1. Οι αστυνομίες, ιστορικά πέρασαν από τη φάση του Στρατιωτικού (military) μοντέλου οργάνωσης στο μοντέλο της Τυπικής Εφαρμογής του Νόμου (law enforcement) και έπειτα στο Επαγγελματικό μοντέλο. Σήμερα φτάσαμε στο μοντέλο του Κοινοτισμού-Κοινοτικής Αστυνόμευσης (community policing) ή αλλιώς του μοντέλου της συνεργασίας αστυνομίας-κοινότητας για λύσεις στα προβλήματα των πολιτών, το οποίο έχει αποβάλλει κάθε είδους στρατιωτικά στοιχεία.
2. Στη χώρα μας, ως γνωστόν, η κατάταξη στην αστυνομία των αξιωματικών και αστυφυλάκων γενικών καθηκόντων γίνεται με το σύστημα των Γενικών Εξετάσεων (Πανελληνίων) και αφού προηγουμένως κριθούν κατάλληλοι στις προκαταρκτικές υγειονομικές, αθλητικές και ψυχοτεχνικές δοκιμασίες, που εξασφαλίζουν τα ψυχοσωματικά προσόντα (αρτιμέλεια, ύψος, επιδόσεις κ.λ.π.) του υποψήφιου αστυνομικού (ν.2226/1994). Το σύστημα αυτό προσέλκυσε τους νέους με άριστες επιδόσεις, «έβαλε» την αστυνομία στα Λύκεια και έκοψε των ομφάλιο λώρο των πάσης φύσεως παρεμβάσεων.
3. Αντιθέτως η κατάταξη των Ειδικών Φρουρών (Ε.Φ.) και των Συνοριακών Φυλάκων (Σ.Φ.) γίνεται εκτός Πανελληνίων με σύστημα «αντικειμενικών» κριτηρίων. Συγκεκριμένα για τους Ε.Φ., σύμφωνα με την υπ΄αριθ. 7002/12/1-ι΄ από 26-3-2007 (ΦΕΚ Β΄-419) απόφαση Υπουργού Δημόσιας Τάξης, στο βαθμό του απολυτηρίου Λυκείου, πέραν των μονάδων για τη γνώση ξένης γλώσσας (1 έως 3) κ.λ.π. κοινωνικών κριτηρίων, προστίθενται μονάδες α) για την προϋπηρεσία ως ΕΠ.ΟΠ. ή ως Ε.Π.Υ. μία (1) μονάδα, β) για προϋπηρεσία ως έφεδρος αξιωματικός πέντε (5) μονάδες, γ) για προϋπηρεσία στις ειδικές δυνάμεις πέντε (5) μονάδες και δ) για την κατοχή άδειας οδήγησης δικύκλου ή αυτοκινήτου μια (1) έως τρεις (3) μονάδες. Αντίστοιχες διατάξεις ισχύουν για τους Σ.Φ.(π.δ.84/2008).
4. Να δούμε τι σημαίνουν τα εν λόγω κριτήρια κατάταξης με μια υπόθεση εργασίας. Ας θεωρήσουμε, ότι υπάρχει υποψήφιος με βαθμό απολυτηρίου άριστα 19 και άριστη γνώση ξένης γλώσσας μονάδες 3, ήτοι σύνολο 22 μονάδες. Άλλος υποψήφιος έχει βαθμό απολυτηρίου 10, έχει υπηρετήσει στις ειδικές δυνάμεις ως έφεδρος αξιωματικός μονάδες 5+5=10 (αφού λαμβάνει δύο φορές τις μονάδες ξεχωριστά ως έφεδρος και ως προϋπηρεσία στις ειδικές δυνάμεις, σαν κάποιος να ήθελε να ευνοήσει συγκεκριμένο πρόσωπο) και κατέχει άδεια οδήγησης δικύκλου μοτοσικλέτας μονάδες 3, ήτοι σύνολο 23 μονάδες! Παρόμοια παραδείγματα μπορεί να δώσουμε πολλά.
5. Είναι προφανής η δυσαρμονία. Παρατηρούμε ότι ο δεύτερος, που έχει 10 βαθμό απολυτηρίου και δεν γνωρίζει ξένη γλώσσα, προηγείται του πρώτου με βαθμό απολυτηρίου άριστα 19 και άριστη γνώση ξένης γλώσσας. Δηλαδή ο κακός-μέτριος μαθητής προηγείται του άριστου, επειδή έχει υπηρετήσει στις ειδικές δυνάμεις (είναι και «μηχανόβιος»), το οποίο στην ουσία αποτελεί και το καθοριστικό κριτήριο. Σημειώνεται ότι στις Αστυνομικές Σχολές όλοι οι δόκιμοι εφοδιάζονται με άδεια ικανότητας οδηγού. Κατά συνέπεια το κριτήριο αυτό δεν προσδίδει προστιθέμενη αξία στον υποψήφιο. Αυτά τα κριτήρια και ειδικότερα οι μονάδες που λαμβάνει το καθένα, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθούν αξιοκρατικά. Παραβιάζουν τις αρχές της ισότητας και αναλογικότητας. Σε κάθε περίπτωση είναι μη αναγκαία (overqualification).
6. Επηρεάζουν όμως το προφίλ του αστυνομικού. Ενδεχομένως να ανταποκρίνονταν στις αρχικές απαιτήσεις, που οι Ε.Φ. είχαν ως καθήκον αποκλειστικά τη φύλαξη ευπαθών στόχων (άρθρο 9 παρ.4 ν. 2734/1999). Το «κοφτερό»-πρακτικό μυαλό δεν μπορεί να το υπερκεράσει κανένα «μπράτσο», όσο δυνατό αυτό και αν είναι. Η αστυνομία χρειάζεται πρακτικά μυαλά, είχε αποφανθεί (ορθώς) ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης Στυλιανός-Άγγελος Παπαθεμελής, όταν εισηγήθηκε τη θεσμοθέτηση του συστήματος κατάταξης μέσω των Πανελληνίων και ενέταξε τις Αστυνομικές Σχολές και στο πεδίο (4η δέσμη τότε) των Επιστημών Οικονομίας και Διοίκησης. Δεν χρειαζόμαστε αστυνομικούς-«Ράμπο», αλλά αστυνομικούς-επαγγελματίες. Ο συνδυασμός μεγάλη δύναμη και χαμηλό επίπεδο γνώσης δεν είναι ό,τι καλύτερο. Είναι μάλλον επικίνδυνος. Εξάλλου η εκπαίδευση των δοκίμων στο Κέντρο Εκπαίδευσης Ανορθoδόξου Πολέμου (Κ.Ε.Α.Π.) κρίθηκε από Επιτελείς του Πενταγώνου ως υπερβολική και μη αναγκαία (αφού ούτε οι Ευέλπιδες υποβάλλονται σ΄αυτή).
7. Η αστυνομία έχει κατηγορηθεί πολλές φορές για τη χρήση άσκοπης, αλόγιστης, υπερβολικής και παράνομης βίας (ακόμη και για δολοφονίες ανηλίκων και αθώων πολιτών από μέλη της). Τα προβλήματα λοιπόν λύνονται με την ευφυϊα, την εξυπνάδα, την τακτική, την στρατηγική και το διάλογο και όχι με τη βία, η οποία αποτελεί σε κάθε περίπτωση την έσχατη λύση. Χρειαζόμαστε λοιπόν αστυνομικό επαγγελματία, μάνατζερ, τεχνοκράτη, προσιτό και φιλικό στην κοινωνία, με κουλτούρα-πνεύμα συνεργασίας με τον πολίτη (community policing) και όχι «στρατιώτη» με νοοτροπία «Ράμπο» (militarization of police).