Παιδιά ηλικίας 14 ως 18 ετών κρατούνται για έναν ή και δύο μήνες στοιβαγμένα σε σκοτεινά κελιά αστυνομικών τμημάτων, χωρίς δυνατότητα προαυλισμού, περιμένοντας τη μέρα που θα δουν το φως του ηλίου. Τότε που θα βρεθεί μια θέση γι΄ αυτούς σε ξενώνα ή σε ειδικό χώρο ανηλίκων σε κάποιο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών.
Σύμφωνα με τα τελευταία επικαιροποιημένα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, 257 παιδιά σήμερα στην Ελλάδα βρίσκονται σε καθεστώς «προστατευτικής φύλαξης». Πίσω από τον συγκεκριμένο όρο κρύβεται ίσως η πιο ζοφερή μορφή φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων, καθώς στην πράξη τα προστατευόμενα παιδιά μετατρέπονται σε κρατούμενους. Η ανάγκη να αλλάξει αυτό είναι επιτακτική και αποτελεί αίτημα όχι μόνο των ανθρωπιστικών οργανώσεων αλλά και της ίδιας της Ελληνικής Αστυνομίας.
«Αποδεσμεύστε μας από την προστατευτική φύλαξη. Δεν είναι αυτός ο ρόλος της Αστυνομίας», ήταν το μήνυμα που έστειλε ο Παναγιώτης Ζευγολατάκος, διοικητής του Τμήματος Διαχείρισης Μετανάστευσης Μυγδονίας Θεσσαλονίκης, κατά την τοποθέτησή του σε ημερίδα για τους ασυνόδευτους ανήλικους που διοργανώνει η Κοινωνική Οργάνωση Νέων «ΑΡΣΙΣ» στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης.
Στα κρατητήρια του συγκεκριμένου Τμήματος, στη Λητή Θεσσαλονίκης κρατούνται σήμερα 20 ανήλικοι πρόσφυγες και άλλοι 39 στα κεντρικά της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης. Όλοι τους είναι αγόρια, άνω των 14 ετών (οι κάτω των 14 παραπέμπονται σε παιδιατρικές κλινικές), οι οποίοι κρατούνται σε χωριστά κελιά από τους ενήλικες ποινικούς, με μέση διάρκεια παραμονής τον ένα μήνα.
«Τα κρατητήρια των Αστυνομικών Τμημάτων έχουν το ρόλο της βραχείας κράτησης παραβατικών ατόμων για μερικές μέρες μέχρι να παραπεμφθούν στο αυτόφωρο», τόνισε ο κ. Ζευγολατάκος και πρόσθεσε: «H προστατευτική κράτηση ήταν μια εφήμερη λύση, που άρχισε την περίοδο 2013 – 2014, επειδή δεν υπήρχαν επαρκείς δομές φιλοξενίας. Η προσωρινή αυτή λύση κατέληξε να γίνει μόνιμη».
Ρόλος της Aστυνομίας, όπως διευκρίνισε ο ίδιος, είναι η διαχείριση των προσφυγικών - μεταναστευτικών ροών και ο κατά το δυνατόν περιορισμός τους, καθώς και η σύλληψη, κράτηση και παραπομπή στη δικαιοσύνη των διακινητών. Όχι σπάνια, οι διακινητές «στρατολογούν» και ανήλικους πρόσφυγες, προσφέροντάς τους μια δελεαστική αμοιβή της τάξης των 500 ευρώ ανά δρομολόγιο, προκειμένου να μεταφέρουν νεοεισερχόμενους μετανάστες από τον Έβρο στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΚΑ, ο εκτιμώμενος συνολικός αριθμός των ασυνόδευτων προσφύγων και μεταναστών σήμερα στην Ελλάδα είναι 5.276. Οι 1.184 εξ αυτών ζουν σε άτυπες ή επισφαλείς συνθήκες (σε καταλήψεις, σε φίλους ή ακόμα και σε αστεγία.
Ημιαυτόνομη υποστηριζόμενη διαβίωση
Σε δέκα διαμερίσματα στη Θεσσαλονίκη και άλλα 5 στα Γιάννενα επεκτείνεται ο θεσμός της ημιαυτόνομης υποστηριζόμενης διαβίωσης ανήλικων. Οι συγκεκριμένες δομές λειτουργούν εδώ και δύο εβδομάδες με ευθύνη της οργάνωσης «ΑΡΣΙΣ». Σε κάθε ένα από τα μισθωμένα διαμερίσματα, που είναι πλήρως επιπλωμένα, κατάλληλα διαμορφωμένα και διάσπαρτα στον αστικό ιστό, διαμένουν μαζί ανά τέσσερις πρόσφυγες από 16 ως 18 ετών, οι οποίοι έχουν ήδη συμπληρώσει προηγουμένως τουλάχιστον 3 μήνες διαμονής σε κατάλληλες δομές ανηλίκων.
Όπως ανέφερε η συντονίστρια ξενώνων φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων της ΑΡΣΙΣ, Ίριδα Πανδίρη, οι φιλοξενούμενοι έφηβοι μαθαίνουν ελληνικά και πλαισιώνονται από ομάδα υποστήριξης, αποτελούμενη από φροντιστή, κοινωνικό λειτουργό και ψυχολόγο. «Στόχος του προγράμματος είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η ομαλή μετάβαση στην ενηλικίωση και η προετοιμασία για την αυτονόμησή τους αργότερα», τόνισε η κυρία Πανδίρη. Σημειώνεται πως η υποστηριζόμενη ημιαυτόνομη διαβίωση έχει επαινεθεί από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην τελευταία της έκθεση, ως παράδειγμα καλών πρακτικών, μαζί με την αναδοχή στο πλαίσιο της κοινότητας.