Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Τ. Ερντογάν, επτά μήνες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος βρίσκεται στην πιο κρίσιμη στιγμή της πολιτικής του σταδιοδρομίας: Το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ με τη στήριξη των Εθνικιστών του ΜΗΡ επικύρωσε τη συνταγματική τροπολογία που εγκαθιδρύει προεδρικό καθεστώς που παραπέμπει περισσότερο στην Κεντρική Ασία παρά στις ΗΠΑ και στη Γαλλία, με το σχετικό Δημοψήφισμα να προβλέπεται να γίνει τον Απρίλιο.
Η συγκυρία κάθε άλλο παρά ευνοϊκή είναι για τον Ερντογάν: Στο εσωτερικό η φούσκα της ανάπτυξης έχει σκάσει και η πτωτική της τάση δεν είναι αντιστρέψιμη, ενώ η χώρα είναι σταθερά στην ανασφάλεια και την αβεβαιότητα των τυφλών χτυπημάτων των τζιχαντιστών και της ένοπλης δράσης του ΡΚΚ και των παρακλαδιών του.
Στον διεθνή και περιφερειακό ορίζοντα η αβεβαιότητα είναι επίσης κυρίαρχη, η τακτική σύμπλευση με τη Ρωσία δεν αναιρεί την ανησυχία για την τελική διαμόρφωση της πολιτικής Τραμπ στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή, με προφανή την ανησυχία ότι μια σύμπλευση Ουάσιγκτον - Μόσχας δεν αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια ελιγμών στην Αγκυρα.
Ο Ερντογάν παρά τη θεσμική νομιμοποίηση της απόλυτης εξουσίας του, είναι ανασφαλής, φοβάται κάθε αντιπολιτευτική δραστηριότητα εκτός συνόρων από τον Ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν στην Πενσυλβάνια μέχρι τα εκατομμύρια Τούρκων μεταναστών στη Δυτική Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία, και κυρίως τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων που υπηρετούσαν σε πρεσβείες και σε νατοϊκά στρατηγεία τη στιγμή του πραξικοπήματος και στη συνεχεία αρνήθηκαν να επιστρέψουν στην Τουρκία. Η ανασφάλεια γίνεται μεγαλύτερη, καθώς μετά το Δημοψήφισμα ακολουθεί μια διετής μεταβατική περίοδος με τερματικό ορίζοντα την άνοιξη του 2019, οπότε θα διεξαχθούν ταυτόχρονα η προεδρική και οι βουλευτικές εκλογές και θα παύσει να υπάρχει το αξίωμα του πρωθυπουργού, με τον πρόεδρο να είναι η απόλυτη κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας.
Ισορροπία τρόμου με τη Γερμανία
Η κρίση στην Τουρκία κορυφώνεται τη στιγμή που έχει αρχίσει άτυπα μια παρατεταμένη προεκλογική εκστρατεία στη Γερμανία με το προσφυγικό να είναι η αιχμή του δόρατος, στην προσπάθεια της «Εναλλακτικής για τη Γερμανία» να διεμβολίσει τη Χριστιανοδημοκρατία από τα Δεξιά. Ετσι προκύπτει μια ιδιότυπη ισορροπία τρόμου ανάμεσα στον Ερντογάν και τη Μέρκελ, που βρέθηκε προχθές στην Αγκυρα, καταγράφοντας την τρίτη επίσκεψη ηγέτη μεγάλης δύναμης, με πρώτη την επίσκεψη του τότε αντιπροέδρου Μπάιντεν μετά το πραξικόπημα στα τέλη Αυγούστου και δεύτερη την επίσκεψη της πρωθυπουργού της Βρετανίας Μέι το περασμένο Σάββατο.
Η καγκελάριος έχει όσο ποτέ ανάγκη να τηρήσει ο Ερντογάν τη συμφωνία του περασμένου Μαρτίου για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών που διαπραγματεύθηκε προσωπικά η Μέρκελ με τον τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας Νταβούτογλου. Η παραμικρή χαλάρωση της εφαρμογής των συμφωνηθέντων, ακόμη και η εικόνα νέων κυμάτων προσφύγων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου θα ήταν επικοινωνιακή και πολιτική καταστροφή για την καγκελάριο, καθώς η «Εναλλακτική» θα δημαγωγούσε χωρίς όριο.
Από τη μεριά του ο Ερντογάν πιστεύει ότι μπορεί να αξιοποιήσει την παραπάνω συγκυρία στην οποία βρίσκεται η Μέρκελ, για να μεγιστοποιήσει τον όποιο περιορισμό δράσης αντιφρονούντων στη Γερμανία, αλλά και να εξασφαλίσει την ευμενή ή έστω την ουδέτερη στάση του Βερολίνου στην όποια προσπάθεια τιμωρητικής αντιμετώπισης της αυταρχικής εκτροπής του από το Ευρωκοινοβούλιο και την Κομισιόν.
Πρόκειται για μια πολύ λεπτή ισορροπία όπου ο Ερντογάν πρέπει να φανεί ότι έχει καταγάγει υπερήφανη εθνική νίκη και τη Μέρκελ να μπορεί να ισχυρισθεί ότι διασφάλισε τον έλεγχο του Προσφυγικού χωρίς παραχωρήσεις σε θέματα δημοκρατικών αξιών και αρχών.
Επιπλέον ο Ερντογάν θεωρεί τη σημερινή συγκυρία μοναδική ευκαιρία να κεφαλαιοποιήσει κάτι πιο χειροπιαστό στις σχέσεις Τουρκίας - Ε.Ε. από την κλινικά νεκρή ενταξιακή διαπραγμάτευση Αγκύρας -Βρυξελλών.
Επίσκεψη σχοινοβασία
Ισορροπία σε τεντωμένο σκοινί έμοιαζε να προσπαθεί προχθές να κρατήσει στην Αγκυρα η καγκελάριος Μέρκελ ζυγίζοντας προσεκτικά τις φράσεις της, με χαρακτηριστική τη συμφωνία της με τον Ερντογάν ότι πρέπει να εμβαθύνει η συνεργασία κατά της τρομοκρατίας, με τον πρόεδρο της Τουρκίας να θεωρεί τρομοκράτη κάθε αντιπολιτευόμενο και την καγκελάριο να αναφέρεται στους Τζιχαντιστές.
Τούτων λεχθέντων, σημασία δεν είχαν οι αναφορές της Μέρκελ στα δικαιώματα ελεύθερης δραστηριότητας της αντιπολίτευσης, αλλά η ίδια η παρουσία της στην Αγκυρα.
Σε όλους όσοι τον κατηγορούν ότι οδήγησε με την εμπλοκή του στη Συρία τη χώρα σε απομόνωση, ο Ερντογάν έχει επιχειρήματα που αποδίδουν, αν μη τι άλλο, σε επικοινωνιακό επίπεδο: Από το πραξικόπημα μέχρι και σήμερα συναντήθηκε με τον Πούτιν, τον Μπάιντεν, την Μέι και τη Μέρκελ, μια λίστα εκ πρώτης όψεως καθόλου ευκαταφρόνητη.
Σταδιακή χειραφέτηση των Κούρδων
Ομως ό,τι επικοινωνιακό τέχνασμα και αν μετέλθει, όποιο αντισταθμιστικό αντάλλαγμα και αν λάβει ο Ερντογάν, δεν φαίνεται να μπορεί να αλλάξει μια στρατηγική επιλογή των ΗΠΑ, τη στήριξη της σταδιακής χειραφέτησης των Κούρδων, μια επιλογή που ο ίδιος επιτάχυνε με τη τυχοδιωκτική πολιτική στήριξης των Τζιχαντιστών. Μια θανάσιμη απειλή που τον οδηγεί να μιλά για νέα Συνθήκη των Σεβρών για τη διανομή της Τουρκίας.
Η χειραφέτηση των Κούρδων φαίνεται πλέον μια μη αντιστρέψιμη δυναμική και το μόνο που μπορεί να κάνει ο Ερντογάν είναι να παίξει το παιχνίδι της καθυστέρησης. Αν μάλιστα ο Τραμπ επιλέξει επιθετική πολιτική κατά του Ιράν ένας λόγος παραπάνω, καθώς το Κουρδικό είναι δυνητικά εστία εσωτερικής αστάθειας και για την Τεχεράνη.
Διαβάστε περισσότερα στο imerisia.gr