Μέσα σε διάστημα περίπου ενός έτους από σήμερα υπολογίζεται ότι μπορεί να βρίσκεται σε λειτουργία το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, καθώς ήδη έχουν ξεκινήσει οι σχετικές προετοιμασίες. Μάλιστα, μέχρι τέλος του έτους έχει ζητηθεί από τους εμπλεκόμενους φορείς (ΛΑΓΗΕ, ΡΑΕ, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς) και το Χρηματιστήριο Αθηνών να εκπονήσουν τη μελέτη πάνω στην οποία θα βασιστεί η δημιουργία της νέας αγοράς.
Αν και χρηματιστήριο δεν μπορεί να υπάρξει με τη σημερινή μορφή της αγοράς ηλεκτρισμού, καθώς προχωρούν οι θεσμικές αλλαγές για τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό μοντέλο, η δημιουργία χρηματιστηρίου ενέργειας είναι μονόδρομος. Σε πρώτη φάση, η αγορά αυτή θα αφορά τον ηλεκτρισμό και θα περιλαμβάνει μια σειρά από προϊόντα, τα οποία, εκτός από τους συμμετέχοντες στην αγορά (παραγωγοί ηλεκτρισμού, εταιρείες προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και εμπόροι ή εισαγωγείς). Επίσης στο χρηματιστήριο της ενέργειας αναμένεται να μεταφερθεί και η αγορά ρύπων αλλά και των λεγόμενων πράσινων πιστοποιητικών. Στην πορεία το ενεργειακό χρηματιστήριο μπορεί να περιλαμβάνει και την αγορά του φυσικού αερίου.
Σημειώνεται ότι αυτήν τη στιγμή λειτουργούν στην Ευρώπη περίπου 20 χρηματιστήρια ενέργειας κυρίως για τις αγορές spot, ενώ ορισμένα διαπραγματεύονται παράγωγα προϊόντα με φυσική παράδοση (π.χ. Γερμανία) ή χρηματική παράδοση (π.χ., Ιταλία), κυρίως σε σχέση με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η λειτουργία του ενεργειακού χρηματιστηρίου προϋποθέτει το πραγματικό άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού και δεν μπορεί να προχωρήσει όσο υπάρχει δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ. Πρωτίστως αποτελεί έναν ενισχυτικό μηχανισμό, αφού παραγωγοί και προμηθευτές θα μπορούν να αντισταθμίσουν κινδύνους, τους οποίους θα διαχειρίζεται από την πλευρά της η ίδια η αγορά, στην οποία και θα περάσει η εκκαθάριση αλλά και ο διακανονισμός των συναλλαγών.
Αν και ακόμη δεν έχουν ληφθεί οι τελικές αποφάσεις, σύμφωνα με τους αρχικούς σχεδιασμούς, αλλά και την ευρωπαϊκή εμπειρία, οι τρεις τομείς στους οποίους θα γίνονται συναλλαγές στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας είναι:
Πρώτον, οι συναλλαγές στη spot αγορά. Πωλητές θα είναι οι παραγωγοί ενέργειας, δηλαδή η ΔΕΗ και οι υπόλοιπες εταιρείες ηλεκτροπαραγωγής (Elpedison, Protergia, Ήρων), ενώ αγοραστές μπορούν να είναι οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, έμποροι και εισαγωγείς ηλεκτρισμού, αλλά και μεγάλοι καταναλωτές, όπως, για παράδειγμα, οι ενεργοβόρες βιομηχανίες. Οι συναλλαγές μπορούν να αφορούν την αγορά της επόμενης ημέρας (day ahead), την αγορά σε πραγματικό χρόνο (intraday) και την αγορά εξισορρόπησης (balancing).
Δεύτερον, αγορά παραγώγων με προθεσμιακά προϊόντα (forward contracts), όπως διμερή συμβόλαια μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών, τα οποία, ούτως ή άλλως, προβλέπεται ότι θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται στο πλαίσιο της αναμόρφωσης της αγοράς ηλεκτρισμού. Ωστόσο, τα συμβόλαια αυτά θα περνούν μέσα από το χρηματιστήριο της ενέργειας.
Τρίτον, αγορά προϊόντων όπως futures, δικαιώματα προαίρεσης αγοράς και πώλησης (calls και puts), δικαιώματα εκπομπής ρύπων, πράσινα πιστοποιητικά στα οποία θα μπορούν να συμμετέχουν όχι μόνο οι παραγωγοί και οι προμηθευτές, αλλά και επενδυτές που ενδιαφέρονται να αποκομίσουν οφέλη από το trading.
EEX
Ήδη, πάντως, τα πρώτα διαπραγματεύσιμα προϊόντα αντιστάθμισης κινδύνου θα ξεκινήσουν άμεσα να λειτουργούν όχι από το Ελληνικό Ενεργειακό Χρηματιστήριο, αλλά από το Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Χρηματιστήριο, ΕΕΧ, στη Λειψία. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω αγορά ξεκινά η διαπραγμάτευση του EEX Greek Base Future, το οποίο θα περιλαμβάνει τρεις σειρές συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης: μηνιαία, τριμηνιαία και ετήσια. Τα συμβόλαια απευθύνονται σε συμμετέχοντες της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα είτε είναι προμηθευτές, είτε έμποροι, είτε παραγωγοί και ουσιαστικά αποτελούν διαχείριση ρίσκου.
Το EEX Greek Base Future βασίζεται σε έναν δείκτη που αντιπροσωπεύει τη μέση οριακή τιμή όλων των δημοπρασιών των ωριαίων συμβολαίων στην ελληνική αγορά, για τις ώρες 00.00 έως 24.00. Για να δοθεί μια εικόνα για τη λειτουργία των συμβολαίων αυτών, το κόστος της συναλλαγής στο ΕΕΧ είναι 0,0075 ευρώ η μεγαβατώρα, ενώ η αμοιβή της εκκαθάρισης είναι 0,005 ευρώ η μεγαβατώρα και θα ξεκινήσουν να διαπραγματεύονται από την 1η Δεκεμβρίου.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 15ης Νοεμβρίου 2014
Πηγή:www.capital.gr