Η κρίση στην Ισπανία μπαίνει πλέον σε αχαρτογράφητα νερά, μετά το -κατά πολλούς Καταλανούς- προκλητικό κι εμπρηστικό διάγγελμα του βασιλιά Φελίπε το βράδυ της Τρίτης -κι ενώ αναμένεται αντίστοιχο διάγγελμα εκ μέρους του Κάρλες Πουιγδεμόντ, προέδρου της περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλονίας, στις 9 τοπική ώρα το βράδυ της Τετάρτης.
Η δραματική παρέμβαση από τηλεοράσεως του βασιλιά αντί να εκτονώσει την μεγαλύτερη πολιτική κρίση που γνώρισε η χώρα από την εποχή του δικτάτορα Φράνκο, αναζωπύρωσε περισσότερο τα εθνικιστικά πάθη στην Καταλονία, καθώς δεν είπε λέξη για τη βίαιη επέμβαση της αστυνομίας και τους 900 τραυματίες της περασμένης Κυριακής.
Αντιθέτως, κι επιλέγοντας να εγκαταλείψει την ως είθισται μετριοπαθή του στάση, ο Ισπανός βασιλιάς κατηγόρησε την ηγεσία των Καταλανών ότι κινούνται εκτός της νομιμότητας. «Με την ανεύθυνη συμπεριφορά τους μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική και κοινωνική σταθερότητα της Καταλονίας και ολόκληρης της Ισπανίας. Είναι ευθύνη των νόμιμων κρατικών εξουσιών να διασφαλίσουν τη συνταγματική τάξη», είπε.
[custom:google-ads]
Κι όπως ήταν αναμενόμενο, μετά την ομιλία του οι θαμώνες ενός μπαρ στη Βαρκελώνη σφύριζαν και τον αποδοκίμαζαν: «Είναι ντροπή... Αντί να λύσει το πρόβλημα, έριξε λάδι στη φωτιά», δήλωσε ο Ντομίνγκο Γκουτιέρεζ, ένας 61χρονος οδηγός φορτηγού. «Ούτε κουβέντα δεν είπε για αυτούς που τραυματίστηκαν. Ποτέ δεν ήμουν υπέρ της ανεξαρτησίας, οι γονείς μου κατάγονται από την Ανδαλουσία. Αλλά τώρα είμαι περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον υπέρ της ανεξαρτησίας χάρη σε ανθρώπους σαν κι αυτόν».
Λάδι στη φωτιά κι από τον Πουιγδεμόντ
Από την άλλη πλευρά, ο Πουιγδεμόντ είχε δηλώσει ότι μόλις έχουν τα οριστικά αποτελέσματα του δημοψηφίσματος θα κηρύξει την ανεξαρτησία της περιφέρειας «στα τέλη αυτής της εβδομάδας ή στις αρχές της επόμενης», βάζοντας την ισπανική κρίση σε μια άνευ προηγουμένου πολιτική terra incognita. Αξιωματούχος της τοπικής κυβέρνησης δήλωσε στο πρακτορείο Reuters, ότι τη Δευτέρα θα κινήσει η Καταλονία τις διαδικασίες για ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της από την Ισπανία.
Κι όλα αυτά την ίδια ώρα που ο Πουτζεμόν δήλωσε στη γερμανική εφημερίδα Bild πως αισθάνεται ήδη πρόεδρος μιας ελεύθερης χώρας αφού περισσότεροι από 2 εκατομμύρια Καταλανοί ψήφισαν υπέρ της απόσχισης της περιφέρειας από την Ισπανία στο απαγορευμένο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής.
«Αισθάνομαι ήδη πρόεδρος μιας ελεύθερης χώρας όπου εκατομμύρια άνθρωποι έλαβαν μια σημαντική απόφαση» είπε ο Πουτζεμόν σε μια συνέντευξη που πρόκειται να δημοσιευτεί αύριο Πέμπτη.
To Γαλλικό Πρακτορείο επικαλούμενο μια πηγή από τους κόλπους της περιφερειακής κυβέρνησης, ανέφερε το βράδυ της Τετάρτης πως η Καταλονία ενδέχεται να ανακηρύξει την ανεξαρτησία της την προσεχή Δευτέρα, κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του κοινοβουλίου που συγκάλεσε η ηγεσία της περιφέρειας.
Σε συνάρτηση με το πώς θα εξελιχθεί η συνεδρίαση, η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας ενδέχεται να γίνει εκείνη τη στιγμή, επισήμανε αυτή η πηγή που δεν θέλησε να κατονομαστεί.
Ολοι πάντως περιμένουν το βραδυνό του διάγγελμα, το οποίο θα καθορίσει εν πολλοίς τις επόμενες κινήσεις της Μαδρίτης και του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι.
Μπορεί η Μαδρίτη να επέμβει μονομερώς;
Η Μαδρίτη δεν πρόκειται να αναγνωρίσει μια ανακήρυξη ανεξαρτησίας, όπως δεν αναγνώρισε και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Ο Μαριάνο Ραχόι έχει τη δυνατότητα να επικαλεστεί -πράγμα πρωτόγνωρο στην πολιτική ιστορία της χώρας του – το άρθρο 155 του Ισπανικού Συντάγματος, που επιτρέπει στην ισπανική κυβέρνηση να επέμβει και να αναλάβει τον έλεγχο μιας αυτόνομης περιοχής εφόσον η εκείνη «δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύνταγμα ή άλλους νόμους ή ενεργεί με τρόπο που υπονομεύει σοβαρά το γενικό συμφέρον της Ισπανίας».
Πάντως -κι αυτό ειναι σημαντικό- ενώ επί πολλούς μήνες τα καστιγιάνικα ΜΜΕ τηρούσαν σκληρή γραμμή κατά του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, από την περασμένη Κυριακή η στάση πολλών ιδιωτικών καναλιών (Telecinco, Antena3, La Sexta and Cuatro) άλλαξε άρδην και πλέον αρκετά εξ' αυτών, παραδεχόμενα τον αδέξιο χειρισμό της κατάστασης εκ μέρους του Ραχόι, τάσσονται έως και υπέρ των Καταλανών!
Αποδεικνύοντας περίτρανα πως ο πραγματικός χαμένος αυτής της τεταμένης ατμόσφαιρας είναι ο πρωθυπουργός. "Οι δυο πλευρές βρίσκονται πλέον στο σημείο χωρίς επιστροφή. Η σχέση Καταλονίας-Ισπανίας έχει αλάξει δραματικά", σημειώνει στο Bloomberg η Καρολάιν Γκρέι, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο Αστον της Βρετανίας.
Η Καταλονία προκαλεί αμηχανία στην Ε.Ε.
Οι Νew Υork Τimes αναλύουν την κατάσταση στην Ε.Ε. λίγες ημέρες μετά το καταλανικό δημοψήφισμα.
"Αστυνομικοί ντυμένοι σαν τον Ρόμποκοπ και φορώντας κράνη σαν του Ντάρθ Βέιντερ εμπόδισαν καταλανούς πολίτες -μέχρι και συνταξιούχους- από το να ψηφίσουν, χτυπώντας τους με γκλομπ και ρίχνοντας τους σφαίρες από καουτσούκ. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τόση βία θα είχε ήδη καταδικαστεί από μέρους της Ε.Ε.. Αυτή τη φορά όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη καθώς τα περιστατικά αυτά συνέβησαν σε ένα κράτος-μέλος της, την Ισπανία", αναφέρει στο δημοσίευμα της η αμερικανική εφημερίδα.
Όπως τονίζει το άρθρο, η κατάσταση στην Καταλονία φέρνει σε δύσκολη θέση την Ε.Ε. καθώς η ένωση, ενώ υπερασπίζεται το δικαίωμα της ελευθερίας λόγου, έκφρασης και ψήφου, την ίδια στιγμή είναι ένας συνασπισμός κρατών που δεν γίνεται να ενθαρρύνει αποσχιστικές τάσεις εντός αυτών.
Κι έτσι, έπειτα από σιωπή αρκετών ημερών, η Κομισιόν έλαβε ξεκάθαρη θέση για το δημοψήφισμα. Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς ξεκαθάρισε ότι «σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα, το δημοψήφισμα της Κυριακής στην Καταλονία δεν ήταν νόμιμο».
Η θέση αυτή λειτουργεί ουσιαστικά ως μία προειδοποίηση προς την καταλανική ηγεσία, ότι οποιαδήποτε μονομερής κίνηση από πλευράς της, δεν θα γίνει δεκτή από την ευρωπαϊκή οικογένεια και ότι η νομιμότητα στην Ισπανία ορίζεται σαφώς από το Σύνταγμα, του οποίου την τήρηση υπηρετεί η κεντρική εξουσία της χώρας.
«Για την Επιτροπή και για τον πρόεδρο Γιούνκερ, όπως έχει ειπωθεί επανειλημμένως, πρόκειται για εσωτερικό ζήτημα της Ισπανίας και πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της συνταγματικής τάξης στην Ισπανία» είπε ο κ. Σχοινάς και πρόσθεσε:
«Επαναλαμβάνουμε ότι νομικά η θέση αυτής της Επιτροπής αλλά και των προκατόχων της είναι ότι, εάν ένα δημοψήφισμα που έχει οργανωθεί σύμφωνα με το ισπανικό Σύνταγμα κατέληγε σε κάποια εδαφική αποχώρηση, τα εδάφη αυτά θα βρίσκονταν εκτός Ε.Ε.».
Απευθυνόμενος όμως και προς τη Μαδρίτη, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν τόνισε πως η Επιτροπή έχει εμπιστοσύνη στον Ισπανό πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι. Παρ’ όλα αυτά κάλεσε την κεντρική ισπανική κυβέρνηση «να περάσει πολύ γρήγορα από την αντιπαράθεση στο διάλογο» λέγοντας πως «η βία δεν μπορεί ποτέ να αποτελέσει ένα πολιτικό εργαλείο».
Κατέστη σαφές λοπόν πως για τις Βρυξέλλες, η Καταλονία αποτελεί εσωτερικό ζήτημα της Ισπανίας. "Ο λόγος είναι πως η Ε.Ε. το λιγότερο που θέλει τώρα είναι να ενθαρρύνει κινήματα ανεξαρτητοποίησης", επισημαίνει το άρθρο.
Δεν είναι τυχαίο πως μέχρι σήμερα, πέντε κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου.
Το δόγμα Πρόντι
Επιπλέον, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ανέφερε ότι στην περίπτωση της Καταλωνίας θα μπορούσε να εφαρμοστεί μόνο το λεγόμενο "Δόγμα Πρόντι".
Το δόγμα αυτό αναφέρει ότι το κράτος που αποχωρεί θα πρέπει να εγκαταλείψει την Ένωση και θα μπορούσε, στη συνέχεια, να επανέλθει μόνο, αν έχει αποκτήσει ανεξαρτησία, σύμφωνα με το συνταγματικό δίκαιο του κράτους μέλους που εγκατέλειψε.
Ακόμη και τότε όμως, θα έπρεπε να έχει την σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε. -γεγονός απίθανο, καθώς η Ισπανία θα ασκούσε σίγουρα βέτο.
Πρόσθεσε, ακόμη, ότι οι πλούσιες «περιφερειακές παραδόσεις» δεν πρέπει να μετατραπούν σε «στοιχεία διαχωρισμού και κατακερματισμού της Ευρώπης».
Εξαιτίας λοιπόν των περιορισμών που πηγάζουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η Επιτροπή παραμένει ουδέτερη στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Καταστροφικός χειρισμός από τον Ραχόι
Ωστόσο, η αστυνομική βία είναι αυτή που προκάλεσε τις πιο αλγεινές εντυπώσεις.
"Μιλάμε για μια καταστροφή για το γόητρο και την εικόνα του Ραχόι, ο οποίος αντί με τους χειρισμούς του να εξομαλύνει, ρίχνει κι άλλο λάδι στην ήδη υπάρχουσα φωτιά της απόσχισης", εξηγεί ο Στέφεν Μπλόκμανς, ειδικός σε θέματα δικαίου στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Πολιτικών στις Βρυξέλλες.
"Αμφότερες οι πλευρές είναι παγιδευμένες στην δική τους λογική. Ο Ραχόι πρέπει να αρχίσει ξανά τον διάλογο για την συνταγματική αναθεώρηση, αλλά και οι Καταλανοί να μην τραβήξουν κι άλλο το σχοινί", συνοψίζει ο Μπλόκμανς.
"Ανεξάρτητα από τα λάθη που έγιναν κι από τις δύο πλευρές, η ισπανική κυβέρνηση είναι αυτή που με τους κακούς της χειρισμούς και την υπερβολική βία που άσκησε, έχασε την μάχη των εντυπώσεων και της εικόνας απέναντι στην υφήλιο", καταλήγει με νόημα ο Τσαρλς Γκραντ, διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης.
Διαβάστε περισσότερα στο thetoc.gr