Το παρόν άρθρο - οδηγίες απευθύνεται σε όλα τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος τα οποία επιλαμβάνονται στα πλαίσια της αυτεπαγγέλτου προεισαγωγικής προανακριτικής της διερεύνησης των αιτιών και συνθηκών εκδήλωσης Πυρκαγιάς συνέπεια της οποίας προήλθε θάνατος. Επιπροσθέτως το παρών άρθρο επιδιώκει να δώσει οδηγίες προς τα στελέχη – Αν. Υπαλλήλους του Π.Σ τα οποία διαχειρίζονται προανακριτικά συμβάντα εμπρησμών (από πρόθεση ή από αμέλεια) από τα οποία προέκυψε θάνατος.
ΟΔΗΓΙΕΣ-ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
1) Προστασία-διαφύλαξη της σκηνής εγκλήματος από τους πρώτους ανταποκριτές.
2) Άμεση μετάβαση Ανακριτικών Υπαλλήλων στην σκηνή του εγκλήματος
3) Τηλεφωνική ειδοποίηση αρμοδίου Εισαγγελέα με σκοπό την ενημέρωση του καθώς και τη λήψη τυχόν οδηγιών από αυτόν, εν συνεχεία καταγραφή της ώρας και ημερομηνίας επικοινωνίας .
Αυτονόητο θα πρέπει να θεωρείται ότι της τηλεφωνικής ειδοποίησης θα ακολουθεί σηματική αναφορά (fax– τακτική αλληλογραφία).
4) Τηλεφωνική ενημέρωση ιατροδικαστή, μετάβαση με όχημα της Υπηρεσίας ή της ΕΛ.ΑΣ. στην σκηνή του εγκλήματος (ακολουθεί την τηλεφωνική ενημέρωση σηματική αναφορά με faxκαι τακτική αλληλογραφία)
5) Απομόνωση –αποστείρωση της σκηνής του εγκλήματος
Απαγόρευση μετακίνησης του πτώματος ή των πτωμάτων, απαγόρευση εισόδου σε άτομα που δεν σχετίζονται με την προανάκριση- Σήμανση του χώρου με ταινία.
6) Κλήση του αρμόδιου τμήματος της ΕΛ.ΑΣ. προκειμένου να φωτογραφήσει το πτώμα και να σημάνει της θέσης αυτού στην σκηνή του εγκλήματος.
ΠΡΟΣΟΧΗ Σε καμία περίπτωση δεν μετακινούμε τα πτώματα προτού στην σκηνή του εγκλήματος έρθει ο ιατροδικαστής και φωτογραφηθεί αυτή[1].
7) Περισυλλέγουμε οποιοδήποτε στοιχείο-πειστήριο κρίνεται από τους ανακριτικούς υπαλλήλους ότι θα βοηθήσει στην εξιχνίαση του εγκλήματος (σύνταξη έκθεσης κατάσχεσης ή παράδοσης πειστηρίων στους ανακριτικούς υπαλλήλους).
ΠΡΟΣΟΧΗ Τα ανωτέρω στοιχεία – πειστήρια αφού πρώτα φωτογραφηθούν στον τόπο εύρεσής τους εν συνεχεία ένα-ένα ξεχωριστά μπαίνει σε σακουλάκι προκειμένου να ζητηθούν για αυτά να εξεταστούν από τα αρμόδια εργαστήρια της Δ.Ε.Ε.- ΕΛ.ΑΣ.(αν απαιτείται)
8) Λαμβάνουμε Ένορκες Μαρτυρικές καταθέσεις
ΠΡΟΣΟΧΗ
α)αναζήτηση αυτοπτών μαρτύρων ή ατόμων που παραβρέθηκαν πρώτα στο συμβάν,
β) Πάντοτε εξετάζεται το άτομο ή άτομα που ειδοποίησε πρώτο (τηλεφωνικά ή με άλλο τρόπο) εκτιμάται ότι πιθανόν να γνωρίζει σημαντικά στοιχεία τα οποία βοηθούν στην διακρίβωση της αιτίας της πυρκαγιάς καθώς και του δράστη του εγκλήματος.
γ) Εξετάζουμε πάντοτε ενόρκως το άτομο ή άτομα που δηλώνουν ότι βρέθηκαν πρώτα στην σκηνή του εγκλήματος.
δ) Εξετάζουμε πάντοτε ενόρκως τα συγγενικά άτομα του ατόμου ή των ατόμων που έχουν τραυματιστεί ή έχουν χάσει τη ζωή τους[2].
ε) Καταγράφουμε πάντοτε τα στοιχεία ταυτότητας καθώς και το τηλέφωνο των ατόμων που ειδοποίησαν πρώτα.
ΠΡΟΣΟΧΗ Η μη εξέταση των ανωτέρω εκτός του ότι δεν αποτελεί δικονομικά ορθή πρακτική έχει ως συνέπεια να χάνονται σημαντικά στοιχεία που μπορούν να μας οδηγήσουν στον δράστη ή δράστες του εγκλήματος του εμπρησμού επιπροσθέτως προκαλεί αρνητική «εικόνα» για τον τρόπο λειτουργίας της Υπηρεσίας.
δ) Κρατάμε σημειώσεις και ενεργούμε την αυτοψία κατά διαστήματα μέχρι το πέρας αυτής.
ΠΡΟΣΟΧΗ Δεν πετάμε ποτέ το μπλοκάκι με τις σημειώσεις,
ε) Εκτιμάμε- αξιολογούμε το προανακριτικό υλικό και εφόσον δεν μας οδηγεί στη διακρίβωση της αιτίας της πυρκαγιάς καθώς και στον δράστη ή δράστες του εμπρησμού προβαίνουμε σε κάθε ενέργεια που κατά την κρίση του Ανακριτικού Υπαλλήλου θα τον οδηγήσει στη διακρίβωση της αιτίας.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Η διακρίβωση της αιτίας της πυρκαγιάς αποτελεί καθήκον των ανακριτικών υπαλλήλων, ο μη προσδιορισμός της αιτίας της πυρκαγιάς έχει ως συνέπεια να αναιρούνται οι καταδικαστικές αποφάσεις (βλέπε Συστηματική Ερμηνεία του Ποινικού Κώδικα Ν. Ανδρουλάκη, Γ. Α. Μαγκάκη, Ι. Μανωλεδάκη, Σ. Σπινέλη, Κ. Σταμάτη, Α. Ψαρούδα Μπενάκη Εκδόσεις Π.Ν. Σάκκουλα σελ. 435)
στ) Δεν βγάζουμε ποτέ ασφαλή συμπεράσματα προτού οι Ανακριτικοί υπάλληλοι αξιολογήσουν όλα τα στοιχεία τα οποία έχουν περισυλλέξει κατά τη διάρκεια της αυτεπάγγελτης προεισαγωγικής διαδικασίας.
ζ) Σε περίπτωση που ζητείται ενημέρωση από τα Μ.Μ.Ε. στο κομμάτι που αφορά τη διερεύνηση του εγκλήματος του εμπρησμού δηλώνεται ότι « Από την Υπηρεσία μας διενεργείται προανάκριση στα πλαίσια της αυτεπάγγελτης προεισαγωγικής διαδικασίας τα αποτελέσματα της οποίας με την ολοκλήρωσή τους θα υποβληθούν στον αρμόδιο εισαγγελέα[3]»
η) Κατά περίπτωση περισυλλέγουμε τα ρούχα τόσο των τραυματισμένων που βρίσκονται εν ζωή όσο και των ατόμων που έχουν χάσει τη ζωή τους εν συνεχεία τα αποστέλλουμε στα αρμόδια εργαστήρια της Δ.Ε.Ε. - ΕΛ.ΑΣ. προκειμένου να εξεταστούν αν έχουν εύφλεκτα υλικά.
ΠΡΟΣΟΧΗ Η άμεση μετάβαση στο νοσοκομείο των Ανακριτικών υπαλλήλων στο οποίο μεταφέρθηκαν άτομα που έχουν τραυματιστεί ή έχουν χάσει τη ζωή τους είναι ουσιαστική διότι από τους τραυματισμένους μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες.
Επίσης διασφαλίζεται ότι δεν θα πεταχτούν τα ρούχα καθώς και τυχόν πειστήρια που έχουν πάνω τους τα ανωτέρω άτομα.
θ) Λαμβάνουμε Ένορκες μαρτυρικές καταθέσεις από τους θεράποντες ιατρούς περί της κατάστασης της υγείας των τραυματισμένων.
Στέλνουμε έγγραφο στο νοσοκομείο προκειμένου να μας γνωρίσουν την κατάσταση της υγείας του τραυματία ή των τραυματισμένων (είδος εγκαυμάτων, σημεία του σώματος που έχουν προκληθεί τα εγκαύματα κ.λ.π.).
Εξετάζουμε τον κοινό κίνδυνο στοιχείο απαραίτητο για την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος του εμπρησμού (βλέπε άρθρο 264 Π.Κ.)
Επιπρόσθετα διευκρινίζεται ότι «κοινός κίνδυνος» σημαίνει απειλή όχι μόνο ενός συγκεκριμένου πράγματος αλλά ευρύτερου κύκλου πραγμάτων σ έκταση ανεπίδεκτου προσδιορισμού (Α.Π. 250/1999, Υπερ. 1999 σελ. 662 Ανδριανός Γκουρμπάτσης Εμπρησμός στο ισχύον Δίκαιο Β΄ έκδοση 2001, σελ.58)
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αναμφίβολα ο αιφνίδιος θάνατός και δη συνεπεία πυρκαγιάς αποτελεί μια κρίση την οποία καλούνται να διαχειριστούν προανακριτικά τα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος. Δεν είναι δε λίγες οι φορές, όπου μεταξύ των ανθρώπων που χάνουν την ζωή τους βρίσκονται συνάδελφοί μας, με τους οποίους έχουμε συνυπηρετήσει ή είμαστε φίλοι.
Αυτό βεβαίως αποτελεί ένα επιπλέον ΄΄βάρος΄΄ για όσους καλούνται να διαχειριστούν προανακριτικά το συμβάν.
Άποψη του συγγραφέα είναι ότι θα πρέπει πρώτα να μελετηθούν όλα τα συμβάντα από συστάσεως του Π.Σ. μέχρι και σήμερα εξαιτίας των οποίων προήλθε θάνατος ή τραυματισμός στελέχους του Π.Σ. στη συνέχεια από ομάδα εργασίας θα πρέπει να συγγραφούν κανόνες εμπλοκής για κάθε συμβάν ξεχωριστά (Εθνικοί Κανόνες Εμπλοκής Πυροσβεστικού Σώματος Ε.Κ.Ε.Π.Σ.) με βάση τα νέα δεδομένα στην επιστήμη της Πυρόσβεσης – Διάσωσης
Σε κάθε περίπτωση η διασφάλιση της μυστικότητας της προανάκρισης αποτελεί ιερό καθήκον όλων των εμπλεκομένων, τυχόν διαρροές του προανακριτικού υλικού δυσχεραίνουν ουσιωδώς το έργω της προανάκρισης.
Κλείνοντας το παρόν θα ήθελα να υπενθυμίσω στους ανακριτικούς υπαλλήλους ως βάση επιτυχίας τους το παράγγελμα του Στρατηγού Φός: << ΜΑΘΕΤΕ ΝΑ ΣΚΕΠΤΕΣΘΕ>>
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] Κατά την διάρκεια της διδασκαλίας του μαθήματος της Ανακριτικής στο τμήμα Ανθηποπυραγών της Πυροσβεστικής Ακαδημίας ερωτήθηκα από φοιτητές στην περίπτωση που δεν είμαστε σίγουροι, ότι ο άνθρωπος που βρίσκεται πεσμένος στο έδαφος δεν έχει τελικά αποβιώσει τι κάνουμε?
Η Απάντηση είναι ότι έστω και η παραμικρή αμφιβολία να υπάρχει ότι το άτομο που βρίσκεται στο έδαφος βρίσκεται εν ζωή, προβαίνουμε σε όλες εκείνες τις ενέργειες με βάση τους κανόνες και αρχές της πυροσβεστικής τέχνης ώστε να το διασώσουμε και στη συνέχεια να μεταφερθεί στο Νοσοκομείο.
[2] Η Ένορκη εξέταση συγγενικών ατόμων του εκλιπόντος ή του πολυεγκαυματία, απαιτεί λεπτούς ΄΄χειρισμούς΄΄ δεδομένου ότι ο πόνος τον συγγενικών προσώπων πολλές φορές είναι τόσο μεγάλος ώστε μπορεί να τους οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Προς τούτο συστήνεται εφόσον οι Αν. Υπάλληλοι διακρίνουν ότι δεν είναι δυνατή η Ένορκη Εξέταση των συγγενικών προσώπων να αφήνουν να περάσει ικανό χρονικό διάστημα και στη συνέχεια να προβαίνουν στις κατά νόμο προβλεπόμενες δικονομικές ενέργειες. Δεν θα πρέπει βεβαίως να παροράται ότι η μη εξέταση των ανωτέρω ατόμων δεν αποτελεί ορθή δικονομική πρακτική.
[3] Άστοχες δηλώσεις για τις συνθήκες εκδήλωσης της πυρκαγιάς συνέπεια της οποίας προήλθε θάνατος, δεν αποκλείεται να προκαλέσουν στη συνέχεια δυσμενή σχόλια. Προς τούτο συνίσταται του έργου αυτού να ασχολείται ο αρμόδιος εκπρόσωπος τύπου.
Του Αρχιπυράρχου ε.α. Μ. Ε. ΑΥΓΟΥΛΕΑ
M.B.A‘ATHENS (Ε.Μ.Π.-Ο.Π.Α.)
MCs SECURITY & STRATEGY
HELLENIC NATIONAL DEFENCE COLLEGE
SUPREME JOINT WAR COLLEGE (GR)
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝΕΜΠΡΗΣΜΟΥ
ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ