΄Ηταν η 28η Μαρτίου του 1997 όταν πλέοντας στα στενά του ΄Οτραντο, 25 ναυτικά μίλια από τις ακτές της Απουλίας, το αλβανικό «Kater I Rades» που κουβαλούσε στα αμπάρια του το όνειρο για ένα καλύτερο αύριο πήρε τον πάτο της θάλασσας τις ζωές 81 ανθρώπων και μεταξύ αυτών 61 μητέρων με παιδιά. Πέντε χρόνια μετά ο νομάρχης της Απουλίας και ο δήμαρχος του ΄Οτραντο ανέθεσαν στον ΄Ελληνα γλύπτη και καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ,Κώστα Βαρώτσο, να επέμβει καλλιτεχνικά σ’ αυτό το ανατριχιαστικό κουφάρι του πλοίου δίνοντάς του μια διαφορετική «ζωή».
Είχα να δουλέψω σ' ένα θανατικό αντικείμενο...
«Είχα να δουλέψω σε μια “κάσα”, σε ένα θανατικό αντικείμενο του πρώτου μεγάλου ατυχήματος με επιβαίνοντας μετανάστες που συνέβη στη Μεσόγειο», λέει στο TheTOC δημιουργός του περίφημου«Δρομέα» που παρέδωσε στην πόλη του ΄Οτραντο «το πιο πολιτικό μου έργο», όπως λέει. Το έργο με το συμβολικό τίτλο «Απόβαση» βρίσκεται μόνιμα τοποθετημένο στο λιμάνι του ΄Οτραντο.
΄Εκτοτε ο Βαρώτσος είναι βαθιά προβληματισμένος για την «εκατόμβη» της Μεσογείου με χιλιάδες νεκρούς κάθε χρόνο όπως συνέβη με το τραγικό ναυάγιο στα ανοιχτά της Λαμπεντούζα.«΄Επρεπε να το ζήσω από κοντά για να καταλάβω. Στη Μεσόγειο συμβαίνει μια τραγωδία ανθρώπινη η οποία ο μέσος Ευρωπαίος δεν μπορεί να διανοηθεί. Υπάρχουν χιλιάδες νεκροί κάθε χρόνο. Θα έλεγα ότι εκεί διεξάγεται ένας άλλος πόλεμος», μας λέει.
Η απόγνωση της δημάρχου της Λαμπεντούζα
Θυμάται μάλιστα, ότι κατά τη διάρκεια της έρευνας και της μελέτης που έκανε το 2011 και το 2012 για τη δημιουργία του έργου του είχε έρθει σε επαφή με την τότε δήμαρχο της Λαμπεντούζα. « Ηταν σε απόγνωση από το πώς μετατρέπεται η Μεσόγειος σε υγρό τάφο», θυμάται. « “Είναι δυνατόν να μην έχει ένα μεταναστευτικό νόμο η Ευρώπη όπως η Αμερική, ο Καναδάς, όλοι οι ΄Ηπειροι;”, μας έλεγε».
Να έρχεται ο νομάρχης και να μου λέει: «Πάρε την κάσα να δουλέψεις!...»
Για τον Κ. Βαρώτσο, το τραγικό επίσης είναι ότι εγώ δούλεψε αυτό το έργο το 2011 και το 2012 που ζούσε συγχρόνως την τραγωδία της Ελλάδας: «Των δικών μας επιστημόνων που έφευγαν στο εξωτερικό: μια Ελλάδα σε πανικό, καταρρέουσα. Να βλέπω όλα γύρω μου να γκρεμίζονται και να έρχεται ο νομάρχης και να μου λέει: Πάρε και την κάσα!»
Θα άντεχε να κάνει κάτι ανάλογο με την πρόσφατη τραγωδία αν του το ζητούσαν;
΄Αραγε αν του ζητούσαν να δώσει ένα μήνυμα με κάποιο έργο σχετικά με την καινούργια τραγωδία θα το τολμούσε; «Κοιτάξτε, αυτά δεν γίνονται δυο φορές. Ουσιαστικά πήγα να δώσω ζωή σε μια τραγωδία, να τη βάλω σε μια άλλη διάσταση. Κάποια στιγμή θυμάμαι όταν δούλευα πάνω στο κουφάρι του πλοίου είδα ένα παιδάκι να περιτριγυρίζει – ήταν 15 – 20 χρονών – πήγα κοντά, του ήταν Αλβανός, δεν ήξερε να μιλήσει ούτε Ιταλικά, ούτε Ελληνικά, μου έδειξε το πλοίο και μου είπε “Παπά…” Είχε πεθάνει ο πατέρας του εκεί όταν ήταν μωρό. Αν δεν το δεις από κοντά δεν καταλαβαίνεις. Συνηθίζει το αυτί στην κακιά είδηση: “Α, έχουμε κι άλλους 700. Την περασμένη είχαμε 100. Αυτή το παρακάναμε… Την επόμενη πόσους; 2.000;” Μέχρι στιγμής έχουν συμβεί 3 Τιτανικοί στη Μεσόγειο. Αυτοί δεν είναι άνθρωποι;»
Ποια είναι η θέση της τέχνης απέναντι σε τέτοια ζητήματα;
«Το πρόβλημα είναι πολιτικό. Εγώ το αντιμετώπισα καλλιτεχνικά αλλά είναι βαθιά πολιτικό, απαντά. «Σήμερα μιλώντας γι’ αυτά τα θέματα δεν μπορώ να μιλήσω για τέχνη. Είναι τόσο σοβαρό ανθρωπιστικό πρόβλημα αυτό που σχετικά με την τέχνη το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό είναι “Η Κραυγή” του Μουνκ. Εγώ προσπάθησα να μετατρέψω μια τραγωδία σε κάτι θετικό προσπαθώντας να κάνω μια γέφυρα μεταξύ Ιταλικού και Αλβανικού λαού που ήταν τραυματισμένοι. Αυτό, όμως, είναι τόσο μικρό μπροστά σε 3 Τιτανικούς…»
Ντροπή τους! Κι εννοώ τους βορειοευρωπαίους...
Για τον ίδιο είναι τεράστιες οι ευθύνες της Ευρώπης που βρίσκεται σε μια φυγοκεντρική και διαλυτική διάσταση. «Δεν είναι ικανή να αντιμετωπίσει δραστικά το πρόβλημα το οποίο σ’ ένα βαθμό αυτή δημιούργησε. Πρέπει να μιλήσει κανείς με μεγάλη οργή όσον αφορά την Ευρώπη. Είμαι έξαλλος με τους Ευρωπαίους. Κι εννοώ τους βορειοευρωπαίους. Κοκορεύονται, έχουν ειρωνικό ύφος, κι έχουν αφήσει εμάς εδώ τους νότιους στη μοίρα μας… Είναι σύνορα της Ευρώπης εδώ. Ντροπή τους. Μπροστά στο πρόβλημα αυτό η Ευρώπη έχει βγάλει το χειρότερο εαυτό της».
thetoc.gr