Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Κάθε μάχιμος αστυνομικός θέλει να βρίσκεται μέσα στη δράση του εκάστοτε περιστατικού – είναι στη φύση του. Ένας όμως από τους βασικότερους στόχους κάθε αστυνομικής επιχείρησης, είτε πρόκειται για έναν «απλό» έλεγχο οχήματος, είτε για ανταπόκριση σε έγκλημα σε εξέλιξη ή για πιο σύνθετα περιστατικά οχυρώσεων, ομηριών και τρομοκρατικών επιθέσεων, είναι ο περιορισμός του «προβλήματος» σε συγκεκριμένο χώρο (containment).
Διαβάστε επίσης
Για να υλοποιηθεί το “containment”, πρέπει αρχικά να οριοθετηθεί ο σχετικός χώρος. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού, η οριοθέτηση περιμέτρου μπορεί να γίνει με λιγότερους ή με περισσότερους αστυνομικούς και να περιλαμβάνει από τη διασφάλιση αποκλειστικά των «νώτων» των αστυνομικών που επιχειρούν, έως την πλήρη στεγανοποίηση της «καυτής ζώνης» σε ευρύτερα πεδία, έως και 360°. Συνήθως στα πρώτα λεπτά της αστυνομικής ανταπόκρισης, ο αριθμός των αστυνομικών δεν επαρκεί για να καλύψει τόσο το αμιγώς επιχειρησιακό σκέλος όσο και το σκέλος της εγκατάστασης περιμέτρου (ειδικά αν αναφερόμαστε σε ένα μόνο περιπολικό με διμελές πλήρωμα), οπότε το βάρος δίνεται στο επιχειρησιακό σκέλος με την περίμετρο να καλύπτεται εντελώς στοιχειωδώς, άρα νομοτελειακά ελλιπώς.
Ωστόσο σε ελέγχους υψηλού κινδύνου, εγκλήματα σε εξέλιξη, οχυρώσεις κλπ, σε μικρό χρονικό διάστημα συγκλίνουν επιπρόσθετα αστυνομικά οχήματα, άρα και αστυνομικοί, οι οποίοι μπορούν να διατεθούν στην περίμετρο αν οι ρόλοι στη διαχείριση του περιστατικού έχουν ήδη καλυφθεί. Επίσης είναι γεγονός ότι διεθνώς υφίστανται αστυνομικές μονάδες, τα πληρώματα των οποίων είναι πολυμελή (στην Ελλάδα τέτοιες μονάδες είναι οι Ο.Π.Κ.Ε. & ΔΙ.ΑΣ.), οι οποίες μπορούν κι επιχειρούν εγκαθιστώντας περίμετρο αυτοτελώς, με δικούς τους αστυνομικούς.
Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, η πιο «ευαίσθητη» κατεύθυνση που πρέπει να καλύπτεται συνεχώς είναι τα νώτα της ομάδας που επιχειρεί.
Αν λοιπόν μια ομάδα αστυνομικών μπορεί να διαθέσει αρχικά έναν και μόνο αστυνομικό στην περίμετρο, αυτός προτείνεται να τίθεται ως οπισθοφύλακας. Φυσικά κάθε περιστατικό και κάθε αστυνομική επιχείρηση έχει ιδιαιτερότητες και τίποτε δε μπορεί να τυποποιηθεί σε απόλυτο βαθμό, ωστόσο οι αναλύσεις των περιστατικών παγκοσμίως καταδεικνύουν πως τα περισσότερα προβλήματα ανακύπτουν στα νώτα των αστυνομικών που επιχειρούν. Αυτά τα προβλήματα είναι και από τα δυσκολότερα στη διαχείρισή τους, καθώς για να αντιμετωπιστούν πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό όλη η ομάδα.
Αν ο οπισθοφύλακας αστυνομικός είναι ένας και μοναδικός –που είναι και το πιο σύνηθες, όπως ο εικονιζόμενος της ΔΙ.ΑΣ.- οφείλει να επιτηρεί ως τομέα ευθύνης ένα εύρος από 90° έως 180°, ελέγχοντας τόσο τις άμεσες απειλές (όπως τον +1 συνεργό ή ένα πλήθος ατόμων που μπορεί να κινηθεί απειλητικά προς τους επιχειρούντες αστυνομικούς), όσο και τις έμμεσες απειλές (όπως τρίτους πολίτες, οι οποίοι μπορούν να αποπροσανατολίσουν τον αστυνομικό έλεγχο, ή διερχόμενα οχήματα που μπορούν να απειλήσουν την ασφάλεια σκηνής). Είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικό ο αστυνομικός οπισθοφύλακας να ελέγχει οπτικά και τα τρία επίπεδα του ορίζοντα, (πάνω, ευθεία & κάτω) καθώς στο αστικό περιβάλλον έχουν καταγραφεί επιθέσεις με ρίψεις αντικειμένων από μπαλκόνια, ενώ στο περιαστικό περιβάλλον από κρυμμένους υπόπτους σε κατωφέρειες του εδάφους, όπως λ.χ. το πρανές ενός επαρχιακού δρόμου.
Ο οπισθοφύλακας αστυνομικός μέσω της θέσης του οριοθετεί έναν «επιχειρησιακό δακτύλιο ασφαλείας». Έναν χώρο δηλαδή εντός του οποίου τα λοιπά μέλη της ομάδας του θα επιχειρήσουν και θα υλοποιήσουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την ολοκλήρωση του ελέγχου οχήματος (λ.χ. σωματικές έρευνες επιβαινόντων, χειροπεδήσεις κλπ). Στη συγκεκριμένη τετραμελή ομάδα, έχουν ήδη καλυφθεί οι ρόλοι για τον έλεγχο του οχήματος και ο τέταρτος αστυνομικός έχει αναλάβει τον σημαντικότατο ρόλο του οπισθοφύλακα. Στη θέση της τετραμελούς ομάδας ΔΙ.ΑΣ. θα μπορούσαν να βρίσκονται δύο πληρώματα περιπολικών, ή μία ομάδα Ο.Π.Κ.Ε. κ.ο.κ.
Ο χώρος που θα οριοθετηθεί από τους αστυνομικούς της περιμέτρου πρέπει –ανάλογα με το περιστατικό- να έχει κατάλληλο μέγεθος, ώστε να παρέχει ικανό ΧΩΡΟ άρα και ΧΡΟΝΟ αντίδρασης στους αστυνομικούς που επιχειρούν, παρέχοντας ασφάλεια τόσο σε αυτούς, όσο και στους ελεγχόμενους/εμπλεκόμενους. Είναι σαφές ότι ανάλογα με το μέγεθος του συμβάντος μπορούν να εγκατασταθούν περισσότερες από μία περίμετροι, με τη βασική να περικλείει την «καυτή» ζώνη και οι λοιπές τις δευτερεύουσες ζώνες. Ωστόσο στα περισσότερα περιστατικά -αρχικά τουλάχιστον- ανταποκρίνονται λίγοι αστυνομικοί, το μικρό πλήθος των οποίων δεν επιτρέπει άμεσα τη διάθεση ανδρών για πλήρη στεγανοποίηση της σκηνής, με αποτέλεσμα ο ρόλος του «μόνου οπισθοφύλακα» να είναι ο πιο συνήθης.
Σε πολύ μεγάλες σκηνές συμβάντων, όπως η εικονιζόμενη από τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, η περίμετρος συνήθως στεγανοποιείται απόλυτα σε μεγάλο εύρος και προς όλες τις κατευθύνσεις με πολλούς αστυνομικούς και τεχνικά μέσα. Ωστόσο η βασική αρχή παραμένει ίδια με τη μικρότερη σκηνή συμβάντος της πρώτης φωτογραφίας που απεικονίζει τον έλεγχο οχήματος με έναν και μόνο οπισθοφύλακα: Ο αστυνομικός που ελέγχει την περίμετρο δε συνίσταται να εμπλέκεται ενεργά στη «δράση» του περιστατικού, για τους ίδιους λόγους που οι αστυνομικοί οι οποίοι επιχειρούν δε συνίσταται να εμπλέκονται στη στεγανοποίηση της περιμέτρου. Όσο πιο ξεκάθαροι είναι οι ρόλοι, τόσο πιο αποτελεσματικοί είναι οι αστυνομικοί στην υλοποίησή τους. Τέλος, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε την προσφορά των αστυνομικών της περιμέτρου σε «παράπλευρα» καθήκοντα, όπως λ.χ. την παρατήρηση τυχόν υπόπτων/δραστών που επιστρέφουν στον τόπο του εγκλήματος ή που απομακρύνονται σε δεύτερο χρόνο από αυτόν.
Ο ρόλος του οπισθοφύλακα είναι «κλειδί» σε κάθε αστυνομική επιχείρηση. Παραμένει όμως ένας ρόλος που πολλές φορές υποτιμάται ή δεν αναλαμβάνεται καν!
Η τάση των αστυνομικών να είναι όλοι «υπερενεργοί» σε έναν έλεγχο ή στη διαχείριση ενός συμβάντος, γυρνώντας όλοι την πλάτη τους στο γύρω περιβάλλον, έχει οδηγήσει πολλές φορές κατά το παρελθόν σε αποτυχίες και σε αιματηρές απώλειες.
Είναι κρίσιμης σημασίας οι αστυνομικοί που καταφθάνουν ως επιπρόσθετοι πόροι σε μια σκηνή συμβάντος να μην εμπλέκονται υπερκαλύπτοντας τους, ήδη ανειλημμένους, ρόλους των συναδέλφων τους που επιχειρούν, ούτε φυσικά να μένουν άπραγοι απλώς κοιτάζοντάς τους από απόσταση, διότι κρίνουν πως «δε χωρούν στο περιστατικό».
Ο «αστυνομικός - θεατής» μπορεί πολύ εύκολα με μια απλή μεταβολή και την κατάλληλη διανοητική μετάπτωση να μετατραπεί σε «αστυνομικό - οπισθοφύλακα», παρέχοντας στην ομάδα που επιχειρεί τις πολύτιμες υπηρεσίες της διασφάλισης περιμέτρου και του ελέγχου έμμεσων ή/και άμεσων απειλών εκτός της «καυτής» ζώνης.
Βιβλιογραφία– πηγές:
- Advanced patrol tactics, τουMichael T. Rayburn
- Advanced vehicle stop tactics, τουιδίου