Tο μεγάλο ανθρωποκυνηγητό, με έναν αστυνομικό και μία πολίτη νεκρούς.
Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
20:30 ώρα της 22ας Μαρτίου 2013:
Το Κ.Κ. Τρικάλων δέχεται επίθεση «στρατιωτικού τύπου» με τυφέκια Kalashnikov και χειροβομβίδες. Οι μάλλον οκτώ δράστες, χωρισμένοι σε δύο υποομάδες καταφέρνουν να απελευθερώσουν έντεκα Αλβανούς κρατούμενους για βαριά εγκλήματα. Από εκείνη τη στιγμή και για εκατόν τριάντα ημέρες μετά, εξελίχθηκε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις εντοπισμού και σύλληψης δραπετών στα ελληνικά χρονικά. Τρεις από τους δραπέτες συνελήφθησαν άμεσα το επόμενο διήμερο. Για τον εντοπισμό των υπολοίπων οκτώ, απασχολήθηκαν περίπου δύο χιλιάδες(!) αστυνομικοί με αποτέλεσμα τρεις εκ των δραπετών να πέσουν νεκροί σε συμπλοκές με ενεδρεύοντες αστυνομικούς ειδικών υπηρεσιών και ένας να συλληφθεί.
Το τυπικό τερέν της Ηπείρου, στο οποίο έλαβε χώρα η τελευταία φάση του ανθρωποκυνηγητού του 2013. Οι Αλβανοί κακοποιοί κινούνταν ανά ζεύγη από χωριό σε χωριό, όπου διερρήγνυαν ακατοίκητες οικίες, έκλεβαν τρόφιμα και ρούχα, ανασυγκροτούνταν και συνέχιζαν με απώτερο σκοπό τη διαφυγή τους στην Αλβανία.
Το πεδίο στο οποίο έλαβε χώρα αυτή η «αργών αποτελεσμάτων» επιχείρηση ήταν το έντονα ορεινό έδαφος σε μια τεράστια περιοχή ενδιαφέροντος, η οποία εκτεινόταν από τον Παρνασσό έως και την Πίνδο, καθώς έως εκεί κινήθηκαν διαδοχικά οι καταζητούμενοι και η έρευνα. Όμως το βέβαιο είναι ότι ανεξαρτήτως αντικειμενικών συντελεστών όπως το έδαφος, οι καιρικές συνθήκες κλπ, πρωταρχικός παράγοντας επιτυχίας είναι η εκπόνηση ενός σωστού σχεδίου και η άσκηση σωστού Ελέγχου και Διοικήσεως για την εφαρμογή του. Η απαιτητική και μακρόχρονη αυτή επιχείρηση ανέδειξε εγγενείς αδυναμίες, έλλειψη εξοπλισμού, έλλειμμα εκπαίδευσης και επιχειρησιακών πρωτοκόλλων, καθώς και εν γένει εσφαλμένη νοοτροπία. Παρά τον μεγάλο αριθμό προσωπικού που αφιερώθηκε στις έρευνες, ο σχεδιασμός υπήρξε περισσότερο παθητικός, παρά ενεργητικός. Ο μεγαλύτερος αριθμός αστυνομικών επάνδρωνε οδικά σημεία ελέγχου, αναμένοντας τους δραπέτες να «πέσουν πάνω τους». Αυτό πρακτικά απέτυχε, καθώς οι κακοποιοί πέρασαν με μεγάλη ευκολία από τη Φωκίδα στην Αιτωλοακαρνανία και τελικά στην Ήπειρο, μετά την ένοπλη δυναμική παραβίαση του σημείου ελέγχου στην περιφερειακή οδό της Άρτας. Όπως αποδείχθηκε οι Αλβανοί δραπέτες αποκρύβονταν κοντά σε οδικές αρτηρίες, εκμεταλλευόμενοι την πυκνή βλάστηση, αφενός για να μη σπαταλούν δυνάμεις, αφετέρου για να προσανατολίζονται ευκολότερα, να παρατηρούν τις αστυνομικές δυνάμεις και να σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις τους. Την προσπάθεια για ενημέρωση σχετικά με τις ενέργειες των Διωκτικών Αρχών επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι στην κατοχή του Μαριάν Κόλα, μετά την ένοπλη συμπλοκή του με τους αστυνομικούς, βρέθηκε και ένα μικρό φορητό ραδιόφωνο.
Η μεγαλύτερη δύναμη αστυνομικών απασχολήθηκε σε μπλόκα οδικών ελέγχων, τα οποία όμως δεν κατάφεραν να σταματήσουν τους Αλβανούς δραπέτες.
Η επικράτηση παθητικών έναντι ενεργητικών τακτικών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον σταδιακό, εδώ και δεκαετίες, «εξευγενισμό» της ΕΛ.ΑΣ. και στην έλλειψη εκπαίδευσης, τακτικών, σχεδιασμού και εκτέλεσης επιχειρήσεων στην ύπαιθρο. Είναι γεγονός πως στη συγκεκριμένη επιχείρηση, πλην των ειδικών υπηρεσιών, οι αστυνομικοί δεν εκτέλεσαν εξερευνητικές περιπολίες μέσα σε δάση, χαράδρες, ρεματιές και πλαγιές. Δυστυχώς λόγω «προσανατολισμού» δεν υπάρχει πλέον οικειότητα με τέτοιου είδους «στρατιωτικές» επιχειρήσεις, καθώς λείπουν η σχετική εκπαίδευση, φυσική κατάσταση, ιματισμός κλπ, ούτε υπάρχει επαφή με τον παράγοντα «έδαφος». Το περιστατικό που στοίχισε τη ζωή του αστυνομικού του Τ.Α. Λιβαδειάς στην περιοχή του Διστόμου, την 17η Ιουνίου του 2013 είναι χαρακτηριστικό της έλλειψης εκπαίδευσης, εξοπλισμού, οπλισμού, τακτικών και επιχειρησιακής νοοτροπίας. Οι αστυνομικοί προσέγγισαν τους δραπέτες χωρίς τακτικές και στατικό οπλισμό, παρά μόνο με πιστόλια. Το αποτέλεσμα ήταν οι Αλβανοί κακοποιοί να τους «αφοπλίσουν» με την ισχύ των τυφεκίων Kalashnikov, ενώ το δεύτερο όχημα που συνέδραμε, ομοίως προσέγγισε χωρίς τακτικές και δυστυχώς ένα βλήμα 7,62x39mm έπληξε τη μηριαία αρτηρία του ενός αστυνομικού. Ένα επιπρόσθετο ερώτημα που γεννάται είναι, γιατί κανένα όχημα της αστυνομίας δεν είναι εφοδιασμένο με μία έστω βασική συλλογή πρώτων βοηθειών για αντιμετώπιση αιμορραγίας; Η πολλή ώρα που θα κάνει να φτάσει ένα ασθενοφόρο στο Δίστομο και την κάθε απομακρυσμένη περιοχή, είναι ουσιαστικά η καταδίκη του τραυματία. Πώς αντιδρούν οι αστυνομικοί στη θέα ενός βαριά τραυματισμένου συναδέλφου τους; Υπάρχει σχετική εκπαίδευση για ψύχραιμη αντιμετώπιση με λ.χ. ίσχαιμη περίδεση;
Είναι λοιπόν προφανής η ανάγκη για στροφή στην επιχειρησιακή εκπαίδευση των αστυνομικών. Η Ελλάδα είναι κατά κύριο λόγο ορεινή χώρα και πρέπει να θυμόμαστε πως εκτός από τα αστικά κέντρα με τα γνωστά τους προβλήματα, κάθε βουνό, χαράδρα, ρεματιά και μονοπάτι αστυνομεύεται εδαφικά από κάποια υπηρεσία της ΕΛ.ΑΣ., η οποία κάποια στιγμή θα κληθεί να επιχειρήσει. Οι αστυνομικοί πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόσουν βασικές τακτικές ελαφρού πεζικού, καθώς αυτού του είδους το έδαφος υπαγορεύει κίνηση με διάταξη Ομάδος Μάχης Πεζικού. Πρέπει να υπάρξει ένας προσανατολισμός της εκπαίδευσης τέτοιος, ώστε να μπορεί να εκτελεστεί αποτελεσματικά από αστυνομικούς μία περίπολος 8 ατόμων στην ύπαιθρο (λ.χ. για εντοπισμό και σύλληψη αναζητούμενων προσώπων ή για προσέγγιση και ενέδρευση σε φυτεία κάνναβης κ.ο.κ.). Για να φτάσει να πραγματοποιηθεί αυτό, πρέπει οι αστυνομικοί να έρθουν εκ νέου κοντά με τον παράγοντα «έδαφος» ώστε κατά την οποιαδήποτε κίνηση – ελιγμό να είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν υπερυψωμένες θέσεις, μονοπάτια, βλάστηση, κτίρια κλπ, τα οποία παρέχουν τακτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον αντίπαλο. Επίσης, θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελέσουν κατ’ ελάχιστον, ως ομάδα, τους δύο βασικούς προτυποποιημένους ελιγμούς της Ομάδας Μάχης Πεζικού: 1) Το «πυρ και κίνηση» και 2) το «πυρ και ελιγμός». Για να συμβούν όλα αυτά, είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτή αναγκαιότητα η καθολική συντηρητική εκπαίδευση των αστυνομικών σε όλους τους τύπους στατικού οπλισμού που κατέχει η ΕΛ.ΑΣ. (τυφέκια G3, FN, καθώς και οπλοπολυβόλα ΗΚ11), καθώς και στις τακτικές αυτού του είδους αγώνα. Για την Ιστορία και με σκοπό να γίνει αντιληπτό το γεγονός ότι όλα αυτά δεν είναι μακρινά ή «ακραίες» σκέψεις, σημειώνω ότι το Σώμα της Ελληνικής Χωροφυλακής κατείχε τεράστια εμπειρία σε τακτικές ελαφρού πεζικού, καθώς οι Χωροφύλακες εκπαιδεύονταν και επιχειρούσαν συνεχώς σε τέτοιου είδους πεδία. Θα ήταν περιττό να επισημάνω ότι μετά την ενοποίηση του 1984, την κατά τόπον και καθ’ ύλην αρμοδιότητα της Χωροφυλακής ενσωμάτωσε η ΕΛ.ΑΣ…
Εκπαιδευτικό σχεδιάγραμμα διάταξης περιπόλου από εγχειρίδιο της Ανωτέρας Διοίκησης Χωροφυλακής Κεντρικής Μακεδονίας (έτος 1949). Η Χωροφυλακή είχε την απαιτούμενη εκπαίδευση, οργάνωση και μέσα για να διεξάγει πολύπλοκες, εκτεταμένες και μακροχρόνιες καταδιώξεις στην ύπαιθρο.
Η περίπτωση της αλβανικής συμμορίας δραπετών είχε όλα τα χαρακτηριστικά ενός ανταρτοπολέμου: χρήση βαρέων πολεμικών όπλων, ενέδρες, σπάσιμο μπλόκων και εξελίχθηκε σε μια πρωτοφανή διαφυγή με τα πόδια και με κλεμμένα οχήματα με κάλυψη τεράστιων αποστάσεων δύσβατου εδάφους. Πέρα από τα πολλά προβλήματα που ανεδείχθησαν, τον άδικο θάνατο μίας αθώας κοπέλας στα Ίσθμια και ενός αστυνομικού στο Δίστομο, είναι αξιοσημείωτη επιτυχία το ότι τα δύο ζεύγη δραπετών έπεσαν σε ενέδρες σε δύο διαφορετικά σημεία. Αυτό σημαίνει ότι υπήρξε αρκετά καλή σχεδίαση όσον αφορά την κάλυψη των δύσβατων οδών διαφυγής και οι κόποι του προσωπικού που ενεπλάκη απέδωσαν.
Αριστερά πάνω: ο Μαριάν Κόλα Αριστερά κάτω: ο Ερμάλ Λίτα Δεξιά κάτω: Η 25χρονη Κατερίνα που έπεσε νεκρή από τα πυρά τους στα ίσθμια την 30 Μαρτίου 2013.
Ο τότε Αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. είχε αναφέρει σε δηλώσεις του οτι: «η συγκεκριμένη αστυνομική επιχείρηση είναι πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα και τα αστυνομικά χρονικά, έχει ιδιαίτερα επιχειρησιακά χαρακτηριστικά, εκτυλίσσεται σε περιοχές με ιδιόμορφες συνθήκες και απαιτεί ιδιότυπο σχεδιασμό, προσεκτικές κινήσεις, ακριβή συντονισμό, υψηλό επαγγελματισμό και αυξημένη ετοιμότητα για αντίδραση». Εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε ότι σε όλα αυτά ο Έλληνας αστυνομικός έπασχε και απαιτούνταν η λήψη μέτρων. Πρωτίστως χρειαζόταν αλλαγή νοοτροπίας. Καθολικού δόγματος. Η νοοτροπία αλλάζει με περισσότερη και ποιοτικότερη εκπαίδευση. Και για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται σταθερή αφιέρωση αξιόλογων κονδυλίων, ανθρωπίνου δυναμικού και μέσων. Κάτι που έως σήμερα δεν έχει συμβεί…
Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στον Αρχιφύλακα Ανδριτσόπουλο Γεώργιο, με τον οποίον είχα την τύχη και τιμή να συνεργαστώ υπηρετώντας στην Αθήνα. Όσο δεν ξεχνιέται το «γεμάτο» γέλιο του, άλλο τόσο δε θα ξεχαστεί και η θυσία του, κατά την παροχή συνδρομής στους συναδέλφους του, στην προσπάθεια σύλληψης των αδίστακτων Αλβανών δραπετών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ:
- Καταδρομή & Ασφάλεια, τεύχος 23, άρθρο Γιάννη Νικήτα, Κωνσταντίνου Τόλια
- Δούρειος Ίππος, τεύχος 16, άρθρο Σάββα Δ. Βλάσση
- defencegreece.wordpress.com, άρθρο Ομάδα Μάχης Πεζικού
- Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο Ελληνικής Χωροφυλακής, Θεσσαλονίκη, 1949
- Δημοσιεύσεις ειδησεογραφικών ιστοσελίδων της εποχής