Πώς μπορεί ένας ποδοσφαιρικός αγώνας να μας δώσει μαθήματα ζωής? Μπορεί ένα αθλητικό γεγονός να γίνει αφορμή για μια κοινωνιολογική ανάλυση σοβαρών ζητημάτων όπως η παιδεία και η κοινωνικοποίηση, αυτών που επί το λαϊκότερο ονομάζουμε «ανατροφή»?
Πάντα έλεγα στους φοιτητές μου ότι οι κανόνες, οι λογικές και οι πρακτικές που διέπουν τον δημόσιο και ιδιωτικό μας βίο, παραμένουν οι ίδιες. Μόνο τα μεγέθη αλλάζουν. Άρα κάθε έκφανση της κοινωνικής μας ζωής μπορεί να αναλυθεί και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα. Είτε μιλάμε για ένα ματς, μια πολιτική συγκέντρωση, ένα κοσμικό πάρτι ή την εξωτερική πολιτική μιας χώρας…
Συνήθως μάλιστα, οι καθημερινές εκδηλώσεις και δραστηριότητες κρύβουν σημαντικά νοήματα που γίνονται πιο εύκολα αφομοιώσιμα από τον μέσο άνθρωπο αφού αφορούν τη ζωή του. Χρειάζεται απλώς να τα προσεγγίσει κανείς από διαφορετική σκοπιά.
Παρακολουθώντας τον προχθεσινό αγώνα του Παναθηναϊκού με την Μπιλμπάο, σκέφτηκα πόσο πολύ μοιάζει η εξέλιξη του με τις ζωές όλων μας. Έχουμε προετοιμαστεί πολύ καλά για να αντιμετωπίσουμε έναν δύσκολο αντίπαλο (τη ζωή) Κάνουμε όλες τις σωστές κινήσεις, σημειώνουμε επιτυχίες (τέρματα) και πάνω που πιστεύουμε ότι ελέγχουμε τη κατάσταση, δεχόμαστε ένα πλήγμα (γκολ) και καταρρέουμε. Αντικαταστήστε το γκολ με ένα χαστούκι της ζωής, με μια οποιαδήποτε σκληρή δοκιμασία και θα αντιληφθείτε την αναλογία…
Γιατί έρχεται η κατάρρευση τόσο εύκολα? Γιατί ο ψυχισμός μας αποδεικνύεται τόσο ευάλωτος? Μα διότι, απλούστατα, ποτέ κανείς δε μας δίδαξε βασικές αρχές της ζωής που αποτελούν βασική προϋπόθεση για κάθε είδους επιτυχία.
Το οικογενειακό μας περιβάλλον και το εκπαιδευτικό σύστημα αρκούνται σε ένα «αναμάσημα» παλαιών, ασαφών, υποκειμενικών διδαχών όπως το «να γίνεις καλό παιδί» (ό,τι και αν σημαίνει αυτό..) ή «να μη βλάπτεις κανέναν». Εκεί τελειώνουν τα μαθήματα, αφήνοντας εκτός διαπαιδαγώγησης μας τα ουσιώδη!
Πότε μας δίδαξε κάποιος συστηματικά την βασική αρχή της επιμονής και της υπομονής, σ έναν κόσμο που η άμεση ικανοποίηση των αναγκών έχει θεοποιηθεί? Ποιος μας είπε να μη τα παρατάμε ποτέ, ανεξαρτήτως συνθηκών?
Ναι, ξέρω τι θα πείτε… Όλοι έχουμε ακούσει «τσιτάτα» του στυλ « δεν έχει σημασία πόσες φορές θα πέσεις αλλά πόσες θα σηκωθείς» Το Facebookείναι γεμάτο από ατάκες «λαϊκής σοφίας». Αυτά όμως γράφονται για να εισπράξει κάποιος μερικά likeκαι κάποιοι άλλοι να …εντυπωσιαστούν από το πόσο «ψαγμένος» είναι αυτός που κάνει την ανάρτηση.
Δεν αποτελούν βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις. Δεν είναι το προϊόν μιας διδασκαλίας με βάθος χρόνου που έλαβε χώρα με συνέπεια, σύστημα και μέθοδο.
Είναι απλώς μια ατάκα. Ένα σύνθημα που ξεστομίζεται ή γράφεται διότι σε κάποιον φάνηκε cool.
Τρανή απόδειξη ότι ελάχιστοι το εφαρμόζουν…
Πότε ασχολήθηκε γονιός ή δάσκαλος με τρόπο σαφή, συστηματικό και ξεκάθαρο με την διδαχή της νοοτροπίας ότι «το παρελθόν τελείωσε και πρέπει να ασχοληθείς με το παρόν και το άμεσο μέλλον»?
Πόσοι από εμάς κουβαλάμε καθημερινά βάρη του παρελθόντος που μας σακατεύουν το παρόν και το μέλλον, παρ όλα αυτά δε μπορούμε να απαλλαγούμε?
Βλέποντας την καλά προετοιμασμένη και κυριαρχούσα μέχρι το 70ο λ. ομάδα του Παναθηναϊκού να μη μπορεί να αλλάξει δεύτερη πάσα μετά το πρώτο γκολ που δέχτηκε, σκέφτηκα όλους εμάς που αρκεί μία μόνο κακή στιγμή για να πετάξουμε στα σκουπίδια ένα καλοστημένο εγχείρημα.
Που αδυνατούμε να συνεχίσουμε με σθένος και αποφασιστικότητα μόλις ένα σχέδιο μας ναυαγήσει.
Που δε μπορούμε να αφήσουμε πίσω μας το χτύπημα (γκολ) που δεχτήκαμε και να καθαρίσουμε τη σκέψη μας από την θολούρα της στιγμής.
Που αφήνουμε το πλήγμα (γκολ) να διαλύσει όλα μας τα σχέδια, που πιστεύουμε ότι όλο αυτό ήταν «πολύ καλό για να είναι αληθινό» και οδηγούμαστε σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Αυτό που φοβόμαστε, υποσυνείδητα το αποζητούμε και το κάνουμε πραγματικότητα.
Δυστυχώς το οικογενειακό μας περιβάλλον και το σχολικό σύστημα αφήνουν εκτός της διαδικασίας κοινωνικοποίησης προσεγγίσεις που θα μας προετοίμαζαν ουσιαστικά για τις προκλήσεις της ζωής.
Αρκούνται σε μια ηθικοπλαστική διδαχή, παρωχημένη, ξεπερασμένη από τις εξελίξεις που λίγα προσφέρει στην σύγχρονη πραγματικότητα.
Όλα αυτά είναι ιδανικά για να γράφει κάποιος μαθητής καλές εκθέσεις.
Φοβούμαι όμως ότι στο μάθημα της ζωής, θα μείνει μετεξεταστέος….
*Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας/Εγκληματολογίας ( PhD in Sociology of policing, University of Essex, UK), ειδικευμένος σε θέματα Ασφάλειας, Αστυνόμευσης και Ποινικού Συστήματος στις ΗΠΑ (Loyola University of Chicago.)
egklimatologos.blogspot.gr