρκίας να επιστρέφονται στην Τουρκία όλοι οι νεοεισερχόμενοι, γιατί «υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι που αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη. Είναι προφανές ότι όλοι έχουν υποβάλει αίτημα ασύλου».

Ο ίδιος ανακοίνωσε ότι το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη βρίσκεται σε διαδικασία ανάκλησης της γνωμοδότησης του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για την επ' αόριστον κράτηση, γνωμοδότηση που «στην πράξη έχει αρθεί και δεν εφαρμόζεται», όπως είπε. «Είναι ανάγκη και πιο επίκαιρο από ποτέ, να δούμε πάλι τα εναλλακτικά μέτρα κράτησης και πώς θα τα εφαρμόσουμε» πρόσθεσε. Ενώ είναι υποχρέωση του κράτους να παράσχει νομική συνδρομή στις προσφυγές σε δεύτερο βαθμό, «αυτό αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει», εξήγησε ο Γιώργος Δαφνής, ειδικός νομικός συνεργάτης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Ο κ. Δαφνής εξήγησε ότι η Ύπατη Αρμοστεία έχει ως προτεραιότητα την ενίσχυση της νομικής βοήθειας στη διαδικασία του ασύλου. «Ήδη η υπηρεσία Ασύλου έχει συντάξει ένα σχέδιο υπουργικής απόφασης για το θέμα αυτό και η Ύπατη Αρμοστεία θα προσπαθήσει να καλύψει το κενό αυτό στο μεσοδιάστημα μέχρι την εφαρμογή της απόφασης αυτής», συμπλήρωσε.

Όπως επισήμανε ο επιστημονικός υπεύθυνος της νομικής υπηρεσίας του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Σπύρος Κουλοχέρης, η εφαρμογή της κράτησης για όλους τους νεοεισερχόμενους, «είναι μια σαφής υποχώρηση από βασικά δικαιώματα του ανθρώπου, ιδίως το δικαίωμα της ελευθερίας». «Βλέπουμε στο θέμα των δικαιωμάτων του ανθρώπου μια κατάσταση εξαίρεσης, δηλαδή για μια ομάδα ανθρώπων εφαρμόζονται διαφορετικές διατάξεις, ενώ τα δικαιώματα αφορούν όλους τους ανθρώπους, ασχέτως του στάτους στο οποίο βρίσκονται», παρατήρησε και συμπλήρωσε ότι «αυτός είναι ένας κώδωνας κινδύνου για όλους μας, γιατί απειλούνται πολύ βασικά δικαιώματα για όλους μας».
Σχολιάζοντας την τροπολογία του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής που ψηφίστηκε σήμερα, ο κ. Κουλοχέρης, υπογράμμισε ότι αυτή θέτει αρκετά ζητήματα, όπως γιατί αλλάζει η σύνθεση των επιτροπών Προσφυγών, όταν οι περισσότερες αποφάσεις των επιτροπών μέχρι σήμερα υπήρξαν θετικές για τους ανθρώπους και κατά της συμφωνίας. Επίσης, το πώς γίνεται η εκλογή των μελών τους, το πώς τοποθετούνται και από ποιόν. «Όλα αυτά γεννούν πολλά ζητήματα, που κλονίζουν την έννοια του κράτους δικαίου» ανέφερε.

Τέλος, ο κ. Κουλοχέρης είπε ότι τις επόμενες ημέρες, αναμένεται η απόφαση του διοικητικού εφετείου για την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για τον Σύρο ομοφυλόφιλο.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες εξέδωσε κείμενο πολιτικής τον Δεκέμβριο του 2015 με τίτλο «Εφαρμόζοντας τα εναλλακτικά μέτρα κράτησης στην Ελλάδα», με το οποίο επιχειρεί να καταθέσει μια ολοκληρωμένη και επιχειρησιακή πρόταση για την εφαρμογή της εναλλακτικής κράτησης στην Ελλάδα. «Τα εναλλακτικά μέτρα εγγυώνται ευημερία και σεβασμό δικαιωμάτων και εξασφαλίζουν μεγαλύτερο βαθμό συμμόρφωσης στις διαδκασίες σχετικά με το καθεστώς παραμονής. Η υποχρέωση εφαρμογής εναλλακτικών μέτρων είναι νομική υποχρέωση των αρχών», εξήγησε η δικηγόρος του ΕΣΠ, Ελένη Κουτσουράκη.