Ριζοσπαστικές προτάσεις πολιτικής, για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών στην Κύπρο
«Η εμπορία γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση και η πορνεία είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα - να προωθηθεί νομοθεσία, που να ποινικοποιεί την αγορά, γενικά, σεξουαλικών υπηρεσιών»
Η δημοσίευση των προσωπικών στοιχείων των πελατών που αγοράζουν σεξουαλικές υπηρεσίες από θύματα trafficking θεωρείται κάτι το οποίο πιθανόν θα ήταν αποτελεσματικό στην Κύπρο, αναφέρεται στις προτάσεις πολιτικής για θέματα προτεραιότητας, σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών στην Κύπρο, που εκπονήθηκαν από τη διευθύντρια της εταιρείας Genderstream Consulting Ltd, Άννα Πηλαβάκη, στα πλαίσια του προγράμματος Embracing, που ανέλαβε η Σοσιαλιστική Γυναικεία Κίνηση.
Τονίζεται ότι «η βασική αιτία της πορνείας και της εμπορίας προσώπων, με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, είναι η αντρική ζήτηση γυναικών, που μπορούν να αγοράσουν και να εκμεταλλευτούν. Ο νέος νόμος του 2014 για την εμπορία ανθρώπων προνοεί την ποινικοποίηση των χρηστών υπηρεσιών θυμάτων εμπορίας, εφόσον ήταν εις γνώσιν του χρήστη. Η εμπορία γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση και η πορνεία είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα. Θα πρέπει να προωθηθεί νομοθεσία, που να ποινικοποιεί την αγορά, γενικά, σεξουαλικών υπηρεσιών».
Η εταιρεία, σε συνεργασία με την Οργάνωση Προστασίας Θυμάτων Σεξουαλικής Βίας και Εκμετάλλευσης «Στίγμα» ανέλαβαν και υλοποίησαν το πρόγραμμα, που χρηματοδοτήθηκε από το Ταμείο του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και από την Κυπριακή Δημοκρατία. Τα αποτελέσματα του προγράμματος EMBRACING παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη (24.6.2015), σε συνέδριο στη Λευκωσία, η Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Γυναικείας Κίνησης, βουλευτής της ΕΔΕΚ Ρούλα Μαυρονικόλα.
«Η διαμορφωθείσα κατάσταση εμπορίας προσώπων, ως επί το πλείστον για σκοπούς σεξουαλικής εκμετάλλευσης, έφερε στο προσκήνιο την αδυναμία του συστήματος, από τη μια να προστατεύει τα θύματα και από την άλλη να οδηγήσει τους παρανομούντες στην τιμωρία», επεσήμανε στην παρουσίασή της, η Ρούλα Μαυρονικόλα. Διαβεβαίωσε, ταυτόχρονα, ότι ο στόχος θα επικεντρωθεί στην ποινικοποίηση της ζήτησης σεξουαλικών υπηρεσιών από θύματα trafficking, ενώ εισηγήθηκε ανάληψη της ευθύνης χειρισμού της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας ως Εθνικού Συντονιστή για τη σεξουαλική εκμετάλλευση, από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, αντί από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Διεφθαρμένοι δημόσιοι λειτουργοί
«Η αυστηρή δίωξη και καταδίκη των διακινητών και των διεφθαρμένων δημοσίων λειτουργών αποτελεί το σοβαρότερο έλλειμμα αποτελεσματικής αντιμετώπισης της εμπορίας προσώπων στην Κύπρο», επισημαίνεται στις προτάσεις της Άννας Πηλαβάκη, που είναι εμπειρογνώμονας σε θέματα ισότητας φύλου. Τονίζεται ότι «χρειάζεται πάταξη της διαφθοράς στην Αστυνομία - Διωκτικές Αρχές και οπουδήποτε αλλού υπάρχει». Η κυρία Πηλαβάκη εισηγείται «να καταβληθεί προσπάθεια, ώστε να μην παρατηρείται στον τομέα της ποινικής δίωξης καθυστέρηση εκδίκασης υποθέσεων θυμάτων εμπορίας σεξουαλικής εκμετάλλευσης, με αποτέλεσμα τα θύματα ή να επιστρέφουν στις πατρίδες τους, ή η μαρτυρία τους να θεωρείται μη αξιόπιστη, λόγω του χρονικού διαστήματος που έχει μεσολαβήσει. Εισηγείται, επίσης, τα εξής:
* Να εκδικάζονται οι υποθέσεις, σύμφωνα με τον νέο νόμο του 2014 κατά της εμπορίας προσώπων και όχι σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα περί πορνείας.
* Η εκπαίδευση/κατάρτιση των Δικαστών και των Δημόσιων Κατηγόρων στο θέμα της εμπορίας προσώπων γενικά και ειδικότερα στο ζήτημα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών, πρέπει να προωθηθεί σε τακτική βάση.
* Θεωρούνται ως βασικές προτεραιότητες, η επιτάχυνση της δικαστικής διαδικασίας για τα θύματα εμπορίας, η επιβολή ποινών που να ανταποκρίνονται στη σοβαρότητα του εγκλήματος της εμπορίας γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση και η αξιολόγηση των πρακτικών στον χώρο της δικαιοσύνης, όπως αυτές έχουν συστηθεί από τις διάφορες διεθνείς και κυπριακές εκθέσεις».
Προστασία θυμάτων από κρατικούς φορείς
Η εταιρεία Genderstream Consulting Ltd εισηγείται, επίσης, «να επισπευσθούν οι διαδικασίες παροχής δημόσιου βοηθήματος στα θύματα που δεν έχουν επαρκείς πόρους, πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και μόνιμης ψυχολογικής στήριξης στο καταφύγιο θυμάτων, καθώς και παροχής προγραμμάτων εργασιακής αποκατάστασης των θυμάτων. Χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση, με έμφαση στη διάσταση του φύλου, με ταυτόχρονη λήψη άλλων μέτρων, που να αφορούν την προστασία, ενδυνάμωση και ένταξη των γυναικών που βρίσκονται στην πορνεία (θύματα εμπορίας ή όχι), στην αγορά εργασίας και την εκπαίδευση».
Δεν είναι φυλακή το καταφύγιο…
Όπως τονίζεται στις προτάσεις πολιτικής, «στο στάδιο της στήριξης/προστασίας “χάνονται” τα θύματα, μεταφορικά και πραγματικά, γιατί είτε δεν λαμβάνουν πολλές φορές την έγκαιρη και κατάλληλη στήριξη και καθοδήγηση, κατά την παραμονή τους εδώ, είτε φεύγουν από την Κύπρο, πριν εκδικαστεί η υπόθεσή τους. Στην τελευταία περίπτωση, συμβάλλουν σημαντικά και οι καθυστερήσεις στο στάδιο της Δικαιοσύνης».
Προβάλλονται οι εξής εισηγήσεις:
* «Πρέπει να επιλυθούν το λειτουργικά προβλήματα του καταφυγίου, οι καθυστερήσεις στην πληρωμή επιδομάτων, η μη έγκαιρη έκδοση άδειας παραμονής ή επαναπατρισμού, χωρίς την κατάλληλη συνεννόηση με άλλες εμπλεκόμενες υπηρεσίες και άλλα.
* Η συνέχιση της μη παροχής μόνιμης υπηρεσίας ψυχολογικής στήριξης στο καταφύγιο, δυστυχώς θα ενισχύσει την εντύπωση της διαχρονικής έλλειψης ευαισθητοποίησης και αντίληψης του αρμόδιου Υπουργείου ως προς τις γυναίκες θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και την έλλειψη βαθύτερης αντίληψης του συστημικού ρόλου του, στην όλη διαδικασία εφαρμογής του Νόμου.
* Χρειάζεται η δημιουργία ψυχολογικού προφίλ του θύματος από ψυχολόγο, γιατί η εμπειρία δείχνει ότι άλλα λέει το θύμα στην αρχική ψυχολογική κατάστασή της και άλλα μετά, κατά τη διάρκεια της δίκης. Πρέπει να εξηγείται αυτή η αλλαγή συμπεριφοράς. Με αυτόν τον τρόπο, δεν θα θεωρείται η μαρτυρία της, μη πειστική ή μη αξιόπιστη στα Δικαστήρια.
* Οι γυναίκες που διαμένουν στο καταφύγιο, να έχουν τρόπους δημιουργικής απασχόλησης και να μη νιώθουν ότι είναι σε φυλακή. Δεν αρκεί μόνο η πρόσβαση στο διαδίκτυο και η δορυφορική τηλεόραση».
Η σημασία του aftercare, από ΜΚΟ
«Οι υποστηρικτικές υπηρεσίες που παρέχουν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) στα θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, όταν φεύγουν από το καταφύγιο, είναι κυρίως αυτές της ψυχολογικής στήριξης, συνοδείας σε διάφορες υπηρεσίες, πληροφόρησης των δικαιωμάτων τους, συνηγορίας και λειτουργίας διαμερισμάτων», αναφέρεται στις προτάσεις πολιτικής. Προστίθεται ότι «το κόστος του καταλύματος καλύπτεται από το ποσό παροχής στέγασης που λαμβάνουν (αυτός είναι και ένας άλλος λόγος για την ανάγκη έγκαιρης έγκρισης και πληρωμής αυτού του ποσού)».
Περιλαμβάνεται εισήγηση «να γίνει η ταχύτερη δυνατή ολοκλήρωση της διαδικασίας και έκδοσης του κανονιστικού πλαισίου, για τη δημιουργία μη κρατικών καταφυγίων και ανάληψη πιο ενεργητικού ρόλου του Εθνικού Συντονιστή, προς ολοκλήρωση, εντός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου». Υπάρχει επίσης εισήγηση «να γίνουν Πρωτόκολλα Συνεργασίας μεταξύ Υπουργείων και ΜΚΟ, που θα ενισχύουν τα επίπεδα στήριξης και επανένταξης των θυμάτων που μπορούν να παράσχουν οι ΜΚΟ.
Όλες αυτές και άλλες υπηρεσίες που παρέχουν οι ΜΚΟ είναι από ιδίους πόρους, γιατί η έλλειψη των Πρωτοκόλλων Συνεργασίας δεν επιτρέπει ουσιαστική χρηματοδότηση των ΜΚΟ. Η μη ολοκλήρωση των Πρωτοκόλλων Συνεργασίας θεωρείται από τις ΜΚΟ ότι δε συμβάλλει στη δημιουργία ποιοτικών υπηρεσιών στήριξης και φροντίδας (aftercare) για τις γυναίκες θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ώστε να επανενταχθούν γρήγορα και σωστά στην κοινωνία».
Η σωστή εφαρμογή του νέου νόμου
Όπως επισημαίνεται στις προτάσεις πολιτικής, «οι χώροι σεξουαλικής εκμετάλλευσης των γυναικών στην Κύπρο είναι πλέον πολλοί και διάχυτοι, όπως καμπαρέ, μουσικοχορευτικά κέντρα, μπιραρίες, ινστιτούτα μασάζ, καφενεία, στους δρόμους, σε σπίτια και άλλα.
Επιπρόσθετα, η εμπορία γυναικών γίνεται πλέον και μέσω νόμιμων διόδων, όπως με εικονικούς γάμους, απασχόληση σε τομείς, όπως των οικιακών εργαζομένων, ψυχαγωγίας και άλλους. Μια από τις κύριες αιτίες της εμπορίας γυναικών για σεξουαλική εκμετάλλευση στην Κύπρο είναι η ανδρική ζήτηση για σεξ και η διαθεσιμότητα τέτοιων υπηρεσιών. Η ζήτηση υπηρεσιών σεξ στην Κύπρο διαμορφώνεται από το πατριαρχικό και ανδροκρατούμενο μοντέλο της κυπριακής οικογένειας και συναφείς αντιλήψεις των Κυπρίων αντρών για τις γυναίκες γενικότερα, αλλά και για ορισμένες ομάδες μεταναστριών ειδικότερα.
Ο νόμος, που έχει τεθεί σε ισχύ τον Απρίλιο του 2014, θεωρείται σημαντικό θετικό βήμα κατά της εμπορίας προσώπων, τόσο από την κοινωνία των πολιτών, όσο και από τους φορείς που έχουν την ευθύνη εφαρμογής και παρακολούθησής του. Ο νόμος αυτός είναι πιο σύνθετος από τον προηγούμενο. Κρίνεται απαραίτητη η σύνταξη εγχειριδίου εφαρμογής - διαδικασιών (Manual) του νέου νόμου, για τη σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή του. Η Πολυθεματική Ομάδα μπορεί να συζητήσει τις τεχνικές πτυχές αυτού του εγχειρίδιου και τις διαδικασίες που θα απαιτηθούν για την ολοκλήρωσή του».
Νέες απαιτήσεις από Υπουργείο Εργασίας
Σύμφωνα με την Genderstream Consulting Ltd, «πρόνοιες της νέας νομοθεσίας απαιτούν επανασχεδιασμό των υφιστάμενων υπηρεσιών, επαναπροσδιορισμό προτεραιοτήτων και επιπλέον πόρους, από τους εμπλεκόμενους φορείς και ιδιαίτερα απ' όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι νέες αυτές απαιτήσεις παρέχουν την ευκαιρία στο Υπουργείο αυτό να επανασχεδιάσει όλες τις υπηρεσίες του προς τα θύματα εμπορίας, με στόχο τη βέλτιστη ενοποίηση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων όλων των Υπηρεσιών του, σε διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους φορείς και ΜΚΟ.
Η εύλογη χρονική επίλυση του ζητήματος των Πρωτοκόλλων Συνεργασίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία όλου του πλέγματος υπηρεσιών στήριξης, προς τα θύματα. Χρειάζεται αξιολόγηση της λειτουργίας, του επιπέδου των υπηρεσιών, καθώς και των πολιτικών του Υπουργείου, που αφορούν τα θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Χρειάζεται, επίσης, ένας σχεδιασμός στα πλαίσια και στο πνεύμα του νόμου 2014, με στόχο τη βέλτιστη ενοποίηση και ιεράρχηση των προτεραιοτήτων όλων των Υπηρεσιών του Υπουργείου, σε διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους φορείς και ΜΚΟ.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με τον νέο νόμο, τα θύματα εμπορίας δικαιούνται πρόσβαση στις υπηρεσίες των Δημόσιων Υπηρεσιών Απασχόλησης και της ΑΝΑΔ, που αποτελεί σημαντικό βήμα επανένταξης. Πρέπει να γίνει λοιπόν ένας σχεδιασμός για δημιουργία “κατευθύνσεων”, για το πώς θα κινηθεί ένα θύμα εμπορίας μετά την έξοδό του από το καταφύγιο, σε άλλες υπηρεσίες, που δεν ελέγχουν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Η επανεκτίμηση και αναβάθμιση των υφιστάμενων πόρων και ο προσδιορισμός πιθανών νέων πόρων από το Υπουργείο Εργασίας, αλλά και γενικότερα απ' όλες τις εμπλεκόμενες δημόσιες υπηρεσίες, πρέπει να γίνει πρωτίστως με κριτήρια ποιοτικά - εξειδίκευσης και μετά, με ποσοτικά.
Η μη ποιοτική αναβάθμισή τους θα συνεχίσει τις υπάρχουσες αδυναμίες στην προστασία, στη στήριξη, στην επανένταξη και στη δίκαιη εκδίκαση των υποθέσεων των θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Ο προτεινόμενος επανασχεδιασμός των υπηρεσιών του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων προς τα θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης θα είναι ημιτελής αν δεν λυθεί σε πολύ εύλογο χρονικό διάστημα -εκκρεμεί επί επτά χρόνια- το ζήτημα των Πρωτοκόλλων Συνεργασίας, που θα επιτρέψει τη χρηματοδότηση ΜΚΟ, που στηρίζουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης».
http://www.sigmalive.com