Α. Σύντομο ιστορικό και πρώτες διαπιστώσεις
- Με την Α.Δ. 3/1996 προβλέπονται μέτρα για την τήρηση της κοινής ησυχίας.
- Μέχρι πρότινος οι παραβάτες αυτής διώκονταν και τιμωρούνταν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 1481/1984 σε βαθμό πταίσματος, τουτέστιν κράτηση ή πρόστιμο.
- Με το άρθρο 468 του νέου Ποινικού Κώδικα που κυρώθηκε με το νόμο 4619/2019 τα πταίσματα καταργήθηκαν.
- Με το άρθρο 10 του ν. 4637/2019 όλες οι παραβάσεις των προεδρικών διαταγμάτων της παραγράφου 1 περίπτωση α΄ του άρθρου 12 του ν. 1481/1984 και των αστυνομικών διατάξεων της παραγράφου 3 εδάφιο β΄ του ίδιου άρθρου τιμωρούνται με φυλάκιση έως πέντε μηνών ή χρηματική ποινή έως εκατόν πενήντα ημερήσιες μονάδες.
Δηλαδή, οι παραβάτες των αστυνομικών διατάξεων που αφορούν στην πρώτη περίπτωση “τον έλεγχο της λειτουργίας δημόσιων κέντρων, κέντρων παιγνίων, δημόσιων θεαμάτων και καταστημάτων, των οποίων οι άδειες λειτουργίας εκδίδονται από τις αστυνομικές υπηρεσίες” και στη δεύτερη την “τήρηση της κοινής ησυχίας”, διώκονται σε βαθμό πλημμελήματος.
Καταρχάς, να ενημερώσουμε τους νομοθέτες ότι η Αστυνομία πλέον δεν εκδίδει άδειες λειτουργίας για τα αναφερόμενα στην παράγραφο 1 περίπτωση α΄ του άρθρου 12 του ν. 1481/1984. Είναι τουλάχιστον απογοητευτικό, ένας νόμος του 2019 που ψηφίζεται για να διορθώσει μια παράλειψη να αναφέρεται σε ένα άρθρο νόμου του 1984 με εικοσιέξι (!!!) τροποποιήσεις του οποίου το επίμαχο εδάφιο είναι ήδη κατά τη διατύπωσή του λάθος.
Το εδάφιο β΄ της παραγράφου 3 του ίδιου άρθρου αφορά την Α.Δ. 3/1996 και το ζήτημα της διατάραξης της κοινής ησυχίας, το οποίο καίτοι αρκετά σοβαρό ώστε η πολιτεία, μετά την κατάργηση των πταισμάτων, θεώρησε ότι πρέπει να επαναφέρει την τιμωρία του με βαρύτερη ποινή ως “ελαφρό πλημμέλημα”, αντιμετωπίστηκε νομοθετικά με την προχειρότητα που δυστυχώς έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε ως προς τη νομοθεσία που αφορά την καθημερινότητα του πολίτη.
Στην αιτιολογική έκθεση του ν. 4637/2019 αναφέρεται σχετικά:
“Μετά την κατάργηση των πταισμάτων με την διάταξη του άρθρου 468 παρ.1 ΠΚ, επιβάλλεται για την άμεση και αδιάκοπη προστασία του ευαίσθητου ζητήματος της κοινής ησυχίας, η αναγωγή τους σε ελαφρά πλημμελήματα, ώστε να εξασφαλίζεται η βεβαίωση αυτών των ποινικών παραβάσεων από τα αρμόδια αστυνομικά όργανα.”
Δεν γνωρίζω για ποιόν λόγο δε θα μπορούσαν να εξακολουθούν να ισχύουν τα πρόστιμα όπως στον Κ.Ο.Κ., αλλά έχω την εντύπωση ότι η επιλεκτική “αναβάθμιση” - ως προς τη βαρύτητα της ποινής μιας παράβασης - μίας Αστυνομικής Διάταξης, καταδεικνύει αυτήν την προχειρότητα.
Β. Σχόλια πάνω στην Α.Δ. 3/1996
Να δούμε όμως τα βασικά άρθρα της Α.Δ. 3/1996 “Μέτρα για την τήρηση της κοινής ησυχίας” και να υπενθυμίσουμε ότι οι παραβάτες διώκονται σε βαθμό πλημμελήματος, οπότε προφανώς ακολουθείται η αυτόφωρη διαδικασία.
“Άρθρο 1 - Ώρες μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας – Απαγορεύσεις.
1. Οι ώρες της μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας καθορίζονται ώς εξής: α. Κατά τη θερινή περίοδο από 15.00' έως 17.30' και αό 23.00' έως 07.00'. β. Κατά τη χειμερινή περίοδο από 15.30' ως 17.30' και από 22 00' έως 07.30'.
2. Ως θερινή περίοδος, για την εφαρμογή της παρούσας, λογίζεται το χρονικό διάστημα από την 1η Απριλίου έως την 30η Σεπτεμβρίου και ως χειμερινή το χρονικό διάστημα από την 1η Οκτωβρίου έως την 31η Μαρτίου.
3. Κατά τις ώρες της μεσημβρινής και νυκτερινής ησυχίας απαγορεύονται: α. Οι εργασίες ή άλλες δραστηριότητες που δημιουργούν θόρυβο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, που δεν επιδέχονται αναβολή, με ειδική αιτιολογημένη άδεια του διοικητή του οικείου Αστυνομικού Τμήματος μπορεί να επιτραπεί εκτέλεση εργασίας, ιδίως κοινής ωφέλειας, που προκαλεί θόρυβο. β. Η λειτουργία κάθε μουσικού οργάνου ή συσκευής ραδιοφώνου, μαγνητοφώνου ή τηλεόρασης σε υψηλή ένταση. οι φωνασκίες, οι θορυβώδεις χοροί και κάθε άλλη θορυβώδης εκδήλωση σε κατοικίες ή άλλους ιδιωτικούς χώρους. γ. Τα τραγούδια, οι φωνασκίες, η χρήση μουσικών οργάνων, η λειτουργία ραδιοφώνων. μαγνητοφώνων και τηλεοράσεων στους δρόμους, πλατείες και δημόσιους γενικά χώρους κατοικημένων περιοχών, καθώς και μέσα στα οχήματα μεταφοράς του κοινού. δ. Τα θορυβώδη παίγνια σε καφενεία, σφαιριστήρια ή άλλα δημόσια κέντρα, καθώς και οι φωνασκίες και συζητήσεις σε υψηλό τόνο των θαμώνων των κέντρων αυτών. ε. Οι θορυβώδεις συζητήσεις και διαπληκτισμοί σε σταθμούς αυτοκινήτων (λεωφορείων, ΤΑΞΙ, κ.λ.π.), η φόρτωση ή εκφόρτωση εμπορευμάτων σε ή από φορτηγά αυτοκίνητα, που δημιουργεί θόρυβο, καθώς και η θορυβώδης λειτουργία της μηχανής τροχοφόρου, το οποίο είναι σε στάση. στ. Η χρήση σειρήνων ή άλλων ηχητικών οργάνων ή συστημάτων ασφαλείας, χωρίς να συντρέχει λόγος έκτακτης ανάγκης, καθώς και η δοκιμαστική λειτουργία αυτών.”
Το άρθρο 1 περιλαμβάνει τις απαγορεύσεις που αφορούν τις ώρες κοινής ησυχίας και διαπιστώνουμε ότι δε χρειάζεται να καταγγελθεί ή να διαπιστωθεί διατάραξη, αφού απλώς απαγορεύονται οι περιγραφόμενες δραστηριότητες που προκαλούν θόρυβο είτε διαταράσσουν την κοινή ησυχία είτε όχι.
“Άρθρο 2 - Γενικές απαγορεύσεις και υποχρεώσεις.
1. Απαγορεύεται καθ' όλες τις ώρες του 24ώρου: α. Το ποδόσφαιρο και άλλα παιχνίδια στους δρόμους, στις πλατείες και γενικά στους κοινόχρηστους χώρους που προκαλούν θόρυβο. "β. Η διαλάληση με τη χρήση μεγαφώνων ή άλλων ηχητικών οργάνων από μικροπωλητές, εμπόρους και λοιπούς επαγγελματίες ή άλλα πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό αυτών των πωλουμένων ειδών, του επαγγέλματος ή των παρεχομένων υπηρεσιών τους, καθώς και η, με τα ίδια μέσα, αναγγελία από οποιοδήποτε πρόσωπο περί της τελέσεως καλλιτεχνικών, θεατρικών ή μουσικών παραστάσεων, θεαμάτων και λοιπών παρεμφερών εκδηλώσεων ή επιδείξεων". γ. Η διαλάληση από τους διευθυντές και τους υπαλλήλους των καταστημάτων των πωλουμένων ειδών ή των προσφερομένων υπηρεσιών, με σκοπό την προσέλκυση πελατών με φωνές και επικλήσεις. Όταν διαπράττεται παράβαση των ανωτέρω από υπαλλήλους συνυπεύθυνοι είναι και οι διευθυντές των καταστημάτων.
2. Οι ιδιοκτήτες ή διευθυντές εργοστασίων, εργαστηρίων. δημοσίων κέντρων και λοιπών επιχειρήσεων υποχρεούνται όπως, με μηχανικά ή άλλα πρόσφορα τεχνικά μέσα (ηχομόνωση κ.λ.π.) περιστέλλουν στο ελάχιστο δυνατό όριο το θόρυβο που προκαλείται από τη λειτουργία αυτών. Την ίδια υποχρέωση έχουν και οι ιδιοκτήτες οικιών, όταν από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων θέρμανσης, κλιματισμού ή άλλων μηχανημάτων προκαλείται θόρυβος, από τον οποίο διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων.
3. Οι κάτοικοι κατοικίδιων ζώων ή πτηνών υποχρεούνται όπως λαμβάνουν κάθε πρόσφορο μέτρο, ώστε αυτά να μην διαταράσσουν με οποιοδήποτε τρόπο την ησυχία των περιοίκων.
4. Οι αρμόδιοι για την τοποθέτηση ηλεκτρονικών ηχητικών συστημάτων ασφαλείας σε ιδιωτικά και δημόσια οικήματα ή αυτοκίνητα υποχρεούνται να τοποθετούν, ελέγχουν και ρυθμίζουν αυτά σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές τους, ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη λειτουργία τους.”
- Στην παράγραφο 1 διαπιστώνουμε και πάλι ότι δε χρειάζεται να υπάρχει καν διατάραξη. Απλώς απαγορεύονται τα παιχνίδια κλπ. Αλήθεια ποιός παίζει ποδόσφαιρο στους δρόμους, τις πλατείες και τα σχολεία; Επιθυμεί ο νομοθέτης άραγε τη δίωξη σε βαθμό πλημμελήματος με την αυτόφωρη διαδικασία των παιδιών όλων μας επειδή παίζουν;
- Στην παράγραφο 3 οι “κάτοικοι” (αντί οι κάτοχοι υποθέτω) “κατοικίδιων ζώων ή πτηνών υποχρεούνται όπως λαμβάνουν κάθε πρόσφορο μέτρο, ώστε αυτά να μην διαταράσσουν με οποιοδήποτε τρόπο την ησυχία των περιοίκων”. Άραγε ισχύει σε αυτήν την περίπτωση το πρόστιμο του Ν.4039/2012 για τα δεσποζόμενα ζώα;
Με άλλα λόγια, ο αστυνομικός που καλείται να διαπιστώσει τη διατάραξη ή απλώς να εφαρμόσει αυτή την Αστυνομική Διάταξη, με κίνδυνο να χρειαστεί να λογοδοτήσει για πλημμελή εκτέλεση των καθηκόντων του, θα πρέπει να συλλάβει ανήλικα παιδιά που παίζουν και μαζί και τους γονείς τους για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου, να συλλάβει τον ιδιοκτήτη του σκύλου που γάβγισε ή καναρινιού που κηλαηδάει, τον ιδιοκτήτη του αυτοκινήτου που χτύπησε ο συναγερμός, τον πατέρα της νύφης για τη διατάραξη σε γλέντι γάμου, τους θαμώνες ενός εστιατορίου κ.ο.κ. Ή μπορεί απλώς ένας πολίτης να υποβάλει μήνυση σε βάρος αυτού ο οποίος διαταράσσει και να κινηθεί η διαδικασία του αυτοφώρου (αναζήτηση δράστη, σύλληψη, προσαγωγή ενώπιον του Εισαγγελέα κλπ)
Το άρθρο 3 αφορά τις απαγορεύσεις σε δημόσια κέντρα και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος.
“Άρθρο 3 - Απαγορεύσεις σε δημόσια κέντρα.
1. Απαγορεύεται στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος των άρθρων 37, 38 και 39 της Αιβ 8577/1983 Υγειονομικής Διάταξης ( Β' 526), καθώς και στις αμιγείς αίθουσες διενέργειας ψυχαγωγικών τεχνικών παιγνίων, η λειτουργία κάθε είδους μουσικών οργάνων, καθώς και στερεοφωνικών μηχανημάτων και ηλεκτροφώνων χωρίς άδεια της αρμόδιας αρχής. Επίσης στα ανωτέρω καταστήματα απαγορεύονται τα τραγούδια, οι απαγγελίες και άλλες θορυβώδεις εκδηλώσεις, καθώς και η χρήση ραδιοφώνων και τηλεοράσεων, εφόσον προκαλείται διατάραξη της ησυχίας των περιοίκων". 2. Άδεια λειτουργίας μουσικών οργάνων χορηγείται εφόσον δεν διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων. Στην άδεια αναγράφεται η διάρκεια, το είδος και ο αριθμός των μουσικών οργάνων, η θέση τοποθέτησης αυτών και κάθε άλλος περιοριστικός όρος που καθορίζεται από την Υγειονομική Υπηρεσία. 3. Η ανωτέρω άδεια χορηγείται μέχρι την 22.00' ώρα τη χειμερινή περίοδο και την 23.00' ώρα τη θερινή και μπορεί να παραταθεί ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων, ανάλογα με το είδος των μουσικών οργάνων και τη θέση του κέντρου σε σχέση με τους γύρω κατοικημένους χώρους, για τα κέντρα που λειτουργούν σε κλειστό χώρο μέχρι την 03.00' ώρα και για τα κέντρα που λειτουργούν σε ανοικτό χώρο μέχρι την 02.00' ώρα, με την προϋπόθεση ότι δεν διαταράσσεται η ησυχία των περιοίκων. 4. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις η ένταση των μουσικών οργάνων πρέπει να είναι χαμηλή, ανάλογα με το χώρο, ώστε να δημιουργείται ευχάριστη ατμόσφαιρα στο κατάστημα. 5. Η άδεια λειτουργίας μουσικών οργάνων μπορεί να αφαιρείται προσωρινά με απόφαση της αρχής που την εξέδωσε, εφ' όσον διαπιστώνεται παραβίαση των όρων αυτής ή οριστικά σε περίπτωση υποτροπής. 6. Επιτρέπεται στα καταστήματα πώλησης ειδών μουσικής η λειτουργία μουσικών οργάνων στο βάθος του καταστήματος και σε χαμηλή ένταση κατά τις ώρες λειτουργίας αυτών.”
- Δεν είμαι σίγουρος τί είναι το ηλεκτρόφωνο, νομίζω όμως ότι είναι κάποιο μηχάνημα που εγώ τουλάχιστον δεν το πρόλαβα στα καταστήματα. Πιθανόν πρόκειται για το τζουκ-μποξ....
- Στις περιπτώσεις αυτές, λόγω της ύπαρξης της Α5/3010/85 Υγειονομικής Διάταξης για την ηχορύπανση, για να βεβαιωθεί παράβαση πρέπει να γίνει μέτρηση με ηχόμετρο (σχετ. η υπ' αριθ. 17/1999 γνωμοδότηση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου) και είναι ήδη πλημμέλημα (άρθρο 37§3 του Ν. 4055/2012).
- Άδειες λειτουργίας μουσικών οργάνων δεν εκδίδονται παρά μόνο για τη χρήση της μουσικής πέραν του ωραρίου (άρθρο 29 του Ν.4442/2016)
“Άρθρο 4 - Ώρες λειτουργίας Κινηματογράφων – θεάτρων.
1. Απαγορεύεται η λειτουργία των κινηματογράφων πέραν της 24.00' ώρας, πλην των πόλεων Αθηνών, Πειραιά, Θεσσαλονίκης και Πάτρας, στις οποίες μπορούν να λειτουργούν, κατ' ανώτατο όριο, μέχρι την 00.30' ώρα κατά τη χειμερινή περίοδο και 00.45' ώρα κατά τη θερινή περίοδο.
2. Οι ώρες λειτουργίας των θεάτρων καθορίζονται από τις διατάξεις του άρθρου 6 του Α.Ν. 446/1937 (ΦΕΚ Α' - 23) "Περί θεάτρων".
3. Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η λειτουργία των μεγαφώνων σε ένταση μεγαλύτερη από εκείνη που απαιτείται για την εξυπηρέτηση των θεατών, σε καμία όμως περίπτωση δεν θα διαταράσσεται η κοινή ησυχία.”
Καταλαβαίνω ότι πριν από μερικές δεκαετίες, αυτό το άρθρο μπορεί να έβγαζε νόημα. Σήμερα, όμως, η διατύπωση δημιουργεί την εντύπωση ότι βγήκε από κάποιο ανέκδοτο. Ειδικά η παράγραφος 1, με τις παράλογες εξαιρέσεις, θα μπορούσε να θεωρηθεί μνημείο της καφκικής λογοτεχνίας. Το πιθανότερο είναι να έχει αντιγραφεί από κάποια παλαιότερη έκδοση της ίδιας αστυνομικής διάταξης ή ίσως από κάποιο σχετικό βασιλικό διάταγμα.
Γ. Συμπεράσματα
Η ηχορύπανση αποτελεί μια μορφή ρύπανσης που έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Συνεκδοχικά, η διαφύλαξη της κοινής ησυχίας είναι μία σημαντική υποχρέωση της πολιτείας.
Ο σκοπός του νομοθέτη θα έπρεπε να είναι η απλούστευση του κώδικα. Η πολυνομία και η πολυπλοκότητα είναι σύμμαχοι του παραβάτη. Χρειάζεται να θεσπιστεί ένας και μόνο νόμος για την προστασία της κοινής ησυχίας και την αντιμετώπιση της ηχορύπανσης και να καταργηθούν όλοι οι προηγούμενοι.
Η χρήση αναχρονιστικών Αστυνομικών και Υγειονομικών Διατάξεων που τα αρχικά τους κείμενα συντάχθηκαν τη δεκαετία του '80 του '70 ή ακόμη παλαιότερα, δείχνει μόνο την προχειρότητα με την οποία η πολιτεία αντιμετώπισε διαχρονικά αυτό το θέμα.
Επειδή συνήθως η προχειρότητα της πολιτείας πάει πακέτο με την ανυπαρξία ουσιαστικού συνδικαλιστικού έργου, δεν μας προκαλεί καμία έκπληξη η έλλειψη κάποιας πρότασης εκ μέρους του συνδικαλιστικού μας σώματος. Χαρακτηριστική είναι η απουσία των συνδικαλιστικών οργάνων από τη διαδικασία της ανοιχτής διαβούλευσης που διενεργήθηκε προ της ψήφισης του νόμου 4637/2019.
Οι αστυνομικές υπηρεσίες ανά την επικράτεια δέχονται καθημερινά εκατοντάδες καταγγελίες που αφορούν τη διατάραξη της κοινής ησυχίας. Δε χρειάζεται να είναι κανείς προφήτης για να προβλέψει ότι το πρόβλημα θα ενταθεί τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι αστυνομικοί που δουλεύουν στα περιπολικά θα κληθούν να ερευνήσουν τις σχετικές καταγγελίες και να διαπιστώσουν τυχόν παραβάσεις.
Είναι υποχρέωση των οργάνων του συνδικαλιστικού σώματος να επιστήσουν την προσοχή της πολιτείας, ούτως ώστε να εφοδιάσει αυτούς τους αστυνομικούς με έναν νόμο, απλό και κατανοητό, που να προβλέπει κλιμακούμενες “λογικές” ποινές και πρόστιμα, ανάλογα με τη βαρύτητα της πράξης.
Έτσι και θα βελτιωθεί αισθητά η καθημερινότητα του αστυνομικού που δουλεύει στο περιπολικό, και θα μπορέσει η Αστυνομία να αντιμετωπίσει την ηχορύπανση και να διαφυλάξει αποτελεσματικά την κοινή ησυχία.
ΧΙΟΣ Φίλιππος, μέλος ΔΥ.Π.Λ.Α.