Η Ελληνική Αστυνομία, όπως όλα τα σύγχρονα αστυνομικά σώματα, διαθέτει αστυνομικά σκυλιά, το οποίο είναι ένα «όπλο», όπως εξήγησε ο κ. Αναστάσιος Τσιπλάκης, Αστυνόμος Β και προϊστάμενος του Γραφείου Ενημέρωσης Δημοσιογράφων της Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, για την αντιμετώπιση του εγκλήματος. Έχουν συνδράμει στην εξιχνίαση σοβαρών εγκλημάτων, καθώς και τον εντοπισμό επικίνδυνων εγκληματιών σε σημεία που ο άνθρωπος δεν θα κατάφερνε να οδηγηθεί μόνος του. Οι αστυνομικοί σκύλοι με την όσφρησή τους βοηθούν στον εντοπισμό ναρκωτικών ουσιών, εκρηκτικών υλών, ακόμη και καταζητούμενων κακοποιών και αγνοουμένων, εκεί που οι ανθρώπινες αισθήσεις δύσκολα θα κατάφερναν κάτι τέτοιο.
«Η παρουσία ενός αστυνομικού σκυλιού στις αστυνομικές επιχειρήσεις είναι κάτι που μας δίνει μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας κατά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων, ενώ δεν αποτελεί κανέναν κίνδυνο για τους πολίτες μιας και είναι ιδιαίτερα κοινωνικός και φιλικός», είπε ο ίδιος, τονίζοντας πως ένας αστυνομικός σκύλος βρίσκεται πάντοτε υπό την επίβλεψη του αρμόδιου συνοδού.
Όσον αφορά την εκπαίδευσή τους, ένα σκυλί μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην ΕΛΑΣ από το πρώτο μέχρι και το δέκατο έτος της ηλικίας του, ανάλογα με τις αντοχές και τις δυνατότητές του. Οι εκπαιδεύσεις τους γίνονται σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και είναι προσαρμοσμένες στην ελληνική πραγματικότητα. Οι σκύλοι εκπαιδεύονται μαζί με τους συνοδούς τους, ενώ υπάρχουν συνεχείς συντηρητικές εκπαιδεύσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της προσφοράς τους στην ΕΛΑΣ, έτσι ώστε να βρίσκονται σε ένα υψηλό επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας.
Ανάλογα με τα καθήκοντα που καλείται να αναλάβει, διαφέρει και η εκπαίδευση. Υπάρχει περίπτωση ένα σκυλί να έχει και διπλό ρόλο, κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει στην Διεύθυνση Αστυνομίας Ροδόπης.
Η επιλογή ενός αστυνομικού ως συνοδού, συνέχισε εμβαθύνοντας ο κ. Τσιπλάκης, γίνεται με μία διαδικασία συνέντευξης και γραπτών εξετάσεων. Έπειτα παρακολουθούν ένα σχολείο από καταρτισμένους αστυνομικούς, το οποίο διαρκεί περίπου τρεις μήνες. Μέσω αυτού γίνεται η πρώτη γνωριμία με το σκυλί, ενώ συνοδός και σκύλος εκπαιδεύονται μαζί.
Ο συνοδός είναι υπεύθυνος για την φροντίδα του σκύλου, διαμένει μαζί του 24 ώρες το 24ωρο και όλο αυτό το διάστημα αναπτύσσεται μία σχέση εμπιστοσύνης, αλληλεξάρτησης, αγάπης. «Αυτό μας βοηθά, έτσι ώστε να αποδώσουμε μία μέγιστη επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα όσον αφορά στις αστυνομικές επιχειρήσεις», έκρινε.
Οι κατηγορίες των αστυνομικών σκύλων
Οι κατηγορίες αστυνομικών σκύλων είναι τρεις και σχετίζονται με τα καθήκοντα που έχουν: ανιχνευτές εκρηκτικών υλών, ναρκωτικών ουσιών και περιπολίας (patrol).
Οι σκύλοι ανιχνευτές εκρηκτικών υλών συνδράμουν τις ειδικές αστυνομικές δυνάμεις, μέσω του εντοπισμού εκρηκτικού μηχανισμού, για τον εντοπισμό των επικίνδυνων υλών και της έρευνας στον χώρο. Τα σκυλιά αυτά με τη δυνατή τους όσφρηση βοηθούν στον εντοπισμό επικίνδυνων ουσιών σε χώρους, σε προληπτικές έρευνες ή έπειτα από ενημέρωση για ύπαρξη επικίνδυνης εκρηκτικής ουσίας. Αφότου εντοπίσουν την επικίνδυνη ύλη αντιδρούν «παθητικά», ακινητοποιούνται δηλαδή, και μένουν σταθερά στο σημείο που έχουν εντοπίσει την εκρηκτική ύλη, δίνοντας με αυτόν τον τρόπο το «σινιάλο» στον συνοδό τους για την ύπαρξη κάποιου επικίνδυνου υλικού.
Όσον αφορά στα αστυνομικά σκυλιά εντοπισμού ναρκωτικών ουσιών, βοηθούν τα αστυνομικά κλιμάκια στις έρευνες ατόμων, οχημάτων και χώρων. «Η, επίσης, δυνατή και αποτελεσματική όσφρησή τους βοηθά να εντοπίσουμε ναρκωτικά κρυμμένα μέσα σε κρύπτες, θαμμένα στο έδαφος ή σε σημεία που συνυπάρχουν άλλες μυρωδιές ή κάποια υγρή ουσία», πληροφόρησε σχετικά ο κ. Τσιπλάκης, «ακόμη και σε τέτοιες περιπτώσεις τα σκυλιά μπορούν να εντοπίσουν τις ναρκωτικές ουσίες. Η αντίδρασή τους σε αυτήν την περίπτωση είναι ‘’ενεργητική’’, αρχίζουν δηλαδή να γαυγίζουν και να σκαλίζουν, δίνοντας έτσι ‘’σινιάλο’’ στον συνοδό ότι στο εν λόγω σημείο υπάρχει ναρκωτική ουσία».
Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί πως ποτέ δεν ζητούνται δύο αντιδράσεις, ενεργητική και παθητική από τον ίδιο σκύλο, επομένως ο εντοπισμός ναρκωτικών ποτέ δεν συνδέεται ως καθήκον με τον εντοπισμό εκρηκτικών υλών.
Όσον αφορά τους σκύλους περιπολίας, συμβάλλουν πολύπλευρα στο έργο της ΕΛΑΣ. Δεν υποκαθιστούν, σαφώς, την αστυνόμευση, αλλά έρχονται να την συμπληρώσουν και να την ενισχύσουν. Είναι σκυλιά με αυξημένη κοινωνικότητα και ενεργούν μόνο κατ’ εντολή του συνοδού τους. Όσον αφορά στα καθήκοντα και στον ρόλο τους, αυτός είναι διπλός, δηλαδή χρησιμοποιούνται και για κοινωφελείς σκοπούς, αλλά έχουν και κατασταλτική δράση.
Χρησιμοποιούνται, λοιπόν, στην έρευνα, την αναζήτηση και τον εντοπισμό αγνοουμένων ατόμων σε δύσβατες δασικές περιοχές ή ερείπια έπειτα από καταστροφές, συνδράμοντας με την όσφρησή τους και βοηθούν εκεί που ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος.
Όσον αφορά, επιπλέον, στην κατασταλτική δράση τους συνδράμουν στον εντοπισμό καταζητούμενων κακοποιών που έχουν αποδράσει ή βρίσκονται οχυρωμένοι σε κάποιο σημείο. Τα σκυλιά βοηθούν στον εντοπισμό και την σύλληψή τους, ενώ συχνά συμβάλλουν και στις μεταγωγές επικίνδυνων κακοποιών. Συνδράμουν, επίσης, στη φύλαξη συλληφθέντων ατόμων σε ανοικτούς χώρους ή ακινητοποιούν άτομα που προσεγγίζουν συλληφθέντες, πάντα σύμφωνα με τις εντολές των συνοδών τους.
Δημήτριος Κατσαλήρος, «Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης μαθαίνουμε στον σκύλο πως τα πάντα είναι ένα παιχνίδι»
Ο κ. Δημήτριος Κατσαλήρος, αρχιφύλακας, είναι συνοδός του αστυνομικού σκύλου Cobra (ράτσα Malinois), η οποία αξίζει να σημειωθεί ότι κέρδισε τα πρωτεία κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής της ως ανιχνευτής ναρκωτικών ουσιών στο εκπαιδευτήριο της Αθήνας, ενώ ο ίδιος έχει πιστοποιηθεί, επίσης, και ως εκπαιδευτής. Ο κ. Κατσαλήρος υπηρετεί στην ομάδα αστυνομικών σκύλων από το 2009, ενώ η Combra είναι ο δεύτερος αστυνομικός σκύλος που έχει υπό την επίβλεψή του, μιας και ο πρώτος αποστρατεύθηκε λόγω γήρατος και έχει, πλέον, υιοθετηθεί από τον ίδιο.
Όσον αφορά τη σχέση του με την Cobra υπογραμμίζει πως «αν και ο αστυνομικός σκύλος καταχωρείται νομικά ως αντικείμενο στα βιβλία της υπηρεσίας, δεν παύει να είναι ένα ον το οποίο έχει καρδιά, σκέψη και συναισθήματα». Ο κάθε σκύλος αναπτύσσει συναισθήματα, τα οποία εξωτερικεύει με τη συμπεριφορά του, συνέχισε ο κ. Κατσαλήρος, και εκεί βασίζεται η εκπαίδευσή του. «Μαθαίνουμε στον σκύλο πως τα πάντα είναι ένα παιχνίδι. Δεν γνωρίζει εάν η ουσία που βρήκε είναι ναρκωτική ή όχι, ή αν το άτομο που συνέλαβε τυγχάνει καταζητούμενος», εξήγησε τονίζοντας πως σε κάθε περίπτωση τηρούνται τα διεθνή πρότυπα -προσαρμοσμένα, φυσικά στις σύγχρονες απαιτήσεις της ελληνικής πραγματικότητας- ενώ υπάρχει απόλυτος σεβασμός στα δικαιώματα των ζώων.
Σκοπός, άλλωστε, του κάθε συνοδού είναι, όπως υπογράμμισε «να μεγιστοποιεί την απόδοση του σκύλου του». Όσο περισσότερο, λοιπόν, παίζει ο σκύλος τόσο αυξάνεται η εμπειρία του. Έτσι, η Combra όταν δεν εξιχνιάζει εγκλήματα περνά χρόνο με τον συνοδό της κάνοντας ασκήσεις για να διατηρείται σε επιχειρησιακή ετοιμότητα και παίζοντας, ενώ ο ίδιος αφιερώνει πολύ χρόνο στον καλλωπισμό και τη φροντίδα της.
«Σκοπός της Combra είναι να φτάνει με την όσφρησή της εκεί που δεν έχει κατορθώσει να φθάσει ο άνθρωπος με τις αισθήσεις του», είπε χαρακτηριστικά. Εξ ου και ο κ. Κατσαληρός έχει να απαριθμήσει δεκάδες κατορθώματά της, αν και η ίδια μετρά λίγο χρόνο στις αστυνομικές υπηρεσίες. Μαζί έχουν εντοπίσει ναρκωτικές ουσίες σε κρύπτες, μέσα σε δεξαμενές πετρελαίων, αποθήκες σπιτιών και αυτοκίνητα, ακόμη και καλά κρυμμένες πάνω στον ίδιο τον διακινητή τους.
Φυσικά κατά τη διάρκεια της καθημερινής εκπαίδευσης ανακύπτουν και προβλήματα, όπως έκρινε μετά από χρόνια εμπειρίας, «ένα βασικό μειονέκτημα της περιοχής είναι η μεγάλη απόσταση από το εκπαιδευτήριο, μιας και αυτό βρίσκεται στην Αθήνα. Παρ’ όλα αυτά, τα αστυνομικά σκυλιά περνούν συνεχείς εκπαιδεύσεις από τους ίδιους τους συνοδούς, ώστε να παραμένει διαρκώς υψηλό το επίπεδο υπηρεσιακής ετοιμότητάς τους».
Για όσους πάντως αναρωτιούνται εάν μία μικρή πόλη, όπως η Κομοτηνή, έχει ανάγκη από μία τέτοια ομάδα, ο ίδιος απαντά πως «ο προηγούμενος σκύλος που φρόντιζα εξιχνίασε μέσα σε 9 χρόνια 800 υποθέσεις, όλες στην επαρχία. Πιστεύω πως οι αριθμοί αποδεικνύουν πόσο χρήσιμα είναι τα αστυνομικά τετράποδα για την πόλη μας».
Δημήτριος Ιωαννίδης, «Στις πεζές περιπολίες αναζητούμε αγνοούμενους συμπολίτες μας ή κακοποιούς»
Ο κ. Δημήτριος Ιωαννίδης, Υπαρχιφύλακας και συνοδός του αστυνομικού σκύλου περιπολίας, Karin (ράτσα German Shepherd), είναι σχετικά νέος μιας και ξεκίνησε την εκπαίδευσή του ως συνοδός- χειριστής αστυνομικών σκύλων το 2015. Στα άμεσα σχέδιά του είναι να γίνει και ο ίδιος εκπαιδευτής, εφόσον αποκτήσει εμπειρία και όταν, φυσικά, υπάρξει η ανάγκη για έναν ακόμη εκπαιδευτή στην υπηρεσία.
«Η ειδικότητα της περιπολίας διαφέρει κάπως από την ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών ή εκρηκτικών υλών», εξήγησε ο ίδιος. «Στις πεζές περιπολίες» συνέχισε ο ίδιος «που διενεργούνται στο αστικό περιβάλλον, αλλά κατά κύριο λόγο στην ύπαιθρο, αναζητούμε αγνοούμενους συμπολίτες μας ή κακοποιούς. Διενεργούμε συχνά και έρευνες μεγάλων χώρων, όπως εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, προκειμένου να εντοπίσουμε καταζητούμενους. Βασικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας, μιας και ζούμε στη Ροδόπη είναι και η συνεργασία με την αρμόδια ομάδα, για την εξιχνίαση διακινητών μεταναστών και την αναχαίτιση των οχημάτων που τους μεταφέρουν».
Το να ασχοληθεί με τα αστυνομικά λαγωνικά ήταν όνειρό του από τότε που άρχισε να υπηρετεί στην ελληνική αστυνομία, λόγω της μεγάλης αγάπης που έχει για τα ζώα. Η Karin βρίσκεται δίπλα του επί 24ωρου βάσεως, ακόμη και κατά τη διάρκεια της άδειάς του. Όταν δεν καταδιώκουν εγκληματίες, οι δυο τους παίζουν και ασκούνται μαζί, η Karin δηλαδή ζει όπως όλα τα υπόλοιπα σκυλιά.
Φυσικά και ο ίδιος κλήθηκε να αντιμετωπίσει δυσκολίες, μιας και ήταν ο πρώτος συνοδός σκύλου περιπολίας στην αστυνομική ομάδα Κομοτηνής, όπως εξήγησε, αναφερόμενος στα προβλήματα που ανέκυψαν στην αρχή της πορείας του. Με τη βοήθεια, όμως, του εκπαιδευτή, κ. Κατσαλήρου, τη συνεργασία όλων των συναδέρφων και σε συνεννόηση με το εκπαιδευτήριο ενσωματώθηκε γρήγορα στην υπόλοιπη ομάδα και βρέθηκε κοινή γραμμή.
Καταληκτικά, ο κ. Ιωαννίδης έκανε μία σύντομη αναφορά στον τρόπο αντίδρασης των πολιτών, όταν έρχονται σε επαφή με έναν αστυνομικό σκύλο. «Δραστηριοποιούμαστε κυρίως στην ύπαιθρο και, επομένως, ο κόσμος δεν βλέπει καθημερινά την εικόνα ενός σκύλου συνοδευόμενου από έναν αστυνομικό, εξ ου και συχνά τον αντιμετωπίζει με φόβο» ανέφερε. Κάτι τέτοιο, ωστόσο είναι μάλλον αβάσιμο μιας και, όπως τόνισε «οι σκύλοι αυτοί είναι κοινωνικοί, φιλικοί και παιχνιδιάρηδες, ενώ δεν πρόκειται ποτέ να ενεργήσουν δίχως εντολή από τον χειριστή τους».