1. Ένα κλίμα ανασφάλειας πλανάται και πάλι στην κοινωνία μετά το νέο κύμα εγκληματικότητας. Και γεννούνται ευλόγως ερωτηματικά για την οργάνωση και την αποτελεσματικότητα της ΕΛ-ΑΣ, όπως αυτή προέκυψε μετά το ν.1481/1984. Παρατηρούμε λοιπόν ένα οργανόγραμμα συγκεντρωτικό με έντονο υδροκεφαλισμό. Την κύρια αστυνόμευση (παροχή υπηρεσιών στους πολίτες, άμεση επέμβαση στα συμβάντα, συνεχή περιπολία και παροχή υποστήριξης στις λοιπές Υπηρεσίες) ασκεί η Άμεση Δράση (Α.Δ.). Στην Αττική με το μισό πληθυσμό της Χώρας (και όχι μόνο) τα Α.Τ. και Τ.Α. υπολειτουργούν χωρίς περιπολίες. Στην ουσία «διαλύσαμε» τα Τμήματα για να φτιάξουμε μια υδροκεφαλική Υπηρεσία. Υιοθετήθηκε δυστυχώς το μοντέλο της Α.Π, στην οποία λειτουργούσε ως αυτοτελής Υπηρεσία, αφού αφορούσε περιορισμένη έκταση, χωρίς όμως να επηρεάζεται η λειτουργία των Τμημάτων. Παρόμοιο μοντέλο δεν υπάρχει. Αποτελεί ελληνική πατέντα!!!
2.Το μοντέλο αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και δυσλειτουργίες τα κυριότερα των οποίων (νομικά και ουσιαστικά) εντοπίζονται στα εξής:
α. Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 417 επ. Κ.Π.Δ. ο δράστης αυτοφώρου πλημ/τος προσάγεται αμέσως, από τον αστυνομικό που τον συνέλαβε, στον αρμόδιο εισαγγελέα μαζί με την έκθεση για τη σύλληψη και τη βεβαίωση της πράξης. Ο ίδιος ως μάρτυρας θα καταθέσει και θα υποστηρίξει την κατηγορία. Στην πράξη όμως αυτό δεν γίνεται. Ο ενεργήσας τη σύλληψη τον παραδίδει στο οικείο Τμήμα. Ο Αξ/κός Υπηρεσίας «ψάχνεται» να καταρτίσει τη δικογραφία. Η κατηγορία μένει ανυποστήρικτη στο Δικαστήριο και ο δράστης απαλλάσσεται. Και μετά μας «φταίει» η Δικαιοσύνη;;; Κατά το κοινώς λεγόμενο δηλ. «ήλθον, είδον και απήλθον».
β. Υπάρχει τεράστιο ζήτημα με την καθ’ύλη και κατά τόπο αρμοδιότητα. Οι αρμοδιότητες σε μια περιοχή ασκούνται από το οικείο Τμήμα. Όμως παράλληλα ασκούνται και από την Α.Δ; Ποιος είναι ο ρόλος του καθενός; Η αρμοδιότητα του ενός αναιρεί την αρμοδιότητα του άλλου; Είναι σαν να έχουμε τους ολυμπιακούς κύκλους, όπου ο ένας επικαλύπτει μέρος του άλλου. Η αρμοδιότητα πρέπει να ασκείται από συγκεκριμένο όργανο. Σύμφωνα με τη νομολογία η παράλληλη άσκηση δεν είναι επιτρεπτή. Η έλλειψη ξεκάθαρων ρόλων εμποδίζει τον καταλογισμό των ευθυνών και ευνοεί τον ωχαδερφισμό και την αδράνεια.
γ. Σε περίπτωση ανάγκης ο πολίτης καλεί το Τμήμα. Από εκεί πολλές φορές τον παραπέμπουν στο 100. Μερικές φορές γίνεται και το αντίστροφο. Κάποιος καλεί 100 και τον παραπέμπουν στο Τμήμα. Σύγχυση, απογοήτευση και ταλαιπωρία!!!
δ. Για τα διάφορα αδικήματα-συμβάντα ο πολίτης, που ενδιαφέρεται να υποβάλει ένσταση-προσφυγή ή να πάρει αντίγραφο της πράξης, θα πρέπει να ταλαιπωρηθεί μεταβαίνοντας στην κεντρική Υπηρεσία, ενώ θα μπορούσε να μεταβεί στο οικείο Α.Τ. Πέραν του ότι δεν γίνεται πλήρης και σωστή καταγραφή για σοβαρά περιστατικά, όπως συμβαίνει με την καταχώρηση στο Βιβλίο Αδικημάτων-Συμβάντων, που τηρεί το Τμήμα.
ε. Η γραφειοκρατία επίσης αφορά και τον χειρισμό των διοικητικών θεμάτων και υποθέσεων του προσωπικού. Άλλο πράγμα να χειρίζεσαι περισσότερα από 2000 άτομα δύναμη και άλλο 20, ώστε να εξατομικεύεις την κάθε περίπτωση. Ο έλεγχος του προσωπικού είναι δυσχερής αν όχι ανέφικτος και ενισχύει την ατιμωρησία και εν τέλει την παραβατικότητα.
στ. Τα πληρώματα ενεργούν κυρίως κατασταλτικά (αναμένοντας μόνο να ανταποκριθούν σε ενδεχόμενη κλήση-εντολή του Κέντρου) και όχι προληπτικά, αφού δεν έχουν πλήρη γνώση των τοπικών συνθηκών, των ιδιαιτεροτήτων και των ειδικότερων προβλημάτων της περιοχής (δεν λαμβάνουν σχετικές οδηγίες), ενώ ο οικείος Διοικητής στερείται κάθε επικοινωνίας και των αναγκαίων πληροφοριών (αφού δεν έχει το δικαίωμα ακρόασης και «εκδίκασης» των προσφυγών). Δεν έχει όλα τα μέσα στη διάθεσή του, ώστε να είναι υπόλογος και να κρίνεται για την αποτελεσματικότητά του. Είναι σαν να του έχουν αφαιρέσει μάτια, χέρια και πόδια. Και αποτελεί βασική αρχή, ότι το αστυνομικό έργο αναγνωρίζεται στην πρόληψη-απουσία του εγκλήματος και όχι στην καταστολή-εξιχνίαση αυτού.
3. Όμως υπάρχει και άλλο μοντέλο δοκιμασμένο με επιτυχία: Στην Ε.Χ. λειτουργούσε η Άμεση Επέμβαση, ως Ρ/T Κέντρο, το οποίο βρισκόταν σε διαρκή επικοινωνία και ακρόαση με τα οχήματα μεταβιβάζοντας στα πληρώματα κατευθυντήριες οδηγίες, πληροφορίες και εντολές. Επιπρόσθετα εντός αυτού υπήρχε αίθουσα τηλεφωνητών, προκειμένου το κοινό να ειδοποιεί στον αριθμό 109 για διάφορα συμβάντα, γεγονότα ή καταγγελίες. Στις έδρες των Ανωτέρων ∆ιοικήσεων (σημερινές Γενικές), εκτός των τηλεπικοινωνιακών μέσων, συστάθηκαν Τμήματα Άμεσης Επέμβασης. Η άφιξη των αστυνομικών στα διάφορα συμβάντα, η ευελιξία σε ενδεχόμενες καταδιώξεις, η διαρκής κίνηση και παρουσία των εποχούμενων περιπολιών στην ύπαιθρο και στις πόλεις της Επικράτειας εκμηδένισαν κυριολεκτικά τον παράγοντα «χρόνος-απόσταση», εξάλειψαν το κατά το κοινώς λεγόμενο «ήρθαν κατόπιν εορτής» και απέσπασαν τα επαινετικά σχόλια. Η λειτουργία αυτή, παρά τα πρωτόγονα συστήματα επικοινωνίας, ήταν περισσότερο επιτυχημένη.
4. Πιστεύουμε απόλυτα λοιπόν, ότι πρέπει να εφαρμόσουμε το μοντέλο της Άμεσης Επέμβασης. Η τεχνολογία και οι σύγχρονες μορφές επικοινωνίας (Police on line, tetra, internet κ.λ.π) διευκολύνουν τη λειτουργία του. ΄Ετσι θα κατανεμηθούν το προσωπικό και τα μέσα στα κατά τόπους Α.Τ, ώστε αυτά να ξαναγεννηθούν. Στην ουσία θα «επανιδρυθεί» η Αστυνομία. Τα περιπολικά θα κινούνται και εκτός τοπικής αρμοδιότητας, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν (π.χ. καταδίωξη), ύστερα από ενημέρωση ή εντολή του Κέντρου. Καθημερινά θα αναφέρονται σε αυτό οι περιπολίες και τα πληρώματα της επόμενης ημέρας. Ο οικείος Διοικητής θα επιλέγει τους καλύτερους και θα αποκλείει τυχόν προβληματικούς, ενώ ταυτόχρονα θα δίνει οδηγίες για τα ζητήματα της περιοχής ( όπως φθορές δημόσιας περιουσίας, περιστατικά ενδοοικογενειακής ή εξωσχολικής βίας ή διακίνησης ναρκωτικών, διατάραξη κοινής ησυχίας, λειτουργία καταστημάτων κ.λ.π.), πράγμα που είναι μάλλον ανεφάρμοστο σήμερα. Σε κάθε Δ/νση Αστυνομίας και δίπλα στις ΟΠΚΕ μπορεί να διατηρηθούν οι Ομάδες Δικύκλων (με ενιαία δομή και μια ονομασία), ως δυνάμεις ταχείας επέμβασης ενόψει και των κυκλοφοριακών συνθηκών.
5. Ο εξορθολογισμός γενικά του οργανογράμματος (έχουμε γράψει σχετικά) με λιγότερες, ευέλικτες και αποκεντρωμένες δομές, ενοποίηση των Διευθύνσεων και Τμημάτων με ομοειδές αντικείμενο, περιορισμό των κεντρικών και ενίσχυση των περιφερειακών και μάχιμων Υπηρεσιών επιτυγχάνει τον αναγκαίο συντονισμό, έλεγχο και ενότητα της προσταγής (clear chain of command) και εκτιμάται, ότι εξοικονομεί δύναμη, που θα κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό τις πρόσφατες προσλήψεις!!!
6. Όμως όταν ένα πράγμα ξεκινάει στραβά και δημιουργούνται συντεχνιακές αντιλήψεις και ιδιοτελή συμφέροντα είναι δύσκολο κάποιος να το διορθώσει. Χρειάζεται μεγάλη…«μαγκιά». Το είδαμε με τις λειτουργικές βελτιώσεις, που επεχείρησαν οι διατάξεις του π.δ.7/2017. «Επαναστατικές ανακοινώσεις», ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάποιων συνδικαλιστών για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες αυτοδραστηριοποίησης, αυτοπραγμάτωσης και ύπαρξής τους: «Διαλύεται η ΄Αμεση Δράση. Η μεγαλύτερη αστυνομική ανοησία (σ.σ.sic). Η ευθύνη θα βαρύνει ιστορικά την πολιτική και φυσική Ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ». Τελικά μήπως πρέπει να πάρουμε την… «έγκριση» από τους συνήθεις τηλεοπτικούς «μαϊντανούς»;;;
Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης
και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.
Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών