Το διαμέτρημα 12 gauge, έχει ονομαστική διάμετρο .729’ της ίντσας. Για περισσότερα από 100 χρόνια, αποτελούσε τη μοναδική επιλογή των Βορειοαμερικάνων, αλλά και των Βρετανών κυνηγών με λειόκανο όπλο. Αποτελεί, ακόμη και σήμερα, τη μοναδική επιλογή για τους σκοπευτές του τραπ και του σπορτινγκ, αλλά και την πιο συνηθισμένη επιλογή για τους σκοπευτές του σκητ. Η συντρηπτική πλειοψηφία των κυνηγών της χώρας μας, χρησιμοποιεί λειόκανα τυφέκια αυτού του διαμετρήματος και δικαίως αποτελεί το πιο «πολυφορεμένο» διαμέτρημα των πυροβόλων όπλων. Αυτό πρακτικά συμβαίνει καθώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ανάγκη για μεγαλύτερο διαμέτρημα σε λειόκανα όπλα. Τα μεγάλα διαμετρήματα των 4 και 8 gauge, έχουν εξαφανιστεί εντελώς στη χώρα μας, καθώς οι γομώσεις τους καλύφθηκαν επαρκώς από το 10 gauge, καθώς και από τις εκδόσεις Μagnum και Super Magnum στα φυσίγγια 12 gauge. Παρ” όλα αυτά, ακόμη και αν κάποιος καταφέρει και βρει την επιλογή του μέσα στην ελάχιστη γκάμα όπλων 10 gauge που εισάγονται, θα δυσκολευτεί εξαιρετικά στην εξεύρεση φυσιγγίων τόσο λόγω της πολύ μικρής ποικιλίας στην εγχώρια αγορά όσο και του υψηλού κόστους τους. Άλλωστε, αν κάποιος επιμένει ή έχει λόγους να ρίχνει τόσο βαριά φυσίγγια, υπάρχει πάντα η επιλογή αγοράς ενός όπλου 12 gauge που μπορεί να υποστηρίξει φυσίγγια Magnum ή Super Magnum έως και 64 γραμμάρια σε σκάγια!
Μέχρι εδώ, προσπαθήσαμε να περιγράψουμε απλά και κατανοητά τις συνθήκες που επικρατούν στα λειόκανα τυφέκια στη χώρα μας. Προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι όλοι οι αναγνώστες μας μπορούν να ακολουθήσουν τη συνέχεια του άρθρου, θα κάνουμε μία σύντομη εισαγωγή στα διαθέσιμα «διαμετρήματα» των λειόκανων όπλων καθώς και σε στοιχειώδεις έννοιες που τα διέπουν.
Στοιχειώδεις γνώσεις και διαμετρήματα λειόκανων όπλων
Ο όρος «διαμέτρημα» ενός λειόκαννου κυνηγετικού όπλου εκφράζει τον αριθμό των μολύβδινων σκαγίων που μπορούμε να κατασκευάσουμε για το διαμέτρημα αυτό από μία λίβρα, περίπου 453,6 γραμμάρια καθαρό μολύβι. Ο ορισμός αυτός προέκυψε επειδή τα πρώτα όπλα με λεία κάνη έριχναν μολυβένιες μπάλες και ήταν πρωταρχικής σημασίας η ποσότητα του μολύβδου που απαιτούνταν. Από τον ορισμό προκύπτει ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός του διαμετρήματος, τόσο πιο μικρή είναι η διάμετρος της κάνης. Για παράδειγμα, από μία λίβρα μολύβδου μπορούμε να φτιάξουμε 12 σκάγια με διάμετρο 18.2 χιλιοστών και βάρος 38 γραμμαρίων για το διαμέτρημα 12. Ομοίως, από την ίδια ποσότητα μολύβδου, μπορούμε να φτιάξουμε 20 σκάγια με διάμετρο 15.6 χιλιοστά και βάρος 23 γραμμαρίων για το διαμέτρημα 20. Στον επόμενο πίνακα φαίνονται όλα τα διαμετρήματα που κυκλοφόρησαν κατά καιρούς με τη διάμετρο της κάνης τους σε χιλιοστά, καθώς επίσης και τις γομώσεις τους.
Τα δυσεύρετα διαμετρήματα δεν συνίστανται προς απόκτηση εκτός αν υπάρχουν συναισθηματικοί λόγοι ή αν βρεθεί κάποιο τέτοιο όπλο μεταχειρισμένο με συλλεκτική αξία σε πολύ χαμηλή τιμή. Πέρα από τα παραπάνω διαμετρήματα κυκλοφόρησαν μεμονωμένα σε μερικές χώρες και όπλα διαμετρήματος 13 ή 14, αλλά δεν εξαπλώθηκαν.
[pullquote_right]
TIP:
Αν επιθυμείτε να υπολογίσετε γρήγορα το μέγιστο βεληνεκές μίας βολής, αρκεί να χρησιμοποιήσετε τον εμπειρικό τύπο: «Διάμετρος σκαγίων (mm) x 100″. π.χ. με διάμετρο σκαγίων 2,5mm το μέγιστο βεληνεκές είναι 2,5 επί 100 ίσον με 250 μέτρα.
[/pullquote_right]
Σε μικρή απόσταση από την έξοδο της κάνης (2 μέτρα), τα σκάγια έχουν ταχύτητα περίπου 390 μέτρα το δευτ.πτο (m/s). Στη συνέχεια, η ταχύτητα μειώνεται διαρκώς και στα μικρότερα σκάγια ταχύτερα από ότι στα σκάγια μεγαλύτερης διαμέτρου. Για παράδειγμα, σε απόσταση 35 μέτρων από την κάνη, η ταχύτητα των σκαγίων είναι: για Νο 7 (διάμετρος 2,50mm) περίπου 190 m/s, για Νο 5 (διάμετρος 3,00mm) περίπου 210 m/s, για No 3 (διάμετρος 3,50mm) περίπου 225 m/s και για Νο 1 (διάμετρος 4,00mm) περίπου 235 m/s. Η αρχική κινητική ενέργεια του συνόλου των σκαγίων μίας βολής κυμαίνεται από 1900 έως 2700 Joule. Σε κάθε σφαιρίδιο, αντιστοιχεί το ανάλογο μέρος αυτής της ενέργειας. Ενδεικτικά, οι επιτρεπτές πιέσεις για φυσίγγια κυνηγιού είναι από 450 έως 650 bar για τα φυσίγγια 12 gauge, από 500 έως 650 bar για τα φυσίγγια των 16 gauge, από 550 έως 680 bar για τα φυσίγγια των 20 gauge, κ.λ.π. Το βεληνεκές εξαρτάται από το μέγεθος των σκαγίων. Για τα φυσίγγια των λειόκανων ισχύει: σκάγια No 7 περίπου 210 μέτρα, σκάγια Νο 5 περίπου 250 μέτρα, σκάγια Νο 3 περίπου 300 μέτρα και μονόβολο περίπου 350 μέτρα. Το βεληνεκές μπορεί να αλλάξει ανάλογα με τον τύπο της βολής, π.χ. αν υποθέσουμε ότι ένα μέγεθος σκαγίων έχει μέγιστο βεληνεκές τα 170 μέτρα, αυτό μπορεί να το πετύχει σε οριζόντια βολή, αλλά σε κατακόρυφη βολή μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 210 μέτρα! Γι” αυτό το λόγο, επειδή ποτέ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια το βεληνεκές των φυσιγγίων που χρησιμοποιούμε, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι δεν βρίσκεται κάτι που δεν θέλουμε να καταστρέψουμε πίσω από το στόχο μας, ανεξαρτήτου της απόστασης.
Η γόμωση ενός φυσιγγίου, όπως ήδη αναφέραμε, αποτελείται από μία ποσότητα σκαγίων συγκεκριμένης διαμέτρου. Το μέγεθος των σκαγίων (No) αναγράφεται κάθε φορά στον κάλυκα των φυσιγγίων. Ακολουθεί ένας ενδεικτικός πίνακας με τη διάμετρο των σκαγίων:
Το διαμέτρημα των 12 gauge
Όπως ήδη χαρακτηριστικά αναφέραμε, το διαμέτρημα των 12 gauge αποτελεί το πιο «πολυφορεμένο» διαμέτρημα λειόκανων όπλων στη χώρα μας. Υπάρχει μία τεράστια ποικιλία τόσο σε όπλα όσο και σε φυσίγγια όλων των τύπων, γεγονός που δημιουργεί έναν έντονο ανταγωνισμό που συχνά οδηγεί σε χαμηλές τιμές. Αυτός και μόνο ο λόγος αρκεί για να μην σκεφθείτε να αποκτήσετε άλλο διαμέτρημα λειόκανου όπλου, αν όμως υπάρχει ακόμη η ανάγκη να σας πείσουμε, φυσίγγια 12 gauge θα βρείτε ακόμη και στο τελευταίο χωριό ενώ αντιθέτως, φυσίγγια άλλων διαμετρημάτων, θα τα προμηθευτείτε μόνο από κεντρικά καταστήματα μεγάλων πόλεων και μόνο σε έναν τύπο. Ο μοναδικός ίσως λόγος να μην επιλεγεί το διαμέτρημα των 12 gauge, είναι από μία μικρόσωμη γυναίκα που αδυνατεί να χειριστεί ένα λειόκανο 12 gauge λόγω του όγκου του όπλου. Σε αυτή την περίπτωση το διαμέτρημα των 20 gauge, είναι η καλύτερη επιλογή, εφόσον φυσικά το επιτρέπουν οι κανονισμοί του αγωνίσματος που επιθυμούμε να ασχοληθούμε. Αναφορικά με τις πωλήσεις, σε διεθνές επίπεδο, το διαμέτρημα 12 gauge καταλαμβάνει περισσότερο από το 50% της αγοράς, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό κατανέμεται ισόποσα στα διαμετρήματα 10, 16, 20, 28 και .410.[pullquote_right]
Ήξερες ότι:
Τα φυσίγγια χαρακτηρίζονται με δύο αριθμούς (π.χ. 12/70). Ο πρώτος προσδιορίζει τη διάμετρο της κάνης (στο παράδειγμά μας, 12 gauge), ενώ ο δεύτερος το μήκος του κάλυκα σε mm (στο παράδειγμά μας, 70mm).
[/pullquote_right]
Ένα κλασικό γέμισμα φυσιγγίου διαμετρήματος 12 gauge, προσδιορίζεται περίπου στα 32 γραμμάρια. Το μέγιστο του γεμίσματος που μπορεί να δεχθεί ένας κάλυκας 12 gauge, είναι περίπου στα 38 γραμμάρια. Το διαμέτρημα των 12 gauge λοιπόν, προσφέρεται για να ρίχνετε μία ευρεία γκάμα φυσιγγίων. Αυτό το βαλλιστικό πλεονέκτημα γίνεται αισθητό αν συγκρίνει κανείς το διαμέτρημα 12 gauge με ένα οποιοδήποτε μικρότερο το οποίο δύναται να βάλλει την ίδια ποσότητα σκαγίων. Για παράδειγμα, 28 γραμμάρια σκαγίων κάνουν μία μικρότερη στοίβα σε ένα χοντρό κάλυκα των 12 gauge από ότι σε ένα «κοκκαλιάρικο» κάλυκα των 20 gauge. Μία συγκριτικά μικρότερη στοίβα, πρακτικά σημαίνει λιγότερες παραμορφώσεις από την τριβή κατά την έξοδο από την κάνη. Τα 28 γραμμάρια γεμίσματος δημιουργούν μία στοίβα περίπου 2.45 εκατοστών σε έναν κάλυκα 12 gauge, ενώ αντίθετα σε έναν κάλυκα 20 gauge δημιουργούν μία στήλη 3 εκατοστών.
Αυτό σημαίνει ότι τα όπλα διαμετρήματος 12 gauge λειτουργούν καλύτερα στην ίδια ποσότητα γεμίσματος σε σύγκριση με αυτά του μικρότερου διαμετρήματος. Αυτό το πλεονέκτημα είναι ιδιαίτερα αισθητό στις βολές μεγαλύτερων αποστάσεων, όπως στο τραπ, το σπορτινγκ, κ.λ.π. Όλα τα όπλα των 10, 12, 16, 20 και 28 gauge είναι του ίδιου μεγέθους και δοκιμάζονται εργοστασιακά σε κύκλο των 76 εκατοστών (30 ίντσες) και σε απόσταση των 36.5 μέτρων (40 γιάρδες). Το κάθε όπλο θα πρέπει να έχει επιτυχία σε ποσοστό 70% εντός του κύκλου των 76 εκατοστών για να περάσει τη δοκιμασία, αλλά επειδή τα διαμετρήματα 10 και 12 gauge έχουν μεγαλύτερη ποσότητα γεμίσματος, το ποσοστό επιτυχίας όπως είναι αναμενόμενο αυξάνεται. Το 70% σε φυσίγγια των 24 γραμμαρίων με σκάγια αριθμού 6 και σε κάλυκα των 20 gauge, αντιστοιχεί σε ποσότητα περίπου 140 σκαγίων. Το 70% σε φυσίγγια των 31 γραμμαρίων, αλλά αυτή τη φορά σε κάλυκα 12 gauge, αντιστοιχεί σε περίπου 177 σκάγια.
Μπορεί και τα δύο όπλα να μπορούν να πετύχουν τη δοκιμασία, το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι το όπλο με διαμέτρημα 12 gauge πετυχαίνει πιο αποτελεσματικά το στόχο. Όπως ήδη αναφέραμε, τα φυσίγγια των 12 gauge πωλούνται παντού, καθώς δεν είναι και λίγες οι εταιρείες στη χώρα μας που δραστηριοποιούνται στη γόμωση και πώληση αυτών στην εγχώρια (και όχι μόνο) αγορά. Είναι διαθέσιμα σε μεγάλη ποικιλία γραμμαρίων και αριθμών σκαγίων, όπως και σε τρία διαφορετικά μεγέθη του κάλυκα. Τα πιο συνηθισμένα φυσίγγια 12 gauge που χρησιμοποιούνται στα αγωνίσματα του πήλινου στόχου είναι 24 γραμμαρίων σε κάλυκα των 70mm. Το νούμερο των σκαγίων ποικίλλει ανάλογα με το αγώνισμα, αλλά συνήθως βρίσκουμε Νο 7 ½ και Νο 8 στα αγωνίσματα του τραπ και διπλό τραπ, ενώ μπορούν να φτάσουν μέχρι και Νο 9½ στο αγώνισμα του σκητ.
Δημοσιεύθηκε στο 9ο τεύχος του περιοδικού Shooters, Σταθερού και Πήλινου Στόχου.
http://www.shooters.gr/