Είναι ο απόλυτος παραλογισμός, ακόμα και για το «σύμπαν» των φυλακών: Το πρόγραμμα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ που λειτουργεί στις φυλακές Αγίου Στεφάνου Πάτρας θέτει μεταξύ άλλων ως προϋπόθεση για την ένταξη σε αυτό την ανίχνευση οπιούχων στα ούρα. Δεδομένου ότι οι κρατούμενοι ελέγχονται μήνες μετά τον εγκλεισμό τους, ουσιαστικά «καλούνται» να αναζητήσουν ηρωίνη εντός της φυλακής.
Σύμφωνα με τις απίστευτες καταγγελίες που έχει στη διάθεσή της η «Κ», κρατούμενος που «φαίνεται από 150 μέτρα μακριά ότι είναι χρήστης» δεν έγινε δεκτός επειδή δεν είχε τα χρήματα να αγοράσει ναρκωτικά πριν από την εξέταση. Αλλοι σπεύδουν να κάνουν χρήση ενώ για μεγάλο διάστημα ήταν «καθαροί», προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα της μεθαδόνης. Το πλέον απίστευτο: κρατούμενοι που δεν είναι τοξικομανείς επιχειρούν να ξεκινήσουν τη χρήση μόνο και μόνο γιατί το πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ δίνει «χαρτί» που εξασφαλίζει τη μείωση της ποινής.
Ο Γ.Λ. εντάχθηκε στο πρόγραμμα υποκατάστασης με μεθαδόνη πέρυσι τον Ιούνιο. «Τότε ήμουν άρρωστος, “έπινα” μέσα στη φυλακή. Είναι πολύ εύκολο να βρεις ναρκωτικά μέσα. Ομως θέλει χρήματα και πολλοί δεν τα έχουν. Δεν είναι απαραίτητο ότι θα βρεις να πιεις όταν είναι η ώρα της εξέτασης. Πολλοί κόβονται γι’ αυτόν τον λόγο, ενώ κάνουν μπαμ ότι είναι χρήστες. Παίζει δηλαδή να είσαι επί δύο μήνες άρρωστος, χάλια από τη χρήση και την ώρα της ουροληψίας να μην ανιχνευθεί η ουσία.
Αλλοι που μπορεί να έχουν να κάνουν χρήση καιρό για οικονομικούς λόγους, τρέχουν στους εμπόρους να βρουν ηρωίνη μόνο και μόνο για να γίνουν δεκτοί από τον ΟΚΑΝΑ, πίνουν, ξαναμπλέκουν. Είναι μια τρέλα». Πρόσφατα, κρατούμενος σε άθλια σωματική κατάσταση, δεν κατάφερε να ενταχθεί, διότι πήγε να ψωνίσει από τους εμπόρους, οι οποίοι τον κορόιδεψαν και του έδωσαν... ντεπόν. «Ξέμεινε και από τσιγάρα γιατί έδωσε όλα τα λεφτά του για ναρκωτικά για να περάσει τον έλεγχο», λέει συγκρατούμενός του. Ο Δ.Α. επίσης παρακολουθεί το πρόγραμμα εδώ και δύο χρόνια. «Ημουν καθαρός τότε και ξαναμπήκα στη χρήση μόνο και μόνο για να μπω στη μεθαδόνη και να έχω τις ευεργετικές διατάξεις. Εχω κατεβάσει τη δόση τώρα στα 40 ml, πάω καλά δηλαδή, αλλά είναι μεγάλο βάσανο το φάρμακο, έχω λιώσει».
Η συμμετοχή στο πρόγραμμα προσμετρείται από τις αρχές για μείωση της κράτησης, θεωρείται «μεροκάματο». Αυτό έχει ως συνέπεια πολλοί να εκδηλώνουν ενδιαφέρον χωρίς να είναι χρήστες, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία τους. Δεν επιβεβαιώνεται πάντως ότι παρακολουθεί το πρόγραμμα κρατούμενος που δεν ήταν προηγουμένως χρήστης. Το «στεγνό» πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ που επίσης λειτουργεί στις ίδιες φυλακές δεν χορηγεί το ίδιο χαρτί, με αποτέλεσμα να μη συγκεντρώνει το ίδιο ενδιαφέρον. «Στο ΚΕΘΕΑ αν σε βρουν να παίρνεις, σε πετάνε έξω. Στον ΟΚΑΝΑ σου ζητούν να πάρεις για να μπεις. Εχουμε μπερδευτεί!» λέει ο Γ.Λ.
Το πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ στις φυλακές της Πάτρας ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου του 2014. Ηταν η πρώτη μονάδα σε κατάστημα κράτησης, ενώ ακολούθησε ο Κορυδαλλός. Σήμερα υπολειτουργεί. Το πρόγραμμα έχει να δεχθεί νέο κρατούμενο εδώ και έναν χρόνο. Από περίπου 100 χρήστες που το παρακολουθούσαν πριν από δύο χρόνια, τώρα έχουν μειωθεί στους 38 λόγω αποφυλακίσεων, μετακινήσεων κ.λπ.
Από τους δύο γιατρούς, ο ένας έχει παραιτηθεί, ενώ ο διαγωνισμός για πρόσληψη νέου βγήκε άγονος. Στο μεταξύ, η λίστα αναμονής ολοένα μεγαλώνει μετρώντας πάνω από 100 άτομα. Στις φυλακές του Αγίου Στεφάνου το 85% των κρατουμένων είναι παραβάτες του νόμου περί ναρκωτικών. Συνολικά, στις ελληνικές φυλακές περίπου 4.000 κρατούμενοι είναι παραβάτες του νόμου περί ναρκωτικών, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι χρήστες.
«Μέσα υπάρχουν ναρκωτικά...»
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΚΑΝΑ Ευάγγελο Καφετζόπουλο, το κριτήριο ανίχνευσης οπιούχων κατά την εξέταση των κρατουμένων αποτελεί «δικλίδα ασφαλείας», ώστε να μην μπαίνουν στο πρόγραμμα μη χρήστες.
«Πρέπει να είμαστε πεπεισμένοι ότι πρόκειται για εξαρτημένα άτομα, ωστόσο κάποιος μπορεί να πάρει ουσία χωρίς να είναι τοξικομανής. Αυτό το πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε στις φυλακές», λέει στην «Κ» διευκρινίζοντας πάντως ότι η ουροληψία δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα για την έγκριση ή μη κάποιου κρατούμενου. Θεωρητικά, δηλαδή, μπορεί ένας κρατούμενος να μη γίνει δεκτός ακόμα και εάν βρεθεί η ουσία στις εξετάσεις του. Οπως αναφέρει, υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι μπορεί να εκμεταλλευτούν το πρόγραμμα για υπό όρους απόλυση. «Επειτα από πολλές συζητήσεις έχουμε καταλήξει ότι δεν αρκεί η απλή χορήγηση υποκαταστάτων για την εφαρμογή ευνοϊκών διατάξεων. Για εμάς, θα πρέπει να αποδείξει ότι απέχει από τη χρήση και ότι κάνει βήματα στην κοινωνική επανένταξη. Την απόφαση πάντως την παίρνει ο εισαγγελέας».
Για το γεγονός ότι οι κρατούμενοι καλούνται να αποδείξουν ότι είναι χρήστες όσο βρίσκονται εντός της φυλακής, ο κ. Καφετζόπουλος είναι σαφής: «Ολοι γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ναρκωτικά μέσα. Αυτός ήταν ο στόχος, να μειώσουμε τη χρήση στη φυλακή».
ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ