Στο φως της δημοσιότητας έρχονται οι ιστορίες Ελλήνων πιλότων που χαρακτηρίστηκαν ως «άσοι» κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων και αποστολών που έφεραν ως πέρας, πετώντας με ξένα μαχητικά αεροσκάφη στην υπηρεσία των αμερικανικών και των βρετανικών αεροπορικών δυνάμεων.
Από τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τις πτήσεις με σύγχρονα τζετ μαχητικά ήταν όλοι τους παρόντες. Μοναδικές ιστορίες θάρρους, ηρωισμού θυσίας και αφοσίωσης στην αεροπορική ιδέα αποκαλύπτει μια εθελοντική προσπάθεια Ελλήνων ερευνητών, η οποία αναζητά στα τέσσερα σημεία του πλανήτη Έλληνες πιλότους που έχουν γράψει τη δική τους σελίδα στην παγκόσμια αεροπορική οικογένεια.
«Όλα ξεκίνησαν από την αγάπη για την Αεροπορία και τη μελέτη μου για αυτήν, μέσα από την οποία ανακάλυψα πολλά ελληνικά ονόματα στην ξένη βιβλιογραφία. Κάπως έτσι ξεκίνησε όλη η προσπάθεια του Greeks in Foreign Cockpits.
Το «Spitfire» του John Plagis
Ερευνούμε όλες αυτές τις ιστορίες εδώ και 21 χρόνια πλέον μέσα από μια ιδιαίτερα δυναμική έρευνα», ανάφερε μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ ΜΠΕ, «Πρακτορείο 104.9FM» ο κ.Δημήτρης Βασιλόπουλος, επικεφαλής του πρότζεκτ και δημιουργός της σελίδας www.greeks-in-foreign-cockpits.com στο διαδίκτυο και στα social media.
Η έρευνα και η συλλογή πληροφοριών
Μαζί με τους συνεργάτες του Κυριάκο Παλουλιάν και Γιώργο Χαλκιαδόπουλο ο κ.Βασιλόπουλος εξηγεί πως η ομάδα τους έχει δημιουργήσει ένα αρχείο στο οποίο έχουν πλέον καταγραφεί εκατοντάδες Έλληνες σε πιλοτήρια μαχητικών ξένων Αεροποριών.
«Τώρα πια πληροφορίες έρχονται από παντού. Φτάνουμε στο σημείο να μην ξέρουμε για ποιον να πρωτογράψουμε, σε ποιον να αναφερθούμε στο site και σε ποιον στα βιβλία που ετοιμάζουμε», ομολογεί ο Έλληνας ερευνητής που εξηγεί πως η προσπάθεια έχει πολλές προκλήσεις. «Χρειάστηκαν και χρειάζονται π.χ επικοινωνίες με τα αρχεία άλλων χωρών όπως των ΗΠΑ.
Εργαστήκαμε μέσω αρχείων των συγγενών και μέσω των εθνικών αρχείων της Βρετανίας, της Αυστραλίας και του Καναδά. Πληρώσαμε πολλές φορές ερευνητή, που ανέλαβε να ψάξει στα αρχεία αυτά και προκειμένου να συμπιεστεί το κόστος πολλά πράγματα, όπως για παράδειγμα τη σελιδοποίηση, τα κάναμε μόνοι μας», εξηγεί.
Ελληνικής καταγωγής χειριστές, σημειώνει, είχαμε σε όλους τους πολέμους. «Από τον Α’ Π.Π. μέχρι την Κορέα, το Βιετνάμ, τον «Πόλεμο του Κόλπου». Με πολλούς από τους πιο σύγχρονους έχουμε έρθει σε επαφή ενώ ήδη αρκετοί παρουσιάζονται και μέσα από την ιστοσελίδα μας» σημειώνει ο κ.Βασιλόπουλος με την ερευνητική ομάδα να προσπαθεί ανά διαστήματα να μεταφέρει και στο χαρτί την ιστορία ξεχωριστών ιπταμένων.
Από που προέρχονται οι ελληνικής καταγωγής πιλότοι
Τους περισσότερους πιλότους με ελληνικές ρίζες εκ των πραγμάτων τους είχαν όλες τις προηγούμενες δεκαετίες οι ΗΠΑ, όπου η ομογένεια είναι τεράστια. Σε δεύτερο χρόνο έρχονται η Βρετανία, η Αυστραλία και ο Καναδάς. Πόσο Έλληνες όμως «νιώθουν» οι άσοι των αιθέρων;
«Αυτό που μου έχει κάνει περισσότερο εντύπωση είναι το πόσο υπερήφανοι ήταν αυτοί οι πιλότοι για την ελληνική καταγωγή τους. Αν αυτοί ήταν… Έλληνες; Μα, ένιωθαν Έλληνες παραπάνω ακόμη και από εμάς..!», απαντά ο κ.Βασιλόπουλος.
Το P-47D του Καραβέδα
«Μπορεί να πετούσαν π.χ με την αμερικανική αεροπορία αλλά μέσα τους είχαν πάρα πολύ έντονο το συναίσθημα της ελληνικής συνείδησης. Πάρα πολλοί από αυτούς μάλιστα ζωγράφιζαν είτε σχέδια, είτε λέξεις που υποδήλωναν την ελληνική τους καταγωγή», αναφέρει. «Ο Σπύρος Καραβίδας είχε πάνω στο αεροπλάνο του έναν τσολιά που φώναζε «Αέρα», ο Αμερικανός Ντάϊμοντ Μίτσελ έγραψε στο αεροπλάνο «The Flying Greek», είναι πολλά τα παραδείγματα…», προσθέτει.
Μετά από 21 χρόνια δουλειάς έχουν γραφεί εκτενή κεφαλαία στα βιβλία για 25 με 30 πιλότους, έχει γίνει έρευνα σε άλλους 50 για τους σκοπούς της ιστοσελίδας αλλά σε μικρότερη έκταση, ενώ βασικά στοιχεία κατεγράφησαν για τουλάχιστον 700 άτομα ακόμα. «Ανά τρία με τέσσερα χρόνια βγάζουμε και ένα μεγάλο βιβλίο με βιβλιογραφίες, σχέδια, πίνακες. Μέχρι σήμερα εστιάσαμε κυρίως στην περίοδο του Β’Π.Π.», εξηγεί ο ερευνητής.
Η συγκίνηση και η υπερηφάνεια των οικείων
«Στους περισσότερους συγγενείς υπάρχει συγκίνηση όταν μαθαίνουν ότι τους γράφουμε από την Ελλάδα. Ειδικά σε ότι αφορά αυτούς που πολέμησαν στο Β΄Π.Π.. Είναι απίστευτο ποσό έντονα διατηρούν την ελληνική εθνική συνείδηση παράλληλα με την αμερικανική», εξηγεί ο κ.Βασιλόπουλος, που περιγράφει και στιγμές, που έχουν μείνει χαραγμένες στη μνήμη του.
«Ζήσαμε πολλές συγκινήσεις. Ιδιαίτερα θυμάμαι τον Robert Vrilakas, έναν πιλότο της αμερικανικής αεροπορίας που καταγόταν από την Κρήτη, και με παρακίνησε να συνεχίσω την έρευνα και να μην απογοητεύομαι, αν συναντώ εμπόδια. Μάλιστα, επειδή πετούσε από τη Β. Αφρική και την Ιταλία πέταξε και σε μια αποστολή πάνω από την Αθήνα και μου διηγήθηκε πόσο συγκινήθηκε βλέποντας την Ελλάδα από ψηλά…», περιγράφει ο Έλληνας ερευνητής.
Το P-47D του Λόλου
Ήταν πόθος όλων να πετάξουν πάνω από τη χώρα καταγωγής τους; «Πολλοί από αυτούς πέταξαν στους ελληνικούς ουρανούς ειδικά όσοι πετούσαν από Αφρική και Ιταλία. Μερικοί όπως ο Frank Zavakos αιτήθηκαν να μετατεθούν σε ελληνικές Μοίρες ενώ ένας τα κατάφερε. Για αυτόν ετοιμάζουμε και αφιέρωμα στην ιστοσελίδα μας», απαντά.
Όσο για το αεροπορικό …σαράκι, φαίνεται πως η πτήση πολλές φορές «κυλούσε» στο ελληνικό αίμα. «Είχαμε περίπτωση, που ο πατέρας πετούσε στο Βιετνάμ και ο γιος μετά στο Αφγανιστάν με το Αμερικανικό Ναυτικό…μια άλλη περίπτωση, όπου ο πατέρας ήταν πολυβολητής βομβαρδιστικού στο ΒΠΠ και ο γιος πολυβολητής σε ελικόπτερο στο Βιετνάμ όπως και πολλές ακόμα παρόμοιες περιπτώσεις… κάτι πολύ συγκινητικό…» απαντά ο κ.Βασιλόπουλος.
Ανάμεσα στις πάμπολλες περιπτώσεις των ελληνικής καταγωγής ιπταμένων που έγραψαν την δική τους ξεχωριστή ιστορία σε αερομαχίες, οι ερευνητές έχουν ξεχωρίσει τέσσερα πρόσωπα ηρωικών…άσων.
Τέσσερις ιστορίες ηρώων
Ο Harry Coronios: Καταγόταν από τον Κλαδά, ένα χωριό το οποίο βρίσκεται κοντά στη Σπάρτη. Υπηρέτησε ως χειριστής P-47D στο 56thFG και το προσωπικό του αεροσκάφος το είχε ονομάσει «The Greek». Στις 8/10/1943 σε αποστολή συνοδείας βομβαρδιστικών κατέρριψε ένα FW-190 και προξένησε ζημιές σε ένα ακόμη. Σκοτώθηκε στις 17/11/1943 στην διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσεως λόγω παγοποίησης στις επιφάνειες ελέγχου.
Ο John Lolos: Καταγόταν από τα Λαγκάδια, του Νομού Αρκαδίας. Υπηρέτησε στο 348thFG πετώντας με P-47D. Κατά την εκπαίδευση είχε ατύχημα με το P-47C 41-6083 όταν το προσγείωσε ξεχνώντας να κατεβάσει τα σκέλη προσγειώσεως. Με το ίδιο αεροσκάφος είχε δημιουργήσει ατύχημα και ο Harry Coronios ένα μήνα νωρίτερα σε άλλο αεροδρόμιο. Ο Lolos πολέμησε στο μέτωπο του Νότιο-Δυτικού Ειρηνικού και κέρδισε τον τίτλο του άσου πετυχαίνοντας 5 καταρρίψεις.
Ο Spiros Karavedas: Καταγόταν από την Βαρβάσαινα του Νομού Ηλείας. Υπηρέτησε στο 58thFG πετώντας με ένα P-47D το οποίο το είχε ονομάσει «The Greek Guerilla» (σ.σ. «Ο Έλληνας Αντάρτης») και το οποίο απεικόνιζε έναν εύζωνα που φώναζε «Αέρα». Ο Καραβίδας πολέμησε στο μέτωπο του Νότιο-Δυτικού Ειρηνικού, εκτελώντας αναρίθμητες αποστολές πολυβολισμού/βομβαρδισμού, εναντίον Ιαπωνικών επίγειων στόχων.
Ο John Agorastos Plagis: Γεννήθηκε στις 10 Μαρτίου 1919 στο Hartley της Νοτίου Ροδεσίας και ήταν γιος Ελλήνων μεταναστών. Ο πατέρας του και η μητέρα του καταγόταν αντίστοιχα από τα χωριά Κοντιάς και Πλατύ της Λήμνου. Κατά την διάρκεια του Β’ ΠΠ κατατάχθηκε στην RAF εκπαιδεύτηκε ως χειριστής Spitfire και έλαβε μέρος στις σκληρές αερομαχίες πάνω από την Μάλτα αλλά και αργότερα στην ηπειρωτική Ευρώπη. Πέτυχε 17 καταρρίψεις Γερμανικών και Ιταλικών αεροσκαφών.
Πηγή και φωτογραφίες από: ΑΠΕ – ΜΠΕ (Αρχείο κ. Βασιλόπουλου)