Το καλοκαίρι του 2002, ένα τυχαίο περιστατικό αποτέλεσε θρυαλλίδα εξελίξεων για μια από τις σημαντικότερες μεταπολιτευτικές υποθέσεις της Ελλάδας. Ο Σάββας Ξηρός και ο Δημήτρης Κουφοντίνας, πήγαν στο λιμάνι του Πειραιά για να τοποθετήσουν μια βόμβα. Από ένα λάθος χειρισμό ή μια αστοχία υλικού (ίσως και τα δυο μαζί), ο εκρηκτικός μηχανισμός πυροδοτήθηκε νωρίτερα και η έκρηξη που ακολούθησε άφησε πίσω της σοβαρά τραυματία τον Ξηρό.
Αυτή ήταν η αρχή του τέλους για την «17 Νοέμβρη», της μακροβιότερης και πλέον αιματοβαμμένης οργάνωσης ένοπλου αντάρτικου πόλης που έδρασε ποτέ στον ελλαδικό χώρο. Από εκείνο το σημείο και έπειτα οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες και οι διωκτικές αρχές άρχισαν να «ξηλώνουν» το… πουλόβερ με διαδοχικές συλλήψεις και τον εντοπισμό των δυο κεντρικών κρησφύγετων της οργάνωσης που μέχρι εκείνη τη στιγμή αποτελούσε ένα «άλυτο γρίφο».
[custom:google-ads]
Σε όλη εκείνη την ιστορία, ωστόσο, υπάρχει ένα κομμάτι που ακόμα και σήμερα παραμένει «σκοτεινό» για την αντιτρομοκρατική. Είναι το διάστημα που μεσολάβησε από την έκρηξη μέχρι και την παράδοση του Κουφοντίνα. Είναι οι ημέρες όπου κυνηγημένος σαν αγρίμι ο Κουφοντίνας και ξεφεύγοντας διαρκώς από διάφορα μπλόκα των αστυνομικών κατάφερε να καταστρέψει πολλά σημαντικά στοιχεία για τη δράση της οργάνωσης και να κρύψει τα σύμβολα της 17Ν.
Όταν πλέον ο Κουφοντίνας πήγε μόνος του στη ΓΑΔΑ για να παραδοθεί πολλά και σημαντικά πράγματα είχαν «τακτοποιηθεί».
Η αγωνιώδης προσπάθεια καταστροφής των στοιχείων
Ο Σάββας Ξηρός όταν πήγε για να τοποθετήσει τη βόμβα στον Πειραιά έκανε πολλά και σημαντικά λάθη. Το κυριότερο ήταν πως είχε μαζί του ένα παλιό και δύσχρηστο 38άρι περίστροφο. Το όπλο αυτό ανήκε στον αστυφύλακα Χρήστο Μάτη που τα μέλη της οργάνωσης το είχαν πάρει όταν κατά τη διάρκεια ληστείας στην ΕτΕ Πετραλώνων τα Χριστούγεννα του 1983, ο ένστολος είχε πέσει νεκρός.
Στη συνέχεια η 17Ν είχε χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο περίστροφο σε συνολικά έξι από τις ενέργειές της και έτσι αποτελούσε κάτι σαν όπλο- σφραγίδα. Όταν, λοιπόν, οι αστυνομικοί βρήκαν την τσάντα του πολυτραυματία Ξηρού ήταν θέμα λίγων ωρών να συνδέσουν τα κομμάτια του πάζλ. Και όντως έτσι έγινε. Όταν ολοκληρώθηκαν οι εργαστηριακοί έλεγχοι, ο τότε αρχηγός της ΕΛΑΣ, Φώτης Νασιάκος, πήρε τηλέφωνο τον τότε υπουργό Δημόσιας Τάξης και του είπε: «Έχουμε την 17Ν»!
Στη συνέχεια ένα τεράστιο αντιτρομοκρατικό δίχτυ (που σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, είχε προετοιμαστεί καιρό πριν) απλώθηκε πάνω από χώρους, στέκια και ανθρώπους ύποπτους για σχέσεις με τα μέλη της οργάνωσης.
Ο Κουφοντίνας ήταν, πλέον, ο μόνος που μπορούσε να καταστρέψει σημαντικά στοιχεία και να κρύψει πολύτιμα αντικείμενα της οργάνωσης. Το περίστροφο του Μάτη, ωστόσο, είχε «ανοίξει» πόρτες για την αντιτρομοκρατική πολύ πιο σύντομα απ’ ότι υπολόγιζαν τα μέλη της 17Ν και έτσι δεν υπήρχε χρόνος.
Πρωταρχικό μέλημα του Κουφοντίνα εκείνα τα κρίσιμα 24ωρα ήταν να «καθαρίσει» τις γιάφκες στα Πατήσια και το Παγκράτι. Όπως ο ίδιος περιγράφει στο βιβλίο του, τις πρώτες ώρες πρόλαβε και κατέστρεψε πολλά αντικείμενα (κυρίως χειρόγραφα και σκληρούς δίσκους από υπολογιστές) ενώ στη γιάφκα της Δαμάρεως έβαλε στη μπανιέρα όλα τα όπλα, τη γέμισε με νερό και εκεί έριξε ότι απορρυπαντικό υπήρχε εκεί μαζί με χλωρίνη προκειμένου να εξαφανίσει αποτυπώματα και DNA.
Στη συνέχεια όταν είδε πως ο κλοιός έσφιγγε γύρω του και δεν μπορούσε να κάνει κάτι περισσότερο, έφυγε από την Αθήνα και κρύφτηκε στο Αγκίστρι.
Η γραφομηχανή και το ιστορικό 45αρι
Πέρα από τα στοιχεία που κατέστρεψε, ο Κουφοντίνας φρόντισε να «εξαφανίσει» και δυο ιστορικά αντικείμενα της 17Ν. Το μόνο που άφησε πίσω του ήταν η κόκκινη σημαία με το κίτρινο αστέρι. Το ένα ήταν η παλιά ιστορική γραφομηχανή -εκείνη με το χαλασμένο «Ρ»- αλλά και το ιστορικό 45άρι της οργάνωσης τα οποία έλειπαν.
Ο Κουφοντίνας, μέσα στην αγωνιώδη προσπάθειά του, να καταστρέψει στοιχεία φρόντισε και έκρυψε ή έδωσε σε κάποιο άλλο άτομο αυτά τα σύμβολα της οργάνωσης. Στην αντιτρομοκρατική ακόμα και σήμερα θεωρούν απίθανο να τα κατέστρεψε καθώς όπως υποστηρίζουν κάτι τέτοιο δεν θα ταίριαζε στην ιδιοσυγκρασία του Κουφοντίνα. Εκτιμούν πως είτε τα έχει κρυμμένα σε κάποιο ασφαλές και ίσως απόμερο μέρος που μόνο εκείνος γνωρίζει, είτε τα έδωσε σε κάποιο έμπιστο και υπεράνω κάθε υποψίας άτομο να τα φυλάξει για όσα χρόνια χρειαστεί.
Ειδικά σε ό,τι αφορά το ιστορικό 45αρι, άλλωστε, και ο ίδιος ο Κουφοντίνας στο βιβλίο του περιγράφει πως ήταν κάτι σαν διακαής πόθος για την ΕΛΑΣ. «Τους απάντησα ότι δεν παραδίδουμε τέτοια όπλα. Να μην τα πιάσουν στα χέρια τους οι εχθροί μας. Να μην ατιμάσουν όπλα με ιστορία» γράφει ο Κουφοντίνας στο βιβλίο του, περιγράφοντας τις στιγμές των πρώτων ανακρίσεων στο κτίριο της ΓΑΔΑ.
Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και στο δικαστήριο όταν οι δικαστές είχαν ρωτήσει τον Κουφοντίνα που βρίσκεται το ιστορικό 45άρι. Εκείνος, τους είχε απαντήσει με ένα κλέφτικο τραγούδι:
Του Ραμαντάνη, τ’ άρματα, δεν πρέπει να πουλιούνται.
Μόνο στα δικαστήρια τούς πρέπει να κρεμιούνται.
Να τα τηράν οι δικαστές να βγάζουν αποφάσεις…
Τα ασύλληπτα μέλη της 17Ν και οι έρευνες της αντιτρομοκρατικής
Από εκείνο το ταραγμένο καλοκαίρι του 2002 έχουν μεσολαβήσει 16 ολόκληρα χρόνια. Πολλά χρόνια τα οποία, ωστόσο, δεν έχουν σταθεί εμπόδιο, ώστε, ανά διαστήματα να ανατροφοδοτείται η κουβέντα γύρω από τα «σκοτεινά σημεία» της υπόθεσης.
Ένα από τα πλέον σημαντικά αναπάντητα ερωτήματα είναι αν υπάρχουν ασύλληπτα μέλη της 17Ν. Στο ερώτημα αυτό, στελέχη της αντιτρομοκρατικής απαντούν με χαρακτηριστική ευκολία: «Και βέβαια υπάρχουν». Οι άνθρωποι αυτοί είναι είτε μέλη της πρώτης γενιάς της οργάνωσης, είτε περιφερειακά μέλη των επόμενων.
Για τους μεν πρώτους (αν ζουν ακόμα), είτε τα στοιχεία δεν επαρκούν για τη σύλληψή τους καθώς δεν «δένουν» καλά την υπόθεση, είτε είναι μεγάλοι σε ηλικία και άρα ακόμα και αν καταδικάζονταν το πιθανότερο είναι πως δεν θα έμπαιναν ποτέ φυλακή και έτσι το μόνο που θα κατάφερναν οι αρχές θα ήταν να τους ηρωποιήσουν στα μάτια των συμπαθούντων. Για τη δεύτερη κατηγορία (τα περιφερειακά μέλη) μετά από τόσα χρόνια τα αδικήματά τους θα έχουν παραγραφεί.
Στην πραγματικότητα η ΕΛ.ΑΣ. και ιδιαίτερα η αντιτρομοκρατική, επί της ουσίας ποτέ δεν σταμάτησαν να ερευνούν την υπόθεση της 17Ν. Ακόμα κι αν σήμερα οι αξιωματικοί τονίζουν πως εδώ και πολλά χρόνια ο φάκελος ανοίγει και κλείνει ανάλογα με τις πληροφορίες που φτάνουν στα γραφεία τους. Κάποιες πληροφορίες είναι αξιοποιήσιμες κάποιες άλλες όχι. Μετά από τόσα χρόνια, ωστόσο, δύσκολα μπορεί να υπάρξει κάτι που θα «εκπλήξει» τα στελέχη της αντιτρομοκρατικής. Εκτός κι αν πρόκειται για κάποιο από τα «εξαφανισμένα» σύμβολα της οργάνωσης.