Αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα την περίοδο της κρίσης (2008-2015) και δραματική μεταβολή της ψυχικής υγείας προς το χειρότερο κατά την περίοδο της πανδημίας αποτυπώνεται σε μελέτη του Τμήματος Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Σημαντική αύξηση των αυτοκτονιών καταγράφηκε στην Ελλάδα κατά την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης στη χώρα μας (2008-2015), σύμφωνα με την αποτίμηση της τελευταίας 20ετίας σε ό,τι αφορά την κατάσταση της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα.
Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα της Συγκλήτου, στο κτήριο Διοίκησης του ΑΠΘ
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα που παρουσίασε ο Καθηγητής Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης σε εκδήλωση με θέμα «Η ψυχική υγεία στην Ελλάδα του 21ου αιώνα: Από την ευμάρεια στην οικονομική κρίση και στην πανδημία», κατά την περίοδο 2008-2015, η αύξηση των αυτοκτονιών στη χώρα μας ήταν της τάξεως του 33%!
Όπως εξήγησε ο ίδιος, κατά την τελευταία 20ετία «ζήσαμε πράγματα τα οποία η χώρα δεν είχε ζήσει». Σημείωσε εν συνεχεία πως ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ήταν οι αυτοκτονίες.
Υπογράμμισε πως παρά το γεγονός πως στις μέσες ηλικίες των ανδρών καταγράφεται μία αύξηση της αυτοκτονικότητας στα χρόνια πριν την κρίση, στα χρόνια αυτής υπάρχει μία εκτόξευση.
Όπως είπε, η αύξηση κατά 33% είναι πάρα πολύ μεγάλη, τόνισε ωστόσο πως δεν είναι απελπιστική αφού σύμφωνα με τα δεδομένα, η χώρα μας ήταν χαμηλά στον παγκόσμιο χάρτη σε ό,τι αφορά τον ρυθμό αυτοκτονικότητας.
«Η οικονομική κρίση αύξησε τις αυτοκτονίες»
Όπως αποτυπώνουν τα ερευνητικά δεδομένα, κατά την περίοδο 2008- 2015 καταγράφηκαν περί τους 425 νέους θανάτους λόγω αυτοχειρίας (αύξηση κατά 33%). Από την ποιοτική ανάλυση των δεδομένων αυτών προκύπτει πως 148 θάνατοι (περίπου το 1/3), συνδέονται με την ανεργία ενώ συνολικά 2/3 των θανάτων αυτών εξηγούνται από τις οικονομικές συνθήκες.
Η αυτοκτονία ενός διάσημου οδηγεί σε αύξηση των αυτοχειριών
Ιδιαίτερα αλγεινή εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως σύμφωνα με τα όσα είπε στην εισήγησή του ο Καθηγητής Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης, η αυτοκτονία ενός διάσημου προσώπου και η προβολή που έχει από τα ΜΜΕ, έχει ως συνέπεια να καταγράφεται αύξηση των αυτοκτονιών, ιδίως σε νεαρά άτομα.
Διπλασιασμός της κλινικής κατάθλιψης εν μέσω πανδημίας
«Πολύ ενδιαφέρον είναι ότι υπάρχει υψηλό ποσοστό μεταβολής προς το χειρότερο της ψυχολογικής κατάστασης τόσο όσον αφορά στο άγχος όσο και στην κατάθλιψη». Αυτό ανέφερε σχετικά με την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού ο κ. Φουντουλάκης, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, μεταξύ των παραγόντων που αναγνωρίστηκαν για την εμφάνιση της κατάθλιψης είναι και το lockdown.
Σύμφωνα με δεδομένα που παρουσίασε ο κ. Φουντουλάκης, κατά την περίοδο της πανδημίας καταγράφεται διπλασιασμός σχεδόν της κλινικής κατάθλιψης στον γενικό πληθυσμό της χώρας. Ενδιαφέρον δε παρουσιάζει το γεγονός πως το 46% των συμμετεχόντων στην έρευνα δηλώνει πως χειροτέρεψε η συναισθηματική του κατάσταση εν μέσω πανδημίας.
Παράλληλα, φαίνεται να καταγράφεται μια αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, διατάραξη της καθημερινότητας αλλά και αλλαγές όσον αφορά στη διατροφή, τη χρήση αλκοόλ και ουσιών αλλά και στη σεξουαλικότητα.
Το παράδοξο είναι πως τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η καταγραφή και μελέτη είναι σε πρώιμο στάδιο, φαίνεται να υπάρχει μια σημαντική μείωση των αυτοκτονιών αλλά των αποπειρών. Ωστόσο με την σταδιακή επιστροφή στους κανονικούς ρυθμούς της καθημερινότητας τα πρώτα στοιχεία δείχνουν αύξηση των θανάτων από αυτοκτονίες.
Θεωρίες συνωμοσίας και Ελλάδα
Αναφορικά με τις θεωρίες συνωμοσίας, η χώρα μας φαίνεται να συγκεντρώνει αρκετά υψηλά ποσοστά συγκριτικά με άλλες χώρες. Όπως μάλιστα παρατήρησε ο κ. Φουντουλάκης, η χώρα μας είναι πολύ πιο κοντά σε χώρες της Μέσης Ανατολής και στην Τουρκία και πολύ μακριά από τη Βόρεια Ευρώπη και της Σκανδιναβίας. «Αυτό έχει μια αντανάκλαση και στο επίπεδο του εμβολιασμού, στο οποίο είμαστε αρκετά μακριά», σχολίασε ο καθηγητής Ψυχιατρικής.
«Η χώρα άντεξε ψυχολογικά τις θύελλες της εικοσαετίας αλλά εμφανίζει μία προϊούσα επιδείνωση της ψυχικής υγείας. Οι δείκτες επιδεινώθηκαν λόγω των συνθηκών αλλά φαίνεται και ένα ρεύμα το οποίο πρέπει να το προσέξουμε», κατέληξε στην εισήγησή του ο Καθηγητής Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Φουντουλάκης τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη για καλύτερη δημόσια πολιτική στην καταγραφή και αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας.
«Δεν είναι τυχαίο το φετινό σύνθημα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την ημέρα της ψυχικής υγείας “η ψυχική υγεία σε έναν κόσμο ανισοτήτων”», σχολίασε από την πλευρά του ο Διευθυντής της Γ’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ, Καθηγητής Ιωάννης Νηματούδης, τονίζοντας πως τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας είχαν παραδοσιακά ή εξακολουθούν να έχουν άνιση μεταχείριση.
Στην τοποθέτησή του ο κ. Νηματούδης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη μεταχείριση των ασθενών με covid που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο και δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν δια ζώσης με τους δικούς τους ανθρώπους. «Ένα μεγάλο κομμάτι της δραστηριότητας της κλινικής ήταν η στήριξη αυτών των ανθρώπων», υπογράμμισε.
Κατά την τοποθέτησή του ο Πρύτανης του ΑΠΘ, Καθηγητής Νίκος Παπαϊωάννου μίλησε για την ανάγκη να υπάρχει ψυχική υγεία αλλά και στην καταγραφή και εξάλειψη των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων που συμβάλλουν στην επιβάρυνση της ψυχικής υγείας. «Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι σαν κοινωνία να δούμε όχι όταν εμφανιστεί η ψυχική νόσος, αλλά να μπορούμε να διερευνήσουμε ή να προλάβουμε τις συνθήκες εκείνες έτσι ώστε ακόμη και όταν υπάρχει κάποιο υπόβαθρο, να μην οδηγηθούμε στο να εμφανιστούν τα κλινικά συμπτώματα», ανέφερε ο κ. Παπαϊωάννου.
Για ανάγκη εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα της ψυχικής υγείας έκανε λόγο από την πλευρά του ο Ψυχίατρος, Βουλευτής Β΄ Θεσσαλονίκης της ΝΔ Δημήτριος Βαρτζόπουλος.
Η εκδήλωση με θέμα «Η ψυχική υγεία στην Ελλάδα του 21ου αιώνα: Από την ευμάρεια στην οικονομική κρίση και στην πανδημία» διοργανώθηκε από την Γ’ Ψυχιατρική κλινική του ΑΧΕΠΑ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Χρήστος Μάτης.