Λίγα μόλις 24ωρα πριν το κρίσιμο δημοψήφισμα-φωτιά στην Τουρκία, για την αναθεώρηση του συντάγματος και ο Ερντογάν δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα προκειμένου το πρωί της 17ης Απριλίου να έχει επικρατήσει το “ναι”.
Οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μάχη της κάλπης θα είναι αμφίρροπη και όποιο αποτέλεσμα κι αν επικρατήσει, θα είναι με βραχεία τη κεφαλή.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δεν βοηθούν για την εξαγωγή κάποιων έστω, τρόπον τινά, ασφαλών συμπερασμάτων.
Η τελευταία δημοσκόπηση που δημοσιεύεται στην αντιπολίτευόμενη εφημερίδα Τζουμχουριέτ δείχνει σημαντική διαφορά υπέρ του «όχι» με 53,9 % ενώ το «ναι» να περιορίζεται στο 46,1%”.
Αλλες δυο χθεσινές δημοσκοπήσεις στη μια καταγράφεται μικρό προβάδισμα του «ΝΑΙ» έναντι του «ΟΧΙ» ενώ στην δεύτερη την νίκη του «όχι» και μάλιστα με σχετική άνεση.
Συγκεκριμένα, στην πρώτη δημοσκόπηση, σύμφωνα με την έρευνα του Κέντρου Δημοσκοπήσεων Ευρασίας το 53,75% της τουρκικής κοινωνίας ψηφίζει «όχι». Η νέα δημοσκόπηση δείχνει ότι την παρούσα στιγμή περίπου επτά μονάδες χωρίζουν το «όχι» από το «ναι, καθώς το ποσοστό του «ναι» είναι 46,25%.
Το Κέντρο Δημοσκοπήσεων Ευρασίας, που ξεχωρίζει με τις ορθές προβλέψεις του στις πρόσφατες τουρκικές βουλευτικές εκλογές, πραγματοποίησε την έρευνα σε 26 επαρχίες της Τουρκίας και σε αυτήν συμμετείχαν 8.160 άτομα.
Οι σχεδιασμοί του επιτελείου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προέβλεπαν ότι η κλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις με την Ευρώπη θα συσπείρωνε τους πολίτες υπέρ του, όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη στο βαθμό που περίμενε ο τουρκος πρόεδρος. Ίσως γιατί είχε εναποθέσει πολλές από τις ελπίδες του στο “σιγουράκι” της πόλωσης. Ο τούρκος πρόεδρος παίζει εδώ και καιρό το “χαρτί” της δαιμονοποίησης “των κακών άλλων”, έχοντας καταφέρει να πάρει μαζί του τον μισό τούρκικο λαό. Όμως έχει απέναντι του τον άλλο μισό. Κι αυτό δεν αποτέλεσε ποτέ σώφρονα πολιτικό σχεδιασμό.
Θα τους θάψουμε στα χαντάκια που έσκαψαν οι ίδιοι
Ο Ερντογάν, σε δημόσιες ομιλίες του την Πέμπτη στις πόλεις Ορντού και Κερασούντα ζήτησε από το λαό να ψηφίσει «ναι» για να καταπολεμηθεί η τρομοκρατία πιο αποτελεσματικά και κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι υποστηρίζει τους τρομοκράτες.
«Έχουμε αρχίσει τον μεγάλο αγώνα για να εξαλείψουμε τις τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το ΡΚΚ, την οργάνωση του Γκιουλέν, το DHKPC. Εξουδετερώσαμε 11.000 τρομοκράτες μέχρι τώρα. Θα τους εξολοθρεύσουμε τελείως. Θα τους θάψουμε στα χαντάκια που έσκαψαν οι ίδιοι στη ΝΑ Τουρκία. Με τη βοήθεια του Θεού, την Κυριακή το βράδυ η Ευρώπη θα ακούσει τη φωνή μας. Τότε θα πουν ότι η Τουρκία είναι μια χώρα με την οποία δεν μπορούν να παίζουν παιχνίδια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο τούρκος πρόεδρος.
Μια διχασμένη χώρα...
“Η στρατηγική “δαιμονοποίησε και πόλωσε τον λαό” που εφαρμόζει ο Ερντογάν όντως είχε αποτέλεσμα στο παρελθόν. Ωστόσο, στην παρούσα φάση ενδέχεται να διχάσει την Τουρκία ενάντια στην ίδια της την ύπαρξη”, σημειώνει εκτενές ρεπορτάζ του αμερικανικού ιστότοπου The Atlantic. Επιλέγοντας λοιπόν ηθελημενα κι εσκεμμένα να διχάσει την Τουρκία για να πάρει το, κατά πολύ μεγαλύτερο, πληθυσμιακό κομμάτι της βαθιάς Ανατολίας μαζί του, ο Ερντογάν αδιαφόρησε για τον υπόλοιπο μισό τουρκικό λαό.
“Κι όπως φαίνεται από διάφορες έρευνες, σήμερα όλη η Τουρκία είναι διχασμένη σε φιλο-ερντογανικούς κι αντι-ερντογανικούς: οι μεν πιστεύουν πως η Τουρκία είναι ένας επίγειος παράδεισος, ενώ οι δε -Αλεβίτες, Κούρδοι, αριστεροί, κοσμικοί και φιλελεύθεροι- θεωρούν πως ζουν στην Κόλαση”, σημειώνει με νόημα το Atlantic. “Το πόσο διχασμένο είναι το κράτος, φαίνεται κι από το γεγονός πως οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας [ΜΙΤ] από εκεί που αποτελούσαν την παραδοσιακή προμετωπίδα τουρκικής ενότητας κι ομοψυχίας, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου είναι διχασμένες σε εσωτερικές φράξιες”, προσθέτει.
Ακόμη όμως κι αν επικρατήσει το “ναι” στο δημοψήφισμα και ο Ερντογάν καταφέρει να γίνει... Χαλίφης στη θέση του Σουλτάνου, πάλι χαμένος θα βγει, καθώς η επικίνδυνη ρητορική και οι υψηλά διχαστικοί τόνοι του θα επιφέρουν, εντέλει, το αντίθετο από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.
“Όντως, θα καταφέρει να αποκτήσει απόλυτη εξουσία στη χώρα. Ωστόσο, και καθώς η διαφορά ανάμεσα σε “ναι” και “όχι” θα είναι απειροελάχιστη, θα είναι αποδεκτός μόνο από τον μισό λαό. Το υπόλοιπο μισό θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο, νόμιμο ή και παράνομο, να του υποσκάψει τον πολίτικο λάκκο. Γιατί αυτό κατάφερε να κάνει ο Ερντογάν στην Τουρκία: να την διχάσει απέναντι στον ίδιο της τον εαυτό. Και από εκεί και πέρα, το μόνο που μπορεί να συμβεί είναι κοινωνική πόλωση, βία, ίσως και εμφύλιος πόλεμος”, καταλήγει το δημοσίευμα του Atlantic.
Για να μην αναφέρουμε το ότι πλέον κινδυνεύει κοιτώντας το δέντρο, να χάσει το δάσος: δηλαδή την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Ήδη η Ε.Ε. κατέστησε σαφές, πριν λίγες εβδομάδες διαμέσου της Επιτροπής της Βενετίας, το εξειδικευμένο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα συνταγματικά θέματα, πως αν επικρατήσει το “ναι” στο δημοψήφισμα τότε οι προτεινόμενες συνταγματικές τροποποιήσεις στην Τουρκία θα είναι «επικίνδυνο βήμα προς τα πίσω» για τη δημοκρατία, ειδικά καθώς θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για τον Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2029.
Η Επιτροπή της Βενετίας προειδοποίησε για τον κίνδυνο ενός «προσωποπαγούς καθεστώτος» στην Τουρκία, σημειώνοντας ότι με την άρση των αναγκαίων ελέγχων και ισορροπιών, οι τροποποιήσεις δεν θα ακολουθούν το μοντέλο ενός δημοκρατικού προεδρικού συστήματος το οποίο θα βασίζεται στη διάκριση των εξουσιών, και αντ' αυτού θα ενέχει τον κίνδυνο εκφυλισμού σε ένα αυταρχικό προεδρικό Σύστημα.
Επίσης, αν ψηφιστούν τυχόν ατυχείς “εμπνεύσεις” του Ερντογάν, όπως η επαναφορά της θανατικής ποινής, τότε η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας αυτομάτως διακόπτεται κι η Τουρκία δεν μπορεί πλέον να διεκδικήσει τίποτα στο μέλλον, προς μεγάλη απογοήτευση του Ερντογάν. Ή μήπως αυτό δεν τον ενδιαφέρει και τόσο αυτό πλέον;
Το σενάριο της τελωνειακής ένωσης
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν σε άρθρο τους οι Financial Times, μια ρήξη ανάμεσα σε Τουρκία κι Ε.Ε. στην παρούσα φάση βολεύει αμφότερες τις πλευρές. “Αμφότερες πλευρές γνωρίζουν πως η ρήξη πλησιάζει και πλέον επικεντρώνονται στην εύρεση μιας νέας μορφής σχέσης που να μπορεί να ικανοποιήσει αμφότερες τις πλευρές. “Κάθε νύξη πολιτικής ένωσης ανάμεσα στις δυο πλευρές πλέον βρίσκεται σε... κωματώδη κατάσταση”, επισημαίνει ο Μαρκ Πιερίνι, τέως πρέσβης της Ε.Ε. στην Άγκυρα.
Άρα τι βολεύει τις δυο πλευρές; Αυτό που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου κιόλας, δηλαδή τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία έτσι ώστε να δοθεί έμφαση στις εμπορικές συναλλαγές σε τομείς όπως τα ποτά και τα τρόφιμα, τις δημόσιες συμβάσεις αλλά και την παροχή υπηρεσιών.
«Η αναβάθμιση της εμπορικής σχέσης ΕΕ-Τουρκίας αποτελεί ουσιώδες τμήμα των προσπαθειών που καταβάλλουν η ΕΕ και η Τουρκία για την εμβάθυνση των σχέσεών τους στους βασικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος», σημείωνε στη σχετική ανακοίνωσή της η Κομισιόν.
Ο Τούρκος υπουργός Οικονομίας, Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί, έσπευσε να καλωσορίσει τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ως «την καλύτερη επιλογή αυτήν τη στιγμή στο τραπέζι» καθώς για την Τουρκία η ΕΕ αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο, ενώ τα δύο τρίτα των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Τουρκία προέρχονται από την ΕΕ (κυρίως από Ολλανδία, Αυστρία, Βρετανία, Γερμανία, Ισπανία).
Ο δρόμος χωρίς επιστροφή και η Ελλάδα
Σε κάθε περίπτωση, εάν ο Ερντογάν κερδίσει το δημοψήφισμα την επόμενη Κυριακή η Τουρκία θα εισέλθει αργή ή γρήγορα σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή. Από τις αρχικές υποσχέσεις περί εκδημοκρατισμού και προσέγγισης με την Ευρώπη ο Ερντογάν και το ΑΚP θα έχουν πραγματοποιήσει μια πλήρη κυβίστηση. Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει ήδη προειδοποιήσει ότι μπορεί να προχωρήσει και σε νέο δημοψήφισμα για την διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, ενώ δεν αποκλείει και την επαναφορά της θανατικής ποινής.
Το ενδεχόμενο της ολοένα και μεγαλύτερης αποξένωσης της Τουρκίας από τη Δύση θα πρέπει να προβληματίσει τόσο τους ευρωπαίους όσο και τους έλληνες αξιωματούχους. Γιατί εάν η Ευρώπη υπήρξε τα τελευταία χρόνια, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σημείο αναφοράς για την Άγκυρα, η ολοκληρωτική εξαφάνιση αυτής της αναφοράς μπορεί να ενεργοποιήσει πολύ επικίνδυνες δυναμικές.
Τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ελλάδα...