Πίσω από το ψευδώνυμο Carl Catermole κρύβεται ένας άνθρωπος που κάποτε πέρασε ένα σεβαστό χρονικό διάστημα στις φυλακές της Αγγλίας για κάποια πράγματα που περιγράφει ως «ασήμαντες μαλακίες». Αυτό τον οδήγησε να γράψει το HMP: A Survival Guide. Η πρώτη έκδοση, που κυκλοφόρησε το 2011 -όταν και αποφυλακίστηκε ο Carl- είναι αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος: ένα χρήσιμο βιβλίο που σε συμβουλεύει πώς να περάσεις την ποινή σου μέσα στην φυλακή με όσο το δυνατόν λιγότερο στρες. Δίνει σημαντικές συμβουλές σε υποψήφιους φυλακισμένους, όπως το πώς να φτιάχνεις αλκοόλ στο κελί σου και το πώς να αντιμετωπίζεις το πρόβλημα του να είσαι μακριά από έτερο σου ήμισυ για τόσο καιρό. Βοήθησε επίσης να διαλυθεί ο μύθος, ότι η φυλακή είναι μια ατέλειωτη σειρά από μαχαιρώματα, ξυλοδαρμούς και εκδικητικά χτυπήματα που πηγάζουν από αυτά.
Τώρα αποφάσισε να βγάλει και την δεύτερη έκδοση, η οποία λέει πως θα παρέχει μια πιο λεπτομερή ματιά στον αντίκτυπο που μπορεί να έχει ο εγκλεισμός στην ζωή κάποιου. Τον συνάντησα σε ένα φτηνό εστιατόριο του Bethnall Green στο Ανατολικό Λονδίνο και αφού θαύμασα για λίγο το φυλακόβιο τζην του, παραγγείλαμε φαγητό και έπειτα ξεκίνησε να μου εξηγεί το πώς η φυλακή δεν είναι τόσο εύκολη όσο νόμιζε όταν αποφυλακίστηκε αρχικά. Είναι τρομακτική και αφήνει τα σημάδια της πάνω σου, αλλά δεν είναι και σκηνικό από ταινία τρόμου.
VICE: Θα φοβόμουν πάρα πολύ αν έπρεπε να πάω φυλακή.
Carl Catermole: Μπορώ να φανταστώ το τι θα σκεφτόσουν.
Θα σκεφτόμουν ότι θα φάω πολύ ξύλο και ότι μάλλον θα με βιάσουν.
Μην σου πέσει το σαπούνι.
Ακριβώς. Προσπαθείς να ενημερώσεις τον κόσμο, έτσι ώστε αν τους συμβεί να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι και να μην φοβούνται τόσο, σωστά;
Πιστεύω ότι πριν μπεις στην φυλακή, ενώ έχεις λάβει την ποινή σου, τιμωρείσαι με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι ο πιο χειροπιαστός και έχει να κάνει με κάποιους περιορισμούς που σου επιβάλλονται. Στην δική μου περίπτωση, δεν μου επέτρεπαν να δω συγκεκριμένους φίλους μου, ενώ μου απαγορεύτηκε να χρησιμοποιώ τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ο δεύτερος τρόπος – ο οποίος βολεύει και το κράτος – είναι να σε κάνουν να νομίζεις ότι η φυλακή είναι ένα σκηνικό που θυμίζει την Απόδραση από την Νέα Υόρκη, ότι θα συναντήσεις εκεί κάποιους κανίβαλους που θα σε ξεσκίσουν με το που μπεις μέσα. Νομίζω ότι η πιο δημοφιλής άποψη που υπάρχει για την φυλακή, στηρίζεται σε κάποιους βασικούς χαρακτήρες, όπως ο Charles Bronson ή η Shell Dockley από το Bad Girls, ή κάποιους από αυτούς τους φυλακισμένους με τα τατουάζ στο πρόσωπο που βλέπεις στο Channel 5. Σε τιμωρούν με την έλλειψη σαφήνειας που υπάρχει από τις υπηρεσίες των φυλακών, σχετικά με το τι θα συναντήσεις όταν μπεις μέσα. Αυτά θα ήθελα να αντιμετωπίσω και μέσω αυτού να κάνω την φυλακή ένα λιγότερο δυνατό κρατικό όπλο.
Οπότε μας λες ότι αυτά τα φυλακόβια στερεότυπα δεν ισχύουν; Δεν υπάρχει βία;
Δεν θα ήθελα να πω πως δεν υπάρχει. Ξέρω ότι πρέπει να μιλήσω με προσοχή, γιατί γνωρίζω πως υπάρχουν βιασμοί στις φυλακές και σίγουρα μιλάμε για μια ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία. Απλά, προσωπικά, δεν είχα ακούσει ποτέ κάτι τέτοιο όσο ήμουν μέσα.
Βία είδα βέβαια. Το μεγαλύτερο ποσοστό της βίας που διαπράττεται στην φυλακή συνδέεται είτε με συμμορίες, είτε έχει στόχο βιαστές ή παιδεραστές. Αν κάποιος έχει βιάσει ή έχει κάνει κακό σε παιδί τότε θα φάει βραστό νερό στο κεφάλι. Αν βάλεις ζάχαρη σε έναν βραστήρα, αυξάνει το σημείο βράσης του νερού και όταν περιλούζεις κάποιον με το περιεχόμενο, του λιώνει το δέρμα. Μιλάμε για φρικτή πρακτική. Συνέβη σε κάποιον όταν ήμουν μέσα.
Αν όμως ακολουθήσεις κάποιους κανόνες και κώδικες, η φυλακή μπορεί να κρύβει λιγότερους κινδύνους από αυτούς που θα βρεις στον δρόμο την Παρασκευή το βράδυ. Την προηγούμενη εβδομάδα κάποιος προσπάθησε να μου επιτεθεί σε κεμπαμπτζίδικο, ενώ στην φυλακή δεν μπλέχτηκα ποτέ σε καυγά. Πίσω από τους τοίχους της φυλακής, οι περισσότεροι τα πάνε καλά ο ένας με τον άλλον. Όλοι βρίσκονται μέσα στα ίδια σκατά και θέλουν απλά να ξεμπερδεύουν.
Τι έχει αλλάξει από την πρώτη έκδοση του βιβλίου; Πόσα στοιχεία έχουν αλλάξει;
Ουσιαστικά είναι μια επανέκδοση, αλλά ένα μεγάλο μέρος των κειμένων έχει αλλάξει. Επιπλέον, περιλαμβάνει και τις εικονογραφήσεις του Banx, ο οποίος είναι συνεργάτης του Private Eye και της FT.
Το φυλακόβιο τζην του Carl
Πώς δέχτηκε να συμμετάσχει;
Ένας οικογενειακός του φίλος πήγε φυλακή, οπότε διάβασε το βιβλίο και του έδωσε πολλά. Είναι ένας πολύ γνωστός καρτουνίστας, αλλά τα έκανε όλα δωρεάν και τον σέβομαι πραγματικά για αυτό. Βασικά όλοι όσοι προσέφεραν σε αυτήν την έκδοση δούλεψαν χωρίς αμοιβή. Η εκδότρια εταιρία (Ditto Press) το έκανε γιατί απλά πίστεψε σε αυτό. Ο Will Self το υποστήριξε από την αρχή και μας έχει βοηθήσει πολύ, ενώ εγώ σίγουρα έχω χάσει πολλά λεφτά από όλο αυτό το εγχείρημα. Αγοράστε λοιπόν το βιβλίο από το site, αν σας περισσεύει κανένα πεντάρι λίρες.
Γιατί έχουν αλλάξει τα κείμενα;
Ίσως γιατί έχει αλλάξει και η άποψη μου σε μερικά πράγματα. Όταν είχα γράψει την πρώτη έκδοση ήμουν γεμάτος οργή και δεν είχα υπολογίσει την μακροχρόνια ζημιά που σου κάνει ο εγκλεισμός. Πλέον μπορώ να το δω αυτό κάπως πιο λογικά.
Από ποια άποψη;
Νομίζω ότι όταν βγαίνεις αρχικά από την φυλακή, τρέχουν πολλά πράγματα στο μυαλό σου. Πρέπει να βρεις που θα μείνεις, πρέπει να ξαναχτίσεις σχέσεις, πρέπει να βρεις δουλειά, πρέπει να βάλεις σε κίνηση όλα αυτά τα σχέδια που είχες φτιάξει όταν ήσουν μέσα, όλα αυτά. Όταν βγαίνεις σε απορροφά αμέσως η καθημερινότητα της ζωής. Πρέπει να ξαναβρείς τα πατήματά σου. Βγαίνεις από ένα μέρος όπου ο χρόνος δεν σημαίνει τίποτα. Πολύς κόσμος δεν έχει ρολόι στην φυλακή. Ο μόνος τρόπος να υπολογίσεις τον χρόνο είναι ακούγοντας τα διάφορα σήματα εκπομπών στην τηλεόραση που σου οριοθετούν πότε είναι η ώρα του μεσημεριανού, του δείπνου ή του πρωινού.
Μια από τις εικονογραφήσεις του Banx στο βιλίο.
Πιστεύεις δηλαδή ότι κάποιος πρέπει να φοβάται πιο πολύ την στιγμή της αποφυλάκισης από την στιγμή που μπαίνει μέσα;
Ναι, κοίτα, έτσι νομίζω. Όπως και να έχει, το να βγεις από την φυλακή για τον περισσότερο κόσμο δεν είναι το τέλος της φυλακής. Το 47% των φυλακισμένων που βγαίνουν έξω και το 78% των ανήλικων φυλακισμένων που αποφυλακίζονται επιστρέφουν στην στενή μέσα σε ένα χρόνο.
Τι τους συμβουλεύεις ώστε να το αποφύγουν;
Αν είσαι σωστός στην συμπεριφορά σου, κερδίζεις περισσότερες επισκέψεις, οπότε αυτό θα έλεγα πως είναι κάτι σημαντικό. Αν μετά από τρεις μήνες δεν έχει λάβει κάποια προειδοποίηση ή επίπληξη, τότε προχωράς και κερδίζεις άλλες δύο επισκέψεις τον μήνα. Ουσιαστικά σε στραγγαλίζουν και σε αναγκάζουν να ακολουθείς τους κανόνες τους, αλλιώς χάνεις την ικανότητα να εξασκείς τις διαπροσωπικές σου σχέσεις. Είναι σίγουρα πολύ λάθος όλο αυτό.
Πιστεύεις πως η κατάσταση στις φυλακές έχει αλλάξει πολύ από την τελευταία έκδοση;
Νομίζω πως το τι είναι πλέον μια Βρετανική φυλακή έχει αλλάξει πολύ. Προς το χειρότερο. Πλέον όλο και περισσότερες φυλακές είναι ιδιωτικές, δεν έχουν τα απαραίτητα κονδύλια, ούτε το επαρκές προσωπικό, πράγμα που οδηγεί σε περισσότερες μέρες εγκλεισμού των φυλακισμένων και μηδενική άσκηση. Γενικότερα οδηγεί τους φυλακισμένους σε μια κατάσταση όπου δεν έχουν πρόσβαση σε πολλά πράγματα τα οποία δικαιούνται.
Ο Carl, κρύβεται πίσω από μια φρεσκοτυπωμένη κόπια του βιβλίου (η φωτογραφία είναι του Bruno Bayley)
Αισθάνεσαι κάποια συμπάθεια για τους φρουρούς των φυλακών όταν ακούς ότι κάνουν απεργίες;
Σίγουρα.
Αλήθεια; Τους περιγράφεις με αρκετά αρνητικό τρόπο στο βιβλίο.
Όσο υπάρχουν φυλακές, οι φρουροί σε αυτές είναι αναγκαίο κακό. Δεν μιλάμε για τίποτα καλά άτομα γενικά Αυτό που λέω στο βιβλίο είναι ότι θα σε «δώσουν» αν αυτό τους βολεύει και θα σου ψάξουν το κελί αν δεν έχεις σχέση με ναρκωτικά, γιατί αυτό κάνει την φυλακή να δείχνει πως είναι καθαρή από ουσίες. Εμένα με έψαχναν όλη την ώρα.
Έχεις κρατήσει επαφή με κόσμο που γνώρισες στην φυλακή; Έπαιξαν κάποιο ρόλο στην νέα έκδοση;
Έχω μιλήσει σε διάφορα άτομα που πέρασαν από φυλακές, σε φίλους που έκανα όσο ήμουν μέσα και φίλους που γνώρισα έξω, αλλά έχουν περάσει κι αυτοί από την στενή. Όλοι τους συνεργάστηκαν μαζί μου σε αυτήν την έκδοση. Έχω μια φίλη που έκανε τέσσερα χρόνια μέσα και τώρα θα γράψει μια γυναικεία έκδοση του βιβλίου.
Το φαγητό που φάγαμε ενώ μιλούσαμε.
Τι σου έμεινε από τις διάφορες συμμετοχές;
Ότι κανένας δεν είχε την ίδια εμπειρία φυλάκισης. Είναι τόσο υποκειμενικό γιατί τελικά έχει να κάνει με την προσωπικότητά σου, με το ύψος σου, με το που βρίσκεται το κελί σου. Εξαρτάται και από κάθε φυλακή, από το πώς αισθάνεται κάποιος υπάλληλος της φυλακής εκείνη την ημέρα. Είναι ένα αρκετά εύφλεκτο περιβάλλον. Τα πάντα μπορεί να συμβούν, ανάλογα με την ημέρα. Οι κανόνες αλλάζουν κάθε μέρα.
Σε ευχαριστούμε Carl
To HMP: A Survival Guide μπορείτε να το αγοράσετε ή να το κατεβάσετε εδώ.
vice.com