Τις τελευταίες εβδομάδες τα πανεπιστήμια βρίσκονται σε αναβρασμό. Ο λόγος είναι ο νόμος που αυτές τις μέρες συζητείται στη Βουλή και μεταξύ άλλων προβλέπει την ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας. Παρά τη συστηματική δυσφήμηση των πανεπιστημίων ως χώρων ανομίας, καθηγητές και φοιτητές δεν περνούν τον χρόνο τους στο πανεπιστήμιο παίζοντας «κλεφτοπόλεμο». Τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι χώροι διδασκαλίας και έρευνας, προαγωγής της επιστήμης και του διαλόγου σε συνθήκες ακαδημαϊκής ελευθερίας. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οφείλονται στην υποχρηματοδότηση και όχι στην ανομία και γι’ αυτό έχουν πολλούς λόγους να αντιδρούν στη δημιουργία πανεπιστημιακής αστυνομίας.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι η δημιουργία ενός αστυνομικού σώματος, το οποίο δεν θα λογοδοτεί στις πανεπιστημιακές αρχές αλλά στην ΕΛ.ΑΣ., παραβιάζει το αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου, το οποίο είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο. Η υπουργός από πολύ νωρίς γνώριζε τις ενστάσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας σε αυτό το ζήτημα και αρνήθηκε να προβεί σε εκείνες τις αλλαγές που θα σέβονταν το αυτοδιοίκητο του πανεπιστημίου. Η κυβέρνηση σε μια επίδειξη ιδεοληψίας νομοθετεί κάτι που είναι πολύ πιθανόν να κριθεί αντισυνταγματικό.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η εγκληματικότητα στα ΑΕΙ δεν είναι ούτε τόσο υψηλή ούτε τέτοιας μορφής ώστε να απαιτείται η παρουσία αστυνομίας. Στην πραγματικότητα, η εγκληματικότητα εντός των πανεπιστημίων είναι μικρή και πάντως, όπως δείχνουν οι μελέτες, πολύ μικρότερη αναλογικά με το τι συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία. Τα περιστατικά λεκτικής ή φυσικής βίας εντός των πανεπιστημίων είναι απαράδεκτα και καταδικαστέα, αλλά, ευτυχώς, είναι μεμονωμένα και δεν δικαιολογούν τη μόνιμη παρουσία ένοπλων αστυνομικών στα πανεπιστήμια.
Ο τρίτος λόγος είναι ότι, όπως έχουν επισημάνει πολλές φορές οι πανεπιστημιακές αρχές, η κατάσταση των πανεπιστημίων θα βελτιωνόταν εάν υπήρχαν κονδύλια για την πρόσληψη προσωπικού φύλαξης και τη λήψη των στοιχειωδών μέτρων προστασίας των κτιριακών εγκαταστάσεων (π.χ. φωτισμός) και του τεχνολογικού εξοπλισμού. Το ενδιαφέρον είναι ότι το νομοσχέδιο προβλέπει και προσωπικό φύλαξης (το οποίο θα πληρώνεται από τα κονδύλια που έχουν τα πανεπιστήμια για την έρευνα!) και πανεπιστημιακή αστυνομία.
Ο τέταρτος λόγος είναι ότι τα πανεπιστήμια έχουν αρκετά προβλήματα αλλά το ζήτημα της αστυνόμευσης δεν είναι το πιο σημαντικό. Για να το θέσω διαφορετικά: το ετήσιο κόστος των 1.030 πανεπιστημιακών αστυνομικών που θα προσληφθούν είναι 20 εκατομμύρια ευρώ. Μπορεί κανείς να αναλογιστεί τι σημαντική ώθηση θα δινόταν στα πανεπιστήμια εάν αυτό το ποσό διοχετευόταν στην πρόσληψη διδακτικού προσωπικού, στην έρευνα, σε υποτροφίες, στη συντήρηση των κτιρίων, στον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών και των εργαστηρίων κ.λπ.;
Ο πέμπτος λόγος είναι ότι πουθενά στην Ευρώπη δεν υπάρχει πανεπιστημιακή αστυνομία. Η αστυνόμευση είναι ασύμβατη με την ακαδημαϊκή ελευθερία – εκτός εάν θεωρεί κανείς ότι η ακαδημαϊκή ελευθερία ανθεί σε καθεστώτα όπως στην Τουρκία του Ερντογάν ή στην Ουγγαρία του Ορμπαν. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, και εκατοντάδες πανεπιστημιακοί από άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και τις ΗΠΑ, την Τουρκία, το Ισραήλ και αλλού στηρίζουν τους Ελληνες συναδέλφους τους στον αγώνα τους να μη δημιουργηθεί πανεπιστημιακή αστυνομία.
Ο έκτος λόγος είναι ότι η παρουσία της αστυνομίας όχι μόνο δεν θα λύσει προβλήματα αλλά μάλλον θα αποτελέσει πηγή νέων εντάσεων και τριβών στα πανεπιστήμια. Η εικόνα ένοπλων αστυνομικών σε εκπαιδευτικούς χώρους είναι τόσο ανοίκεια, ώστε είναι πολύ πιθανόν να υπάρξουν αντιπαραθέσεις μεταξύ φοιτητών και αστυνομικών. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια αστυνομία η οποία, δυστυχώς, έχει πρωταγωνιστήσει σε πληθώρα περιστατικών βίας και αυθαιρεσίας, ιδιαίτερα σε βάρος νέων, τους τελευταίους μήνες.
Ο έβδομος λόγος είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα της πανεπιστημιακής κοινότητας είναι κατά της ίδρυσης πανεπιστημιακής αστυνομίας. Τμήματα και σύγκλητοι πανεπιστημίων, σύλλογοι διδασκόντων, σύλλογοι φοιτητών και μεταπτυχιακών, σύλλογοι διοικητικών υπαλλήλων από σχεδόν όλα τα ιδρύματα της χώρας έχουν ταχθεί κατά της ίδρυσης πανεπιστημιακής αστυνομίας. Η κυβέρνηση, σε μια επίδειξη αλαζονείας, έκανε έναν προσχηματικό διάλογο και στην πράξη αγνόησε τις διαφωνίες της πανεπιστημιακής κοινότητας, όπως και τις προτάσεις που κατατέθηκαν.
Ο τελευταίος, και εξίσου σοβαρός, λόγος είναι η αυταρχική λογική που διαπνέει συνολικά το νομοσχέδιο. Εκτός από τη μόνιμη παρουσία ένοπλων αστυνομικών στα πανεπιστήμια, η εγκατάσταση καμερών εντός των πανεπιστημιακών χώρων (σε διαδρόμους, κυλικεία, γραμματείες, κ.α.), η τοποθέτηση μηχανήματων ανίχνευσης «απαγορευμένων αντικειμένων και ουσιών», ο έλεγχος ταυτοτήτων και η καταγραφή των στοιχείων στην είσοδο των σχολών, τα πειθαρχικά συμβούλια φοιτητών, μεταλλάσσουν το δημόσιο, δημοκρατικό πανεπιστήμιο. Υιοθετώντας μια γλώσσα που θα ζήλευε ο συγγραφέας Τζ. Οργουελ το νομοσχέδιο υποτίθεται ότι αποσκοπεί στην «προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος». Στην πραγματικότητα, δημιουργεί ένα αυταρχικό πανεπιστήμιο.
Πολυμέρης Βόγλης
Αναπληρωτής καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας