Ξέρετε μήπως εσείς, πόσοι νόμοι βρίσκονται σήμερα σε ισχύ στην Ελλάδα; Προφανώς και όχι! Βασικά, κανένας δεν γνωρίζει, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό. Δεν συζητάμε βέβαια καν, για επιμέρους διατάξεις, για υπουργικές αποφάσεις διοικητικές και κανονιστικές πράξεις, γιατί εκεί πλέον επικρατεί το απόλυτο χάος. Ωστόσο αυτό τον καιρό επιχειρείται να μπει μια τάξη στο μπάχαλο αυτό, με το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα να αναμένεται ότι θα διαρκέσει ούτε λίγο, ούτε πολύ… 20 ολόκληρα χρόνια.
Μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες μια πλειάδα νομικών θα καθίσει να κωδικοποιήσει τους νόμους ανά υπουργείο, να απαλείψει αυτούς που δεν ισχύουν πια και να εντοπίσει εκείνους που έχουν καλυφθεί από νεότερες διατάξεις, ώστε να μην υπάρχουν στο μέλλον φαινόμενα αλληλοκαλύψεων για το ίδιο ζήτημα. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, το έργο είναι τιτάνιο και θυμίζει τον Ιουστινιάνειο Κώδικα της βυζαντινής περιόδου.
Το παράδειγμα του Ιουστινιάνειου Κώδικα
Τον 6ο αιώνα ο νομικός Τριβωνιανός, στενός συνεργάτης του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, ανέλαβε να συνθέσει όλους τους νόμους της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από την εποχή του Αδριανού (βασίλευσε την περίοδο 117 – 138 μ.Χ.) μέχρι τις μέρες του, ενώ αναθεώρησε και μια σειρά από παλαιότερα νομικά συγγράμματα που είχαν εκδοθεί από Ρωμαίους ηγεμόνες.
Ο ενιαίος κώδικας που μπορούσε πλέον να μελετηθεί και να εφαρμοστεί εύρυθμα ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 529, με την προσπάθεια αυτή να καταλήγει στον Κώδικα του Ιουστινιανού ή Codex Iustinianus που χωριζόταν σε δέκα βιβλία και έκτοτε θα αποτελούσε τον Κώδικα Νόμων της Αυτοκρατορίας. Περίπου 1.500 χρόνια αργότερα, σε μια ανάλογη προσπάθεια επιδίδεται η χώρα μας με τους δικούς της νόμους, που είναι στην κυριολεξία αναρίθμητοι μέχρι και σήμερα.
Η αρχή έγινε από το πολυσυζητημένο νομοθέτημα περί επιτελικού κράτους
Το πρώτο νομοθέτημα που θέσπισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη όταν ανέλαβε την εξουσία τον Ιούλιο του 2019 ήταν ο νόμος 4622 (ΦΕΚ 133/Α/7-8-2019) περί επιτελικού κράτους, με στόχο την «οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας εξουσίας» όπως είναι ο πλήρης τίτλος του. Πρόκειται για μια σειρά από διατάξεις που αποτέλεσαν πεδίο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης, με τη Νέα Δημοκρατία να κάνει λόγο για εξορθολογισμό του κράτους και τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία να ασκεί έντονη κριτική για το γεγονός ότι μέσω αυτού συγκεντρώνεται η εξουσία στα χέρια του πρωθυπουργού και παλινορθώνεται το κομματικό κράτος με διορισμούς ημετέρων.
Μάλιστα ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας έχει διαμηνύσει πως σε περίπτωση που αναλάβει την εξουσία, θα είναι το πρώτο νομοθέτημα που θα καταργήσει. Παρ’ όλα αυτά αμφότερα τα δύο μεγάλα κόμματα ομονοούσαν εξαρχής στη ανάγκη ενός νομοσχεδίου που θα αναδιοργάνωνε τα κυβερνητικά όργανα και θα βελτίωνε τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου.
Το «άγνωστο» άρθρο 65
Εάν διαβάζει κάποιος τον νόμο, θα διαπιστώσει πως στο άρθρο 65, με το οποίο λίγοι έχουν ασχοληθεί, γίνεται λόγος για «κωδικοποίηση νομοθεσίας και αναμόρφωση δικαίου». Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο τίθεται επιτακτικά η ανάγκη για «(α) αναδιάρθρωση των διατάξεων, (β) απαλοιφή των διατάξεων που έχουν καταργηθεί ρητά ή σιωπηρά, καθώς και των μεταβατικών διατάξεων που δεν έχουν πεδίο εφαρμογής πλέον, (γ) αναδιατύπωση των κειμένων σε εύληπτη γλώσσα, (δ) προσαρμογή των διατάξεων που καθορίζουν αρμοδιότητες διοικητικών και άλλων οργάνων προς το ισχύον οργανωτικό σχήμα των κεντρικών και αποκεντρωμένων κρατικών υπηρεσιών, των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων του Δημόσιου Τομέα (νομοθετική κωδικοποίηση)».
Και συνεχίζει λίγες γραμμές πιο κάτω: «Η αναμόρφωση αποσκοπεί στην επικαιροποίηση και αποκάθαρση της υφιστάμενης νομοθεσίας, κατά τρόπο ώστε οι εναπομένοντες κανόνες να είναι ορθοί, λειτουργικοί και εύληπτοι. Στην αναμόρφωση περιλαμβάνεται, κατά περίπτωση, η απλοποίηση, κατάργηση παρωχημένων διατάξεων και ένταξη σε ενιαίο κείμενο των νόμων, κανονιστικών διαταγμάτων και αποφάσεων, καθώς και η μετά την ένταξη κατάργησή τους ως αυτοτελών διατάξεων».
Οι επικεφαλής της Κεντρικής Επιτροπής Κωδικοποίησης
Για το λόγο αυτό συστάθηκε στην Προεδρία της Κυβέρνησης η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης που αποτελείται από δεκατρία μέλη υπό την προεδρία του επίτιμου αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, Γιώργου Σταυρόπουλου. Την δε εποπτεία της Επιτροπής, έχει ο γενικός γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου Στέλιος – Ιωάννης Κουτνατζής, ο οποίος άλλωστε επαγγέλλεται δικηγόρος και είναι λέκτορας Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Ξεκινήσαμε από τα εύκολα
Όπως αναφέραμε, η κωδικοποίηση όλων των νόμων που βρίσκονται σε ισχύ και στα 19 υπουργεία (σ.σ. ο αριθμός τους μεταβάλλεται συχνά), αναμένεται να ολοκληρωθεί σε περίπου δύο δεκαετίες, ωστόσο η αρχή έγινε από τα πιο εύκολα χαρτοφυλάκια που δεν είχαν και τόση δουλειά. Αυτή τη στιγμή έχει ολοκληρωθεί η κωδικοποίηση των νόμων στον τομέα της Νησιωτικής Πολιτικής και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ενώ βαίνει προς ολοκλήρωση η νομολογία του υπουργείου Εσωτερικών ως προς το τμήμα που αφορά τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων καθώς επίσης και του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη αναφορικά με τις διοικητικές διαδικασίες της Ελληνικής Αστυνομίας.
Το έργο που θα γίνει το 2022
Εντός του νέου έτους αναμένεται επίσης να κωδικοποιηθούν τμήματα από τις νομοθεσίες των υπουργείων Μετανάστευσης και Ασύλου, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ανάπτυξης, Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Εθνικής Άμυνας. Η Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης για την υποβοήθηση του έργου της συνεργάζεται με τη Βουλή των Ελλήνων, τον νομικό κόσμο, επιστημονικούς και επαγγελματικούς φορείς και άλλους εμπειρογνώμονες. Παράλληλα έχει τη δυνατότητα να καλεί μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, Γενικούς Διευθυντές και Διευθυντές Υπουργείων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και άλλους υπηρεσιακούς παράγοντες, να θέτει σε δημόσια διαβούλευση μέσω του Διαδικτύου, προτάσεις και ερωτήματα σχετικά με την κωδικοποίηση και την αναμόρφωση πεδίων του δικαίου, καθώς επίσης και να ζητεί κάθε πληροφορία ή στοιχείο από τις υπηρεσίες του Δημόσιου Τομέα οι οποίες έχουν την υποχρέωση να τα παρέχουν.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι μέσα στο πρώτο τρίμηνο κάθε ημερολογιακού έτους, η Επιτροπή οφείλει να συντάσσει και να υποβάλει προς τον Γενικό Γραμματέα Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων έκθεση, η οποία περιλαμβάνει αποτίμηση της προόδου των δράσεων κωδικοποίησης που έχουν αναληφθεί, καθώς και περαιτέρω προτάσεις κωδικοποίησης και αναμόρφωσης της υφιστάμενης νομοθεσίας και βελτίωσης της λειτουργίας των δομών της καλής νομοθέτησης.