Δύο βασικές παρεμβάσεις που αφορούν στη στεγαστική υποστήριξη και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά, προωθεί η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θεανώ Φωτίου, μέσω της Ειδικής Γραμματείας για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, με στόχο την πλήρη κοινωνική ενσωμάτωση και την ενδυνάμωση των Ρομά όλης της χώρας. Οι παρεμβάσεις απορρέουν από το Νόμο 4483/17 και εξειδικεύονται με την εφαρμοστική Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 412, τεύχος Β, Αριθμ. οικ. ΡΟ 64) που υπεγράφη στις 12 Φεβρουαρίου 2018, ενώ, όπως αναφέρθηκε, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου, ρυθμίζουν τη μεταβατική μετεγκατάσταση Ρομά που διαβιούν σε πρόχειρα ή παράτυπα καταλύματα εντός κατάλληλα οργανωμένων χώρων, με την ταυτόχρονη παροχή συνοδευτικών υπηρεσιών, στο πλαίσιο της ολιστικής προσέγγισης για την κοινωνική ένταξη.
Ειδικότερα, οι εν λόγω ρυθμίσεις αφορούν:
Μεταβατικές μετεγκαταστάσεις
Στην κατεύθυνση της διασφάλισης αξιοπρεπών συνθηκών στέγασης και της κοινωνικής ένταξης του συνόλου των ωφελουμένων, η προσωρινή μετεγκατάσταση σε κατάλληλα οργανωμένους χώρους αποτελεί παρέμβαση μεταβατικού χαρακτήρα. Οι Ρομά βγαίνουν από τα πρόχειρα παραπήγματα και ζουν σε οργανωμένα οικιστικά πλαίσια που συνδέονται με τις λειτουργίες της πόλης.
Α. Δήμοι, ΝΠΔΔ, δημόσιο και ιδιώτες παραχωρούν την έκταση.
Β. Η Ειδική Γραμματεία εκπονεί το σχεδιασμό του οικισμού με την υποστήριξη τεχνικής ομάδας, που απαρτίζεται από αρχιτέκτονες και μηχανικούς, σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους δήμους.
Γ. Ο δήμος με βάση το σχεδιασμό, υλοποιεί μελέτες υποδομών κοινής ωφέλειας, μεριμνά για την εγκατάσταση οικίσκων και τη σύνδεσή τους με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας, οργανώνει και εποπτεύει τη λειτουργία των χώρων μετεγκατάστασης.
Δ. Ο δήμος και η Ειδική Γραμματεία οργανώνουν τις προδιαγραφές για το διαγωνισμό προμήθειας των οικίσκων.
Ε. Στο πλαίσιο των χώρων αυτών, οι δήμοι παρέχουν υπηρεσίες στεγαστικής υποστήριξης, υπηρεσίες για την οργάνωση και διαχείριση του χώρου, καθώς και υποστηρικτικές υπηρεσίες, στο πλαίσιο της ολιστικής παρέμβασης για την κοινωνική ένταξη.
ΣΤ. Ένα από τα καινοτόμα στοιχεία του προγράμματος αποτελεί η οργάνωση των οικισμών, βάσει εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας. Περιλαμβάνει όλα τα οργανωτικά και λειτουργικά θέματα και περιγράφει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ωφελουμένων. Από την πλευρά τους, οι ωφελούμενοι υπογράφουν ιδιωτικό συμφωνητικό ένταξης στο πρόγραμμα, αποδέχονται το σύνολο των όρων του εσωτερικού κανονισμού, εξοφλούν τους εκδιδόμενους λογαριασμούς παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και καταβάλλουν τα επιβαλλόμενα τέλη ανταποδοτικού χαρακτήρα προς τον οικείο δήμο, συνεργάζονται με τα αρμόδια όργανα του δήμου για τον έλεγχο της κατάστασης των οικίσκων, κλπ.
[custom:google-ads]
Το παράδειγμα της Άμφισσας
Το αμέσως προσεχές διάστημα, προωθείται η δημιουργία οργανωμένου χώρου προσωρινής μετεγκατάστασης στη θέση Κάμινος του δήμου Δελφών για την εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών στέγασης και διαβίωσης σε 45 οικογένειες με πληθυσμό 250 περίπου ατόμων. Στην εν λόγω έκταση, θα διαμορφωθούν οι απαραίτητες υποδομές για την εγκατάσταση 45 οικιών και Πολύκεντρου για τη στέγαση των κοινωνικών υπηρεσιών και κοινόχρηστων χώρων. Στον οργανωμένο χώρο θα λειτουργήσει Παράρτημα Ρομά του Κέντρου Κοινότητας του δήμου για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, στο πλαίσιο της ολιστικής παρέμβασης και βάσει εξατομικευμένης προσέγγισης, με στόχο την σταδιακή, αλλά πλήρη ένταξη του πληθυσμού.
Το μοντέλο οργάνωσης του οικισμού συγκροτείται σε οικιστικές ενότητες, «γειτονιές», με δημόσιο χώρο, πλατεία και εσωτερικό πάρκο. Η χωροθέτηση, ο αρχιτεκτονικός-βιοκλιματικός σχεδιασμός και η τυπολογία των οικιών, λαμβάνουν υπόψη τις αρχές του αστικού σχεδιασμού της πόλης, τα τοπικά δεδομένα και τις φυσικές ιδιαιτερότητες του οικοπέδου.
Το ΦΕΚ για την Άμφισσα είναι πιλοτικό, καθώς εμπεριέχει όλα τα απαιτούμενα για τις χωρικές μετεγκαταστάσεις που ακολουθούν.
Βελτίωση συνθηκών διαβίωσης
Για τις περιπτώσεις που η προσωρινή μετεγκατάσταση δεν είναι άμεσα εφικτή, λόγω έλλειψης διαθέσιμου και κατάλληλου χώρου, στο πλαίσιο της βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης των Ρομά, προωθείται η εγκατάσταση προσωρινών ή κινητών μονάδων υγιεινής και ατομικής καθαριότητας, οικίσκων πολλαπλών χρήσεων, κλπ.
Ανάλογα με τις συνθήκες διαβίωσης της εκάστοτε περιοχής, θα πραγματοποιούνται και ενέργειες περιβαλλοντικής υγιεινής (π.χ. απεντομώσεις, μυοκτονίες, χαλικοστρώσεις). Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο της ολιστικής προσέγγισης, θα προσφέρονται από το φορέα υλοποίησης συνοδευτικές υπηρεσίες, με στόχο την κοινωνική ένταξη στις περιοχές παρέμβασης από παράλληλες κοινωνικές δομές, όπως τα Παραρτήματα Ρομά.
Για τις περιπτώσεις που προβλέπονται και οικίσκοι πολλαπλών χρήσεων, το συγκρότημα αυτών των δομών, μαζί με το Παράρτημα Ρομά, αποτελούν ένα «Πολύκεντρο», όπου, μεταξύ άλλων, θα λαμβάνουν χώρα η μαθησιακή υποστήριξη, πολιτιστικές δραστηριότητες, δραστηριότητες για την ενδυνάμωση γυναικών, κ.ά.
Η παρέμβαση για τη βελτίωση συνθηκών διαβίωσης αφορά εγκαταστάσεις ατομικής και περιβαλλοντικής υγιεινής και σύσταση και λειτουργία ομάδων βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης.
Αναλυτικότερα:
- Οι εγκαταστάσεις ατομικής και περιβαλλοντικής υγιεινής περιλαμβάνουν α) υγειονομικά containers, τα οποία, ανάλογα με το μέγεθος του οικισμού και των αναγκών του πληθυσμού, μπορεί να διαθέτουν τουαλέτες, νιπτήρες και ντουζιέρες και βοηθητικούς χώρους και β) μονάδες πλυντηρίων-στεγνωτηρίων ή κατασκευή δεξαμενών πλύσης ιματισμού με στέγαστρο.
- Οι ομάδες βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης έχουν σκοπό τη λειτουργία των δομών ατομικής και περιβαλλοντικής υγιεινής, τη στήριξη του πληθυσμού παρέμβασης και την παροχή συνοδευτικών υποστηρικτικών υπηρεσιών.
Προϋπόθεση της βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης αποτελεί η προηγούμενη πραγματοποίηση «Έκθεσης Υγειονομικής Αναγνώρισης και Ελέγχου» από τις αρμόδιες υπηρεσίες Υγειονομικού Ελέγχου και Περιβαλλοντικής Υγείας των Περιφερειών, ώστε να αποτυπωθεί η υφιστάμενη κατάσταση των καταυλισμών αναφορικά με υγειονομικά προβλήματα και ελλείψεις βασικών υποδομών. Βάσει των πορισμάτων της έκθεσης, θα συστήνονται τα επείγοντα μέτρα που οφείλουν να ληφθούν, μέσω της συγκεκριμένης παρέμβασης, για την υγειονομική προστασία των πολιτών και την παροχή βασικών αγαθών (υδροδότηση, ηλεκτροδότηση, συνθήκες υγιεινής, κλπ).
Η Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά προετοιμάζει την ενεργοποίηση παρεμβάσεων σε 20 ακόμη δήμους της χώρας, έχοντας ήδη εξειδικεύσει, σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους δήμους, παρεμβάσεις για μετεγκαταστάσεις, αναβάθμιση υποδομών, αντικατάσταση παραπηγμάτων με οικίσκους και δημιουργία Πολυκέντρων. Το ποσό των παρεμβάσεων ανέρχεται περίπου στα 30 εκατομμύρια ευρώ. Επιπροσθέτως, μέσω οριζόντιων παρεμβάσεων, συγχρηματοδοτούμενων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), οι Περιφέρειες θα προβούν, το προσεχές διάστημα, σε δράσεις απασχόλησης, επιδότησης ενοικίου, κ.ά., ενδεικτικού κόστους 53 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, οι δράσεις περιλαμβάνουν νέα παραρτήματα ΡΟΜΑ (4,5 εκατ. ευρώ), φορείς διαχείρισης οργανωμένων χώρων (4,9 εκατ. ευρώ), βελτίωση συνθηκών ατομικής και περιβαλλοντικής υγιεινής (11 εκατ. ευρώ), επιδότηση ενοικίου (10 εκατ. ευρώ) και δράσεις απασχόλησης (22 εκατ. ευρώ).
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, η κ. Φωτίου δήλωσε ότι, σε 15 μήνες ζωής, η Ειδική Γραμματεία κατέγραψε, για πρώτη φορά, στην Ελλάδα όλους τους καταυλισμούς–οικισμούς ΡΟΜΑ (371), με όλα τα στοιχεία τους- πληθυσμιακά, χωρικά, ειδικότερα προβλήματα και τους κατέταξε σε τρεις κατηγορίες.
Όπως είπε, υπάρχει η κατηγορία Τύπου 1: «Άκρως υποβαθμισμένες περιοχές», οι οποίες χαρακτηρίζονται από συνθήκες διαβίωσης μη αποδεκτές με καλύβια, παραπήγματα και απουσία βασικών υποδομών. Σύμφωνα με την κ. Φωτίου, πρόκειται για 74 καταυλισμούς. «Αυτοί μετεστεγάζονται. Κάνουμε την προσωρινή μεταστέγαση με όλο το νομοθετικό πλαίσιο που εμείς ψηφίσαμε για πρώτη φορά και υλοποιούμε. Το παράδειγμα της Άμφισσας είναι το πρώτο από τους 74. Θα ακολουθήσουν και άλλα» ανέφερε η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Στη συνέχεια, σημείωσε ότι είναι η κατηγορία Τύπου 2: «Μικτοί καταυλισμοί» (181), αυθαίρετες και στις παρυφές πόλεων με προβλήματα πολεοδομικής οργάνωσης και υποτυπώδεις υποδομές (συνυπάρχουν σπίτια με καταλύματα πρόχειρης μορφής). Τέλος, όπως υπογράμμισε, υπάρχει η κατηγορία Τύπου 3: «Γειτονιές» (116), βρίσκονται σε υποβαθμισμένες περιοχές του αστικού ιστού, το στεγαστικό θέμα έχει σε μεγάλο βαθμό επιλυθεί, υπάρχουν σποραδικά πρόχειρα καταλύματα, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα πολεοδομικής οργάνωσης και δεν είναι επαρκής η σύνδεσή τους με τον υπόλοιπο αστικό και κοινωνικό ιστό. «Όλες οι δράσεις μας είναι σύνθετες, δεν κάνουμε πυρόσβεση. Κάνουμε ολιστικές παρεμβάσεις. Πάμε για μία κοινωνία η οποία θα προχωρήσει. Δεν θα μείνουμε στις καθηλώσεις του παρελθόντος» σχολίασε η κ. Φωτίου.
Από την πλευρά της, η ειδική γραμματέας Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά Κατερίνα Γιάντσιου, τόνισε τη βασική αρχή της ολιστικής προσέγγισης που πρέπει να διέπει τις παρεμβάσεις, καθώς η διαδικασία ένταξης είναι σύνθετη και σε αρκετές περιπτώσεις σταδιακή. Όπως είπε, δύο είναι οι κύριοι άξονες: «Ένας άξονας είναι οι συνθήκες διαβίωσης που παρεμβαίνουμε ή με τη μετεγκατάσταση ή με τη βελτίωση συνθηκών και ο άλλος άξονας είναι η παροχή, ένα μεγάλο πλέγμα κοινωνικών υπηρεσιών, έτσι ώστε να θέσουμε τις βάσεις για τη σταδιακή ένταξη του πληθυσμού».
Παράλληλα, η κ. Γιάντσιου σημείωσε ότι δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην αυτοοργάνωση και στην αυτοβοήθεια, έτσι ώστε να προετοιμαστεί ο πληθυσμός για την οριστική ένταξή του. «Είναι μεταβατική η μετεγκατάσταση. Ο απώτερος στόχος της είναι σταδιακά να ετοιμάζονται οικογένειες και, ιδιαίτερα, οι νέες οικογένειες και να γίνεται η διασπορά τους μέσα στον αστικό ιστό» ανέφερε χαρακτηριστικά. Μεταξύ άλλων, υπογράμμισε ότι, για περιπτώσεις όπου η μετεγκατάσταση ή η διασπορά στον αστικό ιστό, μέσω επιδότησης ενοικίου, δεν είναι εφικτή, «οφείλουμε να παρέχουμε τα βασικά στους πολίτες, έτσι ώστε να διασφαλίσουμε τη δημόσια υγεία. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει αρχικά να πραγματοποιηθεί μία έκθεση υγειονομικής αναγνώρισης και ελέγχων».
Ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας Γιάννης Μπασκόζος, δήλωσε ότι, για να υλοποιηθούν οι πολιτικές δημόσιας υγείας, δεν θα πρέπει κανένα κομμάτι του πληθυσμού να είναι έξω από την πρόσβαση στις υπηρεσίες Υγείας. «Δεν νοούνται πολιτικές προστασίας της δημόσιας υγείας, αν υπάρχουν θύλακες ανθρώπων, συμπολιτών μας, που είναι έξω από τις υπηρεσίες Υγείας» υποστήριξε.
«Πρέπει να ομολογήσω ότι, μετά την εμπειρία αυτών των 3,5 ετών που έχω ως δήμαρχος, αλλά και πιο πριν ως ενεργός πολίτης ή ως πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου που ήμουν στην προηγούμενη θητεία, έμεινα έκπληκτος πραγματικά και δεν το λέω, για να προσβάλλω το μηχανισμό του Δημοσίου, γενικότερα, από την αποτελεσματικότητα αυτής της προσπάθειας που έχετε κάνει με την Ειδική Γραμματεία ΡΟΜΑ. Αυτό το ζήτημα μας είχε απασχολήσει στην πόλη της Άμφισσας από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου, ότι, δηλαδή, θα πρέπει να υπάρξει μία οργανωμένη απάντηση για το "πρόβλημα", όπως το λέμε εμείς σε εισαγωγικά, των ΡΟΜΑ, που εγώ, όμως, λέω ότι, ταυτόχρονα, δεν είναι μόνο πρόβλημα, είναι και μία ευκαιρία» δήλωσε, από την πλευρά του, ο δήμαρχος των Δελφών Θανάσης Παναγιωτόπουλος.
«Εμείς έχουμε πληθυσμό ΡΟΜΑ, καταγεγραμμένους δημότες της πόλης της Άμφισσας, δημότες πλέον του δήμου Δελφών, εκ των οποίων οι μισοί είναι ανήλικοι. Αυτό δείχνει τη δημογραφική εξέλιξη του πληθυσμού, δείχνει, όμως και την ευκαιρία» σημείωσε ο κ. Παναγιωτόπουλος, διαπιστώνοντας ότι δεν μπορεί ένας πληθυσμός να είναι αποκλεισμός από τον κοινωνικό ιστό, αλλά πρέπει να ενταχθεί και, όταν ενταχθεί- είτε στο σύνολό του είτε εν μέρει -θα είναι πολύ μεγάλη επιτυχία πρώτα-πρώτα για την πόλη και, γενικότερα, για την κοινωνία και τη χώρα. «Άρα, για μας ήταν μία προτεραιότητα» ανέφερε ο δήμαρχος των Δελφών.
ΑΠΕ-ΜΠΕ