Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Το δόγμα “shoot – move - communicate” συνοψίζει μια αντίληψη η οποία τυποποιήθηκε και εφαρμόστηκε αρχικά στον αμερικανικό στρατό, ενώ αργότερα εξελίχθηκε και προσαρμόστηκε στις ανάγκες των αστυνομικών επιχειρησιακών τακτικών. Είναι ένα πολύ εύστοχο δόγμα, υπό την έννοια ότι συνοψίζει τις βασικές ενέργειες τις οποίες αναγκαστικά θα υλοποιήσουν οι αστυνομικοί στην περίπτωση που εμπλακούν σε μια ένοπλη αντιπαράθεση με κακοποιούς.
Τα τελευταία χρόνια, οι σύγχρονες ευρωπαϊκές αστυνομίες έχουν κάνει τεράστια τεχνολογικά άλματα. Φορητοί Η/Υ σε περιπολικά, κινητά τηλέφωνα με πρόσβαση σε συνδεδεμένες βάσεις δεδομένων και πολλά άλλα, δίνουν την ευκαιρία στον αστυνομικό περιπολίας να έχει άμεση και σαφή πληροφόρηση για κάθε ύποπτο όχημα, άτομο κ.ο.κ.
Αυτή η «πρόσβαση στην πληροφορία» έχει απομακρύνει τους αστυνομικούς από την εφαρμογή κλασσικών αστυνομικών τακτικών στους λεγόμενους ελέγχους «αγνώστου κινδύνου», καθώς θεωρούν ότι γνωρίζουν εκ των προτέρων το ποιόν του ελεγχόμενου και ειδικά σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος στην «on line αναζήτηση» εφησυχάζουν γρήγορα.
[custom:google-ads]
Συστήματα όπως τα Car PC της ελληνικής αστυνομίας, δίνουν άμεση πρόσβαση σε πληθώρα πληροφοριών μέσω on line αναζητήσεων σε βάσεις δεδομένων. Πολλές φορές η «εύκολη πληροφορία» καθησυχάζει τους αστυνομικούς με αποτέλεσμα την εφαρμογή «φτωχών» επιχειρησιακών τακτικών.
Παράλληλα, τα εκπαιδευτικά προγράμματα των «σύγχρονων» πλέον αστυνομιών έχουν συρρικνωθεί δραματικά σε χρόνο και πόρους, τόσο για οικονομικούς λόγους, όσο και για λόγους πολιτικής ορθότητας. Το αποτέλεσμα αυτού του «μίγματος» είναι η μείωση ικανότητας χειρισμού των όπλων από τους αστυνομικούς περιπολίας και η σχεδόν παντελής απουσία εξέλιξης των επιχειρησιακών τακτικών πεδίου. Η μεταστροφή της προρρηθείσας κατάστασης, μπορεί να συμβεί μόνο μέσω στρατηγικού επαναπροσδιορισμού της αστυνομικής εκπαίδευσης, ο οποίος θα πρέπει να βασιστεί στον ρεαλισμό και σε βασικές αρχές και δόγματα όπως το “Shoot – Move - Communicate”, το οποίο θα αναλυθεί παρακάτω.
Το αστυνομικό έργο είναι από τη φύση του δυναμικό και όλες οι επιχειρησιακές τακτικές στηρίζονται σε κινήσεις ατομικές ή ομαδικές.
Κινούμαι:
Στην πραγματικότητα η οποιαδήποτε αστυνομική επιχειρησιακή δραστηριότητα περιλαμβάνει κίνηση. Είτε πρόκειται για έναν έλεγχο ατόμου/οχήματος, είτε για επέμβαση σε κάποιο συμβάν ή αδίκημα απαιτείται η κίνηση των αστυνομικών προς την προβληματική περιοχή, αλλά και γύρω/μέσα σε αυτή. Στην περίπτωση της ένοπλης αντιπαράθεσης λοιπόν, αυτή σίγουρα θα βρει τους αστυνομικούς να κινούνται λ.χ. γύρω από ένα όχημα, μέσα σε ένα κτίριο ή σε κάποιον εξωτερικό χώρο. Πολλές φορές θα τους βρει να κινούνται ως ομάδα τεσσάρων, έξι, ή ακόμη και οκτώ ατόμων αν αναλογιστούμε σοβαρά συμβάντα με μεγάλη αστυνομική ανταπόκριση. Ένα εύλογο ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι: Κατά πόσο εκπαιδεύονται οι «σύγχρονοι» αστυνομικοί περιπολίας στο να έχουν την ικανότητα να πυροβολήσουν αμυνόμενοι σε κινούμενο στόχο (όπως είναι ο κακοποιός), ενώ ταυτόχρονα και οι ίδιοι κινούνται από και προς σημεία κάλυψης/απόκρυψης και γενικότερα σημεία τακτικού πλεονεκτήματος; Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η στατική εν σειρά βολή σε χάρτινο ακίνητο στόχο απέχει έτη φωτός από την σκληρή επιχειρησιακή πραγματικότητα, ενώ επιπροσθέτως δημιουργεί «εκπαιδευτικές ουλές», καθώς οι αστυνομικοί δεν εκπαιδεύονται στους κρίσιμους τομείς της εκτίμησης κατάστασης, της στιγμιαίας λήψης απόφασης, της αναγνώρισης άμεσης/έμμεσης απειλής, καθώς και στη φυσική ικανότητα που υπαγορεύει ο συνδυασμός δύο απαιτητικών σωματικών κινήσεων όπως η «λεπτεπίλεπτη» πίεση σκανδάλης από τη μία και ο βηματισμός - τρέξιμο – πέρασμα εμποδίων από την άλλη.
Επικοινωνώ:
Ο όρος επικοινωνία έχει δύο εφαρμογές στο τακτικό πεδίο. Η πρώτη αφορά την επικοινωνία με τον ύποπτο ή δράστη. Η ικανότητα εκφώνησης σωστών εντολών και λεκτικής επιβολής είναι καίρια, καθώς μπορεί να αποτρέψει μια κλιμάκωση της συμπεριφοράς του ατόμου ή την επίθεσή του, ένοπλη ή άοπλη. Όμως πώς μπορεί ένας αστυνομικός να εκπαιδευτεί και να εξασκήσει το «χάρισμα» εκφώνησης εντολών; Οι εξομοιωτές, γνωστοί στην Ελλάδα ως “FA.T.S.” (Firearms Training System) είναι σχεδιασμένοι και κατασκευασμένοι ειδικά για τέτοιου είδους εκπαίδευση. Τα σενάρια τα οποία «τρέχουν» έχουν πολλές διαφορετικές επιλογές εξέλιξης, τις οποίες ο εκπαιδευτής δρομολογεί αναλόγως με το πόσο επιτυχημένες ή μη εντολές «δίνει» ο εκπαιδευόμενος αστυνομικός. Η δεύτερη εφαρμογή της επικοινωνίας στο πεδίο αφορά αυτή καθ’ αυτή την επικοινωνία των αστυνομικών μεταξύ τους.
Κάθε μέλος της ομάδας που επιχειρεί πρέπει να ενημερώσει άμεσα και με σαφήνεια όλους τους υπόλοιπους αστυνομικούς για οποιαδήποτε απειλή αντιληφθεί στην περιοχή ευθύνης του.
Πολλοί αστυνομικοί θεωρούν εσφαλμένα πως ό,τι αντιλαμβάνονται οι ίδιοι κατά τη διάρκεια ενός περιστατικού, το αντιλαμβάνονται και οι υπόλοιποι αστυνομικοί που επιχειρούν μαζί τους. Αυτό οδηγεί αναπόφευκτα σε κενά αντίληψης που επηρεάζουν τη συνεργασία και σε αδυναμία ορθής εφαρμογής των τακτικών, καθώς δεν υπάρχει άμεση γνωστοποίηση της οποιασδήποτε πληροφορίας προκύπτει σε όλα τα μέλη της ομάδας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, σε ένοπλες αντιπαραθέσεις, η ταυτόχρονη και ακανόνιστη κίνηση πολλών αστυνομικών ταυτόχρονα και όχι η εφαρμογή τακτικών κίνησης με αλληλοκάλυψη πυρών.
Εκπαιδευτικά αυτό μπορεί να ξεπεραστεί με ειδικές ασκήσεις στο πεδίο βολής και σενάρια, τα οποία στοχεύουν στην εξώθηση των αστυνομικών να μιλήσουν μεταξύ τους περιληπτικά και κατανοητά, ώστε να συνεννοηθούν για την ανάληψη ενεργειών που θα τους οδηγήσουν σε τακτικό πλεονέκτημα.
Πυροβολώ:
Τελευταία και σημαντικότερη αρχή του δόγματος είναι η ικανότητα χρήσης των πυροβόλων όπλων από τους αστυνομικούς. Το γεγονός οτι οι αστυνομικοί χρησιμοποιούν σπάνια τα όπλα τους (οι περισσότεροι αστυνομικοί αποστρατεύονται χωρίς να έχει χρειαστεί να πυροβολήσουν ποτέ), έχει δημιουργήσει την παρανόηση ότι το «σπάνια» ταυτίζεται με το «ποτέ». Πολλές φορές κυριαρχεί η αντίληψη ότι όποιος αστυνομικός προβληματίζεται και εξασκείται στη χρήση του όπλου του είναι «πολεμοχαρής». Η πράξη δείχνει το ακριβώς αντίθετο. Οι καλά εκπαιδευμένοι αστυνομικοί είναι σε θέση να ελέγξουν καλύτερα τα συμπτώματα που επιφέρει το stress επιβίωσης στα σώματά τους και να αποκλιμακώσουν δύσκολα περιστατικά, σε αντίθεση με τους μη εκπαιδευμένους συναδέλφους τους, οι οποίοι υπερκλιμακώνουν τις αντιδράσεις τους κυριευμένοι από τον φόβο για τη σωματική τους ακεραιότητα. Το πρόβλημα όμως παραμένει. Το πεδίο βολής και οι στατικοί πυροβολισμοί σε ένα ακίνητο χαρτί δεν αρκούν, καθώς εξασκούν απομονωμένα τη σκοπευτική ικανότητα του αστυνομικού. Απαιτείται η συμπλήρωση του εκπαιδευτικού προγράμματος με ρεαλισμό. Η χρήση όπλων και πυρομαχικών FX Simunition ή airsoft (ως πιο οικονομική λύση) σε σενάρια δράσης – αντίδρασης “force on force”, σε σενάρια λήψης τακτικής απόφασης “shoot – don’t shoot” και σε σενάρια αναπαραγωγής πραγματικών περιστατικών του παρελθόντος, είναι ο μόνος δρόμος.
Ένα πρόγραμμα ρεαλιστικών σεναρίων εξομοίωσης με πραγματικούς υπόπτους και χρήση χρωμοσφαιρών FX Simunition ή airsoft είναι απαραίτητο συμπλήρωμα των περιορισμένης κίνησης ασκήσεων του πεδίου βολής.
Η οπλοτεχνική και σκοπευτική ικανότητα του αστυνομικού δεν τελειώνει στο να μπορεί να πιέσει σε συνθήκες ηρεμίας μία σκανδάλη. Πρέπει να είναι ικανός να διαχειριστεί το stress του και να ενεργεί απέναντι σε ανθρώπους οι οποίοι κινούνται, καλύπτονται, κρύβονται και πυροβολούν όπως ο ίδιος. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως μεγάλες αστυνομίες των Η.Π.Α. προσλαμβάνουν ηθοποιούς ως υπόπτους/δράστες με σκοπό να είναι όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά τα εκπαιδευτικά σενάρια τα οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι αστυνομικοί τους.
Ο πλανήτης πλέον έχει γίνει «ένα» και οι ευρωπαϊκές αστυνομίες των ανοιχτών συνόρων καλούνται να αντιμετωπίσουν «αναβαθμισμένα προβλήματα», όπως ριζοσπαστικοποιημένους ανθρώπους με θρησκευτικό ή πολιτικό φανατισμό, κακοποιούς με διεθνή δράση και υποστήριξη, οργανωμένα δίκτυα εγκλήματος και πολλά άλλα. Η ανάγκη εκσυγχρονισμού της αστυνομικής εκπαίδευσης υπάρχει και είναι μεγάλη. Η τεχνολογία δεν πρέπει να ακυρώνει τις κλασσικές αστυνομικές τακτικές της περιπολίας στους δρόμους, αλλά να τις συμπληρώνει και να τις αναβαθμίζει. Και αν όλα τα παραπάνω σε κάποιους φαίνονται δύσκολα και ανεφάρμοστα, επισημαίνω πως το δόγμα «κινούμαι – επικοινωνώ - πυροβολώ» στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η θεωρητική προσέγγιση του αρχέγονου αλλά αποτελεσματικότατου «πυρ και κίνηση»…
Οι ασκήσεις τύπου «πυρ και κίνηση» είναι η πρακτική εφαρμογή του δόγματος «κινούμαι – επικοινωνώ - πυροβολώ» στην αστυνομική εκπαίδευση.
Αρθρογραφία – πηγές:
- Shoot, Move, Communicate: Better training for better results by 20th Air Force
- Shoot, Move, Communicate, part 1 & 2 by U.S.Army
- Communicate, Move, Shoot, by police magazine