Ο μαντρότοιχος της φυλακής Διαβατών υψώνεται δεξιά στο βάθος. Είναι 8 το πρωί και στο στρατόπεδο Γκόνου η πάχνη καλύπτει τη χαμηλή βλάστηση που ακολουθεί την περίφραξη. Αντίθετα, το μεγάλο πλάτωμα έχει καθαριστεί από χόρτα, είναι χωμάτινο, και μια μικρή ομάδα ανθρώπων δουλεύει ακατάπαυστα στο απέραντο, σχεδόν σεληνιακό τοπίο. Τα περισσότερα σημεία είναι φρεσκοσκαμμένα και άλλα έχουν σημανθεί με ξύλα, καρφωμένα στο χώμα και βαμμένα με κόκκινο χρώμα στην επάνω άκρη τους. Από το σημείο που επιτρέπεται να πλησιάζουμε, μπορούμε να διακρίνουμε το κλιμάκιο των ναρκαλιευτών του στρατού. Κρατούν ανιχνευτές, κάνουν αργές, μελετημένες κινήσεις, σκύβουν πάνω από τα ανοίγματα και φορούν στρατιωτική παραλλαγή με την επιγραφή ΤΕΝΞ (Τάγμα Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίων Ξηράς), προστατευτικά για τον κορμό και ειδικό κράνος με κάλυμμα για το πρόσωπο. Στο στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται σε εξέλιξη από τον περασμένο Οκτώβριο η μεγαλύτερη σε έκταση επιχείρηση εντοπισμού και εξουδετέρωσης παλιού πολεμικού υλικού.
Η συγκεκριμένη έκταση 200 στρεμμάτων παραχωρήθηκε από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας στη ΓΑΙΟΣΕ και επιλέχθηκε για να στηθεί το εργοτάξιο της κοινοπραξίας, η οποία θα κατασκευάσει τον αγωγό φυσικού αερίου ΤΑP αρχικά ως κέντρο διανομής των τμημάτων του αγωγού και αργότερα ως κέντρο logistics της κοινοπραξίας. Από την αρχή όλοι γνώριζαν ότι το παλιό στρατόπεδο ήταν χώρος αποθήκευσης πυρομαχικών, ήδη από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Άσκαστα» βλήματα πυροβολικού, αντιαρματικά, ρουκέτες, βλήματα όλμων, πυροδοτικοί μηχανισμοί βομβών, εκρηκτικά γεμίσματα και χειροβομβίδες του Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κρύβονται στο υπέδαφος του στρατοπέδου Γκόνου.
«Έχουμε ολοκληρώσει την εκκαθάριση στο μισό, δηλαδή σε έκταση 100 στρεμμάτων, κι έχουμε περίπου 9.000 ευρήματα του Α΄ και Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Βλήματα πυροβολικού, αντιαρματικά, ρουκέτες, βλήματα όλμων, πυροδοτικούς μηχανισμούς βομβών, εκρηκτικά γεμίσματα, χειροβομβίδες. Το καθένα χωριστά καταγράφεται, σημαίνεται κι έπειτα μεταφέρονται, με τα προβλεπόμενα μέτρα ασφαλείας, σε συγκεκριμένο στρατιωτικό πεδίο ασκήσεων, όπου καταστρέφονται», είπε στο VICE ο λοχαγός Ευστάθιος Κανελλόπουλος.
Ορισμένα πυρομαχικά είναι θαμμένα σε βάθος ως και 3,5 μέτρων.
Η δουλειά των ειδικών του στρατού απαιτεί σωματική και ψυχική ηρεμία, συγκέντρωση, αλλά και ιστορικές γνώσεις. Το στρατόπεδο των Διαβατών (Ντούντουλαρ ήταν η τουρκική ονομασία) χρησιμοποιήθηκε στον Α΄ Π.Π. από τις βρετανικές μονάδες πυροβολικού και γαλλικές δυνάμεις ως στρατόπεδο και κόμβος διακίνησης πολεμικού υλικού προς το μέτωπο - με τον σιδηρόδρομο από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης προς την Αξιούπολη και το Μοναστήρι. Φεύγοντας από την περιοχή, τα στρατεύματα άφησαν πίσω πυρομαχικά, ορισμένα τα έθαψαν σε μικρό βάθος και άλλα τα αποθήκευσαν στο ύπαιθρο ή τα ανατίναξαν. Οι ειδικού του στρατού ταυτοποιούν τα αμέτρητα ευρήματα, με βάση τις γνώσεις και τη μεγάλη τους εμπειρία. Καθώς όμως οι Άγγλοι και οι Γάλλοι είχαν μεταφέρει στο βαλκανικό μέτωπο επίσης στρατιώτες από αποικίες τους στην Άπω Ανατολή, την Αυστραλία και τη βόρεια Αφρική, στο παλιό στρατόπεδο της Θεσσαλονίκης ανιχνεύονται σήμερα πυρομαχικά σχεδόν άγνωστα στη σχετική βιβλιογραφία. Αντίστοιχα, στον Β΄ Π.Π. πόλεμο οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν τον στρατώνα ως αποθήκη πυρομαχικών. Μεταξύ άλλων, εντοπίστηκε πλήθος πυροδοτικών μηχανισμών βομβών αεροπορίας, αντίστοιχων με εκείνους που χρησιμοποιήθηκαν στον βομβαρδισμό του αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης.
Φορώντας αλεξίσφαιρα γιλέκα, προστατευτικά κράνη και χρησιμοποιώντας ειδικούς ανιχνευτές μετάλλων, οι ναρκαλιευτές του Στρατού ελέγχουν το υπέδαφος εκατοστό προς εκατοστό.
Οι πυροτεχνουργοί και οι ναρκαλιευτές του στρατού επιτελούν σημαντικό κοινωνικό έργο. Χωρίς αυτούς, εργοτάξια σαν του αγωγού ΤΑP στα Διαβατά δεν θα στήνονταν ποτέ. Αμέτρητα «ορφανά» πυρομαχικά και άσκαστα βλήματα σε αγρούς και αυλές σπιτιών θα απειλούσαν ζωές. Η δουλειά τους είναι μοναχική, τακτική και ριψοκίνδυνη. Θα συνεχιστεί αθόρυβα, όσο ο ήλιος ψηλώνει και μπλέκουμε με το αυτοκίνητο στο μποτιλιάρισμα της Μοναστηρίου.
http://www.vice.com/