Το φυσικό σύνορο Ελλάδας - Τουρκίας γίνεται κάθε χρόνο «υγρός τάφος» για δεκάδες μετανάστες που, στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα παγωμένα νερά του Έβρου, βρίσκουν τραγικό θάνατο. Τα άψυχα σώματα των περισσοτέρων συνήθως εντοπίζονται στις όχθες του ποταμού κάτω από κορμούς και φερτά υλικά, άλλων πάλι μένουν για χρόνια στον βαλτώδη πυθμένα του...
«Έξι μετανάστες νεκροί από υποθερμία στην περιοχή του Έβρου», «Τρεις νεκροί στον ποταμό Έβρο»... δεκάδες είναι οι ειδήσεις που έχουν γραφτεί κατά καιρούς στα ελληνικά Μέσα για ανθρώπους που προσπαθώντας να διασχίσουν το φυσικό σύνορο Ελλάδας - Τουρκίας, είτε για να γλιτώσουν τον πόλεμο, είτε για να βρουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης κάπου στην Ευρώπη, χάνουν τη ζωή τους. Άλλοι από υποθερμία, άλλοι από πνιγμό και κάποιοι από τους διακινητές που πλήρωσαν για να τους μεταφέρουν.
Μάρτιος 2020. Στα σύνορα του ποταμού Έβρου στην περιοχή του Διδυμοτείχου μία βάρκα μεταναστών έφτασε στην ελληνική πλευρά. Άγνωστο παραμένει αν οι επιβαίνοντες πέρασαν σε ελληνικό έδαφος ή τους απέτρεψαν τα σύρματα.
Μερικά χιλιόμετρα μακριά στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, ο ιατροδικαστής κ. Παύλος Παυλίδης έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με τον θάνατο. Eξετάζει για πάνω από 20 χρόνια τις σορούς των μεταναστών και προσφύγων που έχασαν τη ζωή τους στην ευρύτερη περιοχή του νομού και έχει ως σκοπό να μην μείνει καμία ως «αγνώστου ταυτότητος».
Πώς γίνεται η ταυτοποίηση των νεκρών
Η ταυτοποίηση όμως των νεκρών είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο κομμάτι, αν αναλογιστεί κανείς τον τρόπο με τον οποίο χάνουν αυτοί οι άνθρωποι τη ζωή τους, το διάστημα που περνά μέχρι να εντοπιστούν αλλά και το γεγονός πως το νερό αλλοιώνει ό,τι προσωπικό έγγραφο θα μπορούσαν να είχαν στην κατοχή τους, εξηγεί στο Newsbomb.gr ο κ. Παυλίδης.
Ο ιατροδικαστής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, κ. Παύλος Παυλίδης.
«Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που διασχίζουν τον ποταμό δεν διαθέτουν επίσημα έγγραφα πάνω τους. Ακόμη και να είχαν όμως, το νερό θα τα έχει αλλοιώσει, οπότε η ταυτοποίηση από κάποιο έγγραφο είναι σχεδόν αδύνατη», αναφέρει στο Newsbomb.gr ο κ. Παυλίδης προσθέτοντας, πως, καθώς εντοπίζονται συνήθως μετά από αρκετό καιρό, τα σωματομετρικά τους χαρακτηριστικά επίσης δεν βοηθούν, «η πλειονότητα πεθαίνει μέσα στο ποτάμι από πνιγμό ή υποθερμία. Αυτό σημαίνει πως όταν πια βρίσκουμε τα σώματά τους αυτά θα είναι σε κατάσταση σήψης και δεν μπορούμε να καταλάβουμε τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά τους. Δεν μπορούμε δηλαδή να πάρουμε μία φωτογραφία προσώπου και να την δείξουμε σε έναν συγγενή του για να τον αναγνωρίσει».
Για αυτούς τους λόγους ακολουθείται μία διαφορετική μεθοδολογία. «Ακολουθούμε ένα διαφορετικό πρωτόκολλο στην αναγνώριση και την ταυτοποίηση των νεκρών, το οποίο αποσκοπεί στο να μπορέσουμε να αποδώσουμε τους νεκρούς στα συγγενικά τους πρόσωπα», λέει ο κ. Παυλίδης.
«Από τη στιγμή που εντοπίσουμε έναν νεκρό, αναζητούμε είτε κάποια ιδιαίτερα σημάδια που θα φέρει στο σώμα του είτε προσωπικά του αντικείμενα. Ψάχνουμε για τατουάζ, για ανατομικές δυσπλασίες, για χειρουργικές ουλές, κάτι που θα μπορούσε να μας βοηθήσει στην αναγνώριση», αναφέρει και τονίζει πως αυτά αποτελούν τις περισσότερες φορές τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον νεκρό και τα συγγενικά του πρόσωπα που τον αναζητούν με αγωνία.
«Τα αντικείμενα αυτά είναι ανθεκτικά στο νερό, ένα δαχτυλίδι, ένα βραχιόλι, ένα σκουλαρίκι για παράδειγμα δεν διαλύονται. Όταν εντοπίσω κάποιο τέτοιο αντικείμενο στον νεκρό το συλλέγω, το φωτογραφίζω και το καταχωρώ στο αρχείο μου», αναφέρει, περιγράφοντας τη διαδικασία που ακολουθείται στη συνέχεια. «Μετά την ιατροδικαστική εξέταση, υπολογίζω ότι αυτός ο άνθρωπος πέθανε για παράδειγμα πριν από τρεις μήνες. Αν υπάρχει μία αναζήτηση που αφορά π.χ σε άνδρα, με την τάδε ηλικία και το τάδε ύψος, με μαύρα μαλλιά που χάθηκε κατά την προσπάθειά του να περάσει τα χερσαία σύνορα της Ελλάδος και ταιριάζει το χρονικό πλαίσιο, τότε απευθύνομαι στις επίσημες προξενικές αρχές ή στην Αστυνομία ή στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό - που έχουν επαφή με τα συγγενικά πρόσωπα του νεκρού - και στέλνω τη φωτογραφία από το εύρημα που έχει στην κατοχή του. Οι συγγενείς ξέρουν πάνω κάτω για παράδειγμα το δαχτυλίδι που φοράει το συγγενικό τους πρόσωπο».
«Αν η απάντηση είναι θετική ως προς το αντικείμενο τότε μέσω της επίσημης αρχής θα στείλουμε εμείς δείγμα DNA του νεκρού, αλλιώς οι συγγενείς θα έρθουν στο νοσοκομείο για να υποβληθούν σε τεστ, προκειμένου να γίνει η οριστική ταυτοποίηση», τονίζει ο κ. Παυλίδης στο Newsbomb.gr υπογραμμίζοντας πως λαμβάνουν γεννητικό υλικό από όλους τους νεκρούς ανεξαρτήτως της αιτίας θανάτου τους.
Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις που γεμίζουν απογοήτευση... Είναι οι σοροί που δεν έχουν εντοπιστεί και κείτονται ακόμα στον βαλτώδη βυθό του Έβρου.
1.500 νεκροί στον Έβρο - Κανένα στοιχείο από την τουρκική πλευρά
«Το μεγάλο μας πρόβλημα είναι οι άνθρωποι που δεν βρίσκονται ποτέ. Ο αριθμός είναι μεγάλος και γίνεται φανερό από τις αναζητήσεις που έχουμε όλα αυτά τα χρόνια», λέει ο κ. Παυλίδης και κάνει έναν απολογισμό για τους μετανάστες που έχουν χαθεί. «Υπολογίζω ότι οι νεκροί στον Έβρο τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι γύρω στους 1.500. Εγώ έχω 500 μόνο από τη δική μας πλευρά. Αν υπολογίσουμε έναν παρόμοιο αριθμό και από την τουρκική καταλαβαίνετε πόσο αυξάνεται λαμβάνοντας υπόψη και τις αναζητήσεις», τονίζει ο κ. Παυλίδης προσθέτοντας πως οι Τούρκοι δεν δίνουν κανένα στοιχείο στις ελληνικές αρχές για τις σορούς που εντοπίζουν στην πλευρά τους, ούτε για το πού τις κρατούν.
Μάρτιος 2020. Έβρος. Προσωπικά αντικείμενα από μετανάστες που πέρασαν από την περιοχή του Διδυμοτείχου
Η συγκλονιστική ιστορία του παππού που έχασε νύφη και εγγόνια στον Έβρο
Ρωτώντας τον ιατροδικαστή αν υπήρξε μία ιστορία που τον συγκλόνισε, ο κ. Παυλίδης είναι αφοπλιστικός, «όλα τα περιστατικά κρύβουν μία ανείπωτη τραγωδία», μας λέει, περιγράφοντας την ιστορία ενός παππού που προσπάθησε να περάσει το υδάτινο σύνορο μαζί με τη νύφη του και τα τρία του εγγόνια. Εκείνος τα κατάφερε, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του όχι...
«Ο παππούς μαζί τη νύφη και τα τρία εγγόνια του ανέβηκαν στην βάρκα, προσπάθησαν να διασχίσουν τα παγωμένα νερά, αλλά δεν τα κατάφεραν όλοι. Πνίγηκαν όλοι εκτός από αυτόν. Για εκείνον όμως το πραγματικό δράμα ξεκινούσε εκείνη τη στιγμή με την προσπάθεια εντοπισμού τους. Δύο μέρες μετά εντοπίσαμε το άψυχο σώμα της νύφης. Η αγωνία του, όμως, παρέμενε για τα υπόλοιπα τρία παιδάκια. Δυστυχώς, μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, με την επικοινωνία μας μαζί του να είναι διαρκής, εντοπίσαμε το ένα παιδάκι στην ελληνική πλευρά. Στη συνέχεια μας είπε ότι το άλλο εντοπίστηκε στην Τουρκία. Το τρίτο δεν έχει βρεθεί ακόμα», αναφέρει ο κ. Παυλίδης.
Ο επαναπατρισμός της σορού εξαρτάται από την οικονομική κατάσταση των συγγενών του νεκρού
Ακόμη ένα θέμα που προκύπτει, είναι ο τόπος ταφής των ανθρώπων που έχουν ταυτοποιηθεί. Όσον αφορά τις σορούς που παραμένουν «αγνώστου ταυτότητας», αυτές αφού καταχωρηθούν με έναν συγκεκριμένο κωδικό στο αρχείο μεταφέρονται στα νεκροταφεία του Έβρου ή της Ροδόπης, που έχουν δημιουργηθεί για πρόσφυγες και μετανάστες.
Μάρτιος 2020. Έβρος. Κουπί από βάρκα μεταναστών.
«Όταν ταυτοποιείται μία σορός, η ταφή της είναι άμεσα εξαρτώμενη από την οικονομική ευρωστία της οικογένειας. Αν οι συγγενείς έχουν χρήματα και γίνει η επίσημη αναγνώριση της σορού, με τη διαδικασία που σας περιέγραψα τότε αυτή μεταφέρεται με τα έξοδα της οικογένειας στον τόπο καταγωγής του νεκρού. Αν πάλι όχι, τότε θα θαφτεί στα νεκροταφεία του Έβρου ή της Ροδόπης», καταλήγει.
Νεφέλη Σκαρλίδου