Γράφει ο
Αθανάσιος Ζέρβας
Ταξίαρχος Πυροβολικού ε.α.
Μία από τις τέσσερις θεμελιώδεις αρετές κατά τους εκπροσώπους της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας είναι η Δικαιοσύνη, η οποία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου για την ευημερία του και κατά συνέπεια δίνει αξία στη κοινωνία και τους οργανισμούς της, όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ).
Hθικός ηγέτης σύμφωνα με τον Αριστοτέλη είναι αυτός που κατά μείζονα λόγο επιλέγει το σωστό και είναι δίκαιος. Δίκαιος για την ειρηνική περίοδο σημαίνει, να επιλέγει με μοναδικό γνώμονα το ουσιαστικό υπηρεσιακό συμφέρον χωρίς τυχόν προϋπάρχουσες εμπάθειες ή αντιπάθειες και χωρίς κατάχρηση της εξουσίας που του έχει εμπιστευτεί η Πατρίδα. Είναι αυτός που εξασφαλίζει δικαιοσύνη σε όλα τα επίπεδα και ίσες ευκαιρίες. Επαγωγικά η αναξιοκρατία, η έλλειψη αντικειμενικότητας και κατά συνέπεια δικαιοσύνης επιδρούν αρνητικά στο ηθικό του προσωπικού των.
Αναφέρομαι στο παράδοξο της Δικαιοσύνης και της Αξιοκρατίας των ετησίων κρίσεων των Αξιωματικών των ΕΔ, οι οποίες ενίοτε μου δημιουργούσαν πάντοτε ένα μεγάλο ερώτημα για το τι μοντέλο/πρότυπο Αξιωματικού επιδιώκεται/επιζητείται και ποια είναι η κοινή λογική τους. Με άλλα λόγια, πλην ορίων ηλικίας και συμπλήρωσης της 35ετίας, ποιοί επιζητείται να αποστρατευτούν, ποιοί να μείνουν και ποιοι να προαχθούν τελικά;.
Προφανώς να αποστρατευτούν οι χειρότεροι και να μείνουν και προαχθούν οι καλύτεροι, αλλά με τι αντικειμενικά κριτήρια, διαχρονικά και ουσιαστικά ή πρόσκαιρα και επιφανειακά που άπτονται της <<τύχης και της συγκυρίας>>, με τι βαρύτητα το καθένα και με ποίο καταλύτη το καθένα;
Λογικά, εκτός των προτύπων κριτηρίων σε κάθε βαθμό θα έπρεπε να μετράει καταλυτικά η αποδεδειγμένη προσφορά στην Υπηρεσία, αλλά από ότι αποδεικνύεται αυτό δεν ισχύει.
Αντιθέτως, στις ετήσιες κρίσεις καταλυτικά υπερισχύουν τα εντέχνως ανευρεθέντα τυχόν επουσιώδη όσο και παρωχημένα αρνητικά στοιχεία στη πορεία σταδιοδρομίας του κρινόμενου και όχι τα ποιοτικά θετικά τελικά.
Έτσι, στις τελευταίες ετήσιες κρίσεις Αξιωματικών του Στρατού Ξηράς αποστρατεύτηκαν νωρίς χωρίς τη θέλησή τους, πολλοί χρησιμότατοι για την υπηρεσία και την πατρίδα Αξιωματικοί με ιδιαίτερες ικανότητες και σημαντικότατη αποδεδειγμένη προσφορά προς την υπηρεσία, με διακεκριμένο και κοινά αποδεκτό από υφισταμένους και προϊσταμένους στρατιωτικό βίο. Τουλάχιστον φέτος, λόγω <<τύχης και συγκυρίας>> αποστρατεύτηκε Συνταγματάρχης, ο οποίος έχει τουλάχιστον ανώτατη στρατιωτική εκπαίδευση (ΑΔΙΣΠΟ, ΣΕΘΑ), διατέλεσε Διοικητής επιχειρησιακής Μονάδος 1ης γραμμής, είναι γλωσσομαθής σε 2 τουλάχιστον γλώσσες επιπέδου Β2 και άνω, είχε εκπροσωπήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις επιτυχώς σε διεθνείς συσκέψεις- συνόδους στο εξωτερικό σε θέματα που χειριζόταν ως επιτελής και προσέφερε στην υπηρεσία καινοτομίες/ευρεσιτεχνίες χαμηλότατου κόστους, οι οποίες αναβάθμισαν κύρια Οπλικά Συστήματα του Στρατού. Αντίθετα παρέμειναν διατηρητέοι Συνταγματάρχες που αποδεδειγμένα δεν κατείχαν κανένα από τα παραπάνω στοιχεία. Για ποιο λόγο άραγε;
Σύμφωνα με τον κ. Α/ΓΕΕΘΑ η αποτελεσματικότητα και των πιο εξελιγμένων οπλικών συστημάτων εξαρτάται εκτός της εκπαίδευσης και από το υψηλό ηθικό του προσωπικού.
Επίσης, σύμφωνα με το προαναγγελθέν όραμα του Στρατού Ξηράς και τις φετινές αρχές διοίκησης του κ. Α/ΓΕΣ, αναγράφεται ως το καλύτερο οπλικό σύστημα το ανθρώπινο δυναμικό, με πρωτεύον πεδίο δράσης ανθρωποκεντρικού προσανατολισμού, τον αξιοπρεπή και δίκαιο χειρισμό του προσωπικού.
Παρόλα αυτά, στο θέμα των κρίσεων των Αξιωματικών, δεν υπάρχει ουσιαστική αλλά μόνο τυπική θεσμοθετημένη δυνατότητα κρίσης στον επόμενο βαθμό επανάκρισης, διότι τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) για όλες τις περιπτώσεις άκριτα και τελεσίδικα η εισηγούμενη αποστρατεία τους από τα εκάστοτε Γενικά Επιτελεία. Ως αποτέλεσμα, πολλοί ικανότατοι Αξιωματικοί αποστρατεύονται νωρίς, ενώ αντίστοιχα λιγότερο ικανοί μένουν.
Το ερώτημα είναι αν τελικά μπορεί σήμερα να αποδοθεί δικαιοσύνη και αξιοκρατία στο τομέα αυτό εντός του θεσμοθετημένου στρατιωτικού πλαισίου, όπως αντίστοιχα τα τελευταία χρόνια αποδίδεται σε ικανοποιητικό βαθμό στις μοριοποιημένες πλέον μεταθέσεις του προσωπικού των ΕΔ.
Φυσικά αυτό που γίνεται στις κρίσεις και δεν πρέπει, στη ειρηνική περίοδο περνάει κατά πλειοψηφία στα απαρατήρητα και ασχολίαστα τόσο από την κοινή γνώμη όσο και ειδικότερα από τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, αποδίδοντας απλά την όλη διαδικασία στη <<τύχη και την συγκυρία>>. Η αδιαπραγμάτευτη δέσμευση στη Δικαιοσύνη και την Aξιοκρατία είναι όμως διαχρονική προϋπόθεση και αξία για το προσωπικό, προκειμένου να δημιουργήσει στη ειρηνική περίοδο και να διατηρήσει τη θέληση του για να υπερισχύσει του αντιπάλου στο πόλεμο. Στην ειρήνη διότι, με βάση την οργανωσιακή δέσμευση των στελεχών για παραγωγή και απόδοση στο έργο τους, οι ευκαιρίες προαγωγής – αξιοκρατία κατέχουν καθοριστικό παράγοντα. Σε περίοδο πολέμου όμως, η έλλειψη της παραπάνω αξίας θα δράσει αρνητικότατα τόσο στο αποτέλεσμα όσο και τις συνέπειες.
Πρόσφατη διαταγή του κ. Α/ΓΕΣ, απαιτεί οι παρουσιάσεις (powerpoints) κάθε στρατιωτικής Διεύθυνσης- Διοίκησης να περιλαμβάνουν διαφάνειες με το <<γιατί είμαστε περήφανοι>>. Οι ηγήτορες όμως πρέπει να είναι περήφανοι που υπηρετούν και εξελίσσονται στις Ένοπλες Δυνάμεις, όχι γιατί αυτό απαιτείται να αποτελεί αντικείμενο λαοπροβολής, αλλά γιατί αυτοί εμπνέονται από τις προαναφερόμενες αξίες.
Δεδομένου ότι ο ηγέτης λειτουργεί ως παράδειγμα προς μίμηση, στο πλαίσιο της Δικαιοσύνης και της Αξιοκρατίας στις ΕΔ για τον ασχολούμενο με την άσκηση της ηγεσίας, η εντρύφηση με το «δέον γενέσθαι» είναι απαραίτητη και αναγκαία, ειδικά όταν αυτό θα έχει άμεσο αντίκτυπο <<στο πεδίο της μάχης>>.