** Το άρθρο που ακολουθεί αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα www.vice.com, με τίτλο: Ο Φωτεινός και η Φωτεινή Είναι Διαφορετικοί Αστυνομικοί
Τo ραντεβού μου με τον Φωτεινό και την Φωτεινή ήταν για τις πέντε το απόγευμα στην Ομόνοια. Γνώριστηκα και με τους δύο μέσω Facebook και ήταν η πρώτη φορά που θα τους έβλεπα από κοντά. Από τη συζήτηση που ακολούθησε επρόκειτο να καταλάβω πως, εκτός από το όνομα, οι δυο τους έχουν πολλά κοινά. Είναι νέοι αστυνομικοί που με τις δράσεις τους σπάνε το στερεότυπο του συντηρητικού αστυνομικού.
Ο Φωτεινός Παγιαύλας
«Το πρωί συναντάμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το απόγευμα τον τοξικομανή»
Τον περασμένο Οκτώβρη, ο Φωτεινός Παγιαύλας, 34χρονος τροχονόμος και εκλεγμένος αντιπρόσωπος της Ένωσης Αστυνομικών Αθηνών στην Π.Ο.Α.Σ.Υ. έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής χάρη στην παρακάτω ανάρτησή του στο Facebook:
Ήταν η πρώτη μέρα που δεκάδες παιδιά πρόσφυγες μπήκαν στα ελληνικά σχολεία. Το post έγινε viral. Κάποιοι συνάδελφοι και συμπολίτες του τον αποθέωσαν, την ώρα που ακροδεξιοί κύκλοι τον καταράστηκαν. Σε κάθε περίπτωση, αρκετοί εξεπλάγησαν που μία τέτοια ανάρτηση προήλθε από έναν αστυνομικό. «Πολύς κόσμος έχει μείνει στην εικόνα που ανέβασα στο Facebook και στο γεγονός ότι "έγινα διάσημος". Έρχονται ακόμα και μου λένε "σε είδα στην τηλεόραση". Αυτό, όμως, δεν έχει μεγάλη αξία. Αντίθετα, αυτό που έχει σημασία είναι ότι σήμερα διεξάγεται μία μάχη μεταξύ συντηρητικών και προοδευτικών ιδεών μέσα στην κοινωνία, στην οποία όλοι λογικά σκεπτόμενοι πολίτες πρέπει να πάρουμε θέση», λέει.
Ο Φωτεινός γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Πατήσια, εκεί όπου η πολυπολιτισμικότητα και η συμβίωση με το μεταναστευτικό στοιχείο είναι αναγκαίο καλό. Μπήκε στο αστυνομικό σώμα «Eχοντας στο νου αφενός την οικονομική αποκατάσταση, αφετέρου την πρόκληση του να αλλάζεις τον κόσμο ως αστυνομικός», λέει. Η απόφαση του να βάλει στο μηχανογραφικό του μία αστυνομική σχολή είχε ως αποτέλεσμα να κάνει ένα επάγγελμα που πολλοί βλέπουν με «στραβό μάτι». «Με τα χρόνια αρχίζεις να μη νιώθεις», αναφέρει και συμπληρώνει σχετικά με τον τρόπο που τον αντιμετωπίζουν οι πολίτες κατά τη διάρκεια των καθηκόντων του: «Όταν φοράω τη στολή, οι αντιδράσεις απέναντί μου είναι πάντα πολύ διαφορετικές. Όταν ρυθμίζω την κυκλοφορία, ο κόσμος σταματάει για να με χαιρετήσει και να με συγχαρεί για το έργο μου. Στις γιορτές, μου εύχονται. Όταν, όμως, κόβω κλήσεις, η σύγκρουση μάλλον είναι αναπόφευκτη. Ακούω ατάκες του τύπου "πού 'σαι ρε Παπαδόπουλε", ενώ καμιά φορά τρώω μούντζες και πέτρες. Το κωμικοτραγικό είναι ότι για την ίδια πράξη γίνεσαι αποδέκτης εντελώς διαφορετικών μηνυμάτων. Αν βεβαιώσω παράβαση σε ένα αυτοκίνητο που έχει σταθμεύσει παράνομα σε πεζοδρόμιο, ο πεζός με αποθεώνει ενώ ο οδηγός με βρίζει».
Αν και οι εποχές του σκληρού δεξιού κράτους και των νησιών εξορίας έχουν παρέλθει, η ιδέα ότι ο αστυνομικός προστατεύει τα συμφέροντα του κράτους σε βάρος των πολιτών παραμένει ισχυρή στις συνειδήσεις μερίδας πολιτών. «Κανένα στερεότυπο δεν εντελώς αβάσιμο», λέει ο Φωτεινός, «όμως η εικόνα του μπαμπούλα αστυνομικού δεν ανταποκρίνεται πια στην πραγματικότητα. Για παραπάνω από δύο δεκαετίες η εισαγωγή στις σχολές της Αστυνομίας γίνεται μέσω των πανελλαδικών. Σήμερα οι περισσότεροι από τους 50 χιλιάδες αστυνομικούς έχουν μπει στο σώμα με εξετάσεις. Η αλλαγή του τρόπου εισαγωγής έχει αλλάξει αναπόφευκτα και την σύνθεση της αστυνομίας, όπου βρίσκεις ανθρώπους από κάθε είδους οικογένεια και κοινωνική τάξη».
Όπως αναφέρει ο ίδιος, το επάγγελμα του αστυνομικού σού δίνει την ευκαιρία να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. «Δουλεύουμε στον δρόμο και ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους όλες τις κοινωνικές και οικονομικές τάξεις. Το πρωί συναντάμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, το απόγευμα τον άστεγο και τον τοξικομανή. Τα βιώματα που είχα από τις γειτονιές στα Πατήσια αλλά και όσα είδα όταν βγήκα στο δρόμο ως αστυνομικός με τσιγκλούσαν να κινητοποιηθώ και να αλλάξω όσο μπορώ τα κακώς κείμενα τόσο της αστυνομίας όσο και της κοινωνίας, τα οποία τελικά δεν διαφέρουν και τόσο».
Ένας αστυνομικός υπέρ των ατομικών δικαιωμάτων
Κάπως έτσι ο Φωτεινός αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί στα ζητήματα ατομικών δικαιωμάτων, «πολλά από τα οποία είναι πρωτοφανή τόσο για την ελληνική αστυνομία, όσο και για την ελληνική κοινωνία». Το 2010 αποτέλεσε έναν από τους πρώτους συμμετέχοντες στη «Ζωντανή Βιβλιοθήκη», μία πρωτοβουλία όπου «οι άνθρωποι παίζουν το ρόλο του βιβλίου». Εσύ επιλέγεις το «βιβλίο» που θες να διαβάσεις -ας πούμε για παράδειγμα το βιβλίο «γυναίκα με νανισμό»- και τότε το πρόσωπο με αυτή την ιδιότητα περιγράφει τη ζωή του, τις προκλήσεις της καθημερινότητας και το πώς χρειάζεται να αλλάξουμε την κοινωνία για να γίνει φιλικότερη στις διάφορες κατηγορίες πολιτών. «Μέσα από αυτήν τη δράση προσπαθήσαμε να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο για τα δικαιώματα διαφόρων ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, τις οποίες η πολιτεία έχει αμελήσει», λέει.
Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της κοινωνικής του δράσης έπαιξε η συνδικαλιστική του ιδιότητα. «Με βοήθησε αφενός στο να καταλάβω τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος αστυνομικός, αφετέρου στο να αποκτήσω μία πιο ευαισθητοποιημένη άποψη για τα κοινωνικά ζητήματα».
ο 2015 ο Φωτεινός συμμετείχε με συναδέλφους του στο Athens Pride. Ήταν η πρώτη φορά που μέλη της ΕΛ.ΑΣ. υποστήριζαν ανοιχτά άτομα διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού. Το ίδιο έκανε και στο Athens Pride του 2016. «Την πρώτη χρονιά που συμμετείχαμε, φάγαμε πολύ κράξιμο. Πολίτες και αστυνομικοί μας έβριζαν στο δρόμο και στο Διαδίκτυο, μέχρι που με χαρακτήριζαν "αδερφή" και "μπινέ" μπροστά στα μάτια μου. Πρώτη φορά στη ζωή μου έζησα κάτι τέτοιο, αλλά από την άλλη με βοήθησε να καταλάβω καλύτερα τι ρατσισμό τραβάνε τα ΛΟΑΔ+ άτομα. Την επόμενη χρονιά οι αντιδράσεις ήταν πιο ήπιες και το κύμα υποστήριξης από συναδέλφους και πολίτες ήταν μεγαλύτερο. Αυτό δείχνει ότι η κοινωνία μπορεί να αλλάξει, απλώς πρέπει να βγούμε μπροστά και να υποστηρίξουμε την άποψή μας χωρίς φόβο. Αυτές είναι οι μάχες που πρέπει να δώσουμε ως μέλη της κοινωνίας των πολιτών».
Παράλληλα με το Athens Pride, ο Φωτεινός είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά πολλούς πρόσφυγες χάρη στις αποσπάσεις που πήρε σε νησιά του Αιγαίου. Αρχικά στη Νάξο και την Αμοργό και κατόπιν στη Σάμο και το Αγαθονήσι, «όπου γνώρισα δεκάδες πρόσφυγες και είδα από κοντά τα προβλήματά τους, τους έζησα στην καθημερινότητά τους». Τότε άρχισε να κάνει ιδιωτικές επισκέψεις σε χώρους φιλοξενίας προσφύγων ανά την Ελλάδα και να περιγράφει στο Facebook τη δύσκολη καθημερινότητά τους, με την ανάρτηση για την πρώτη μέρα των προσφυγόπουλων στο σχολείο να προκαλεί θετική αίσθηση.«Έγραψα αυτά τα λόγια καθώς πίστευα ότι κάποιος έπρεπε να απαντήσει στο φόβο ορισμένων γονέων που αντιδρούσαν στην είσοδων των προσφυγόπουλων στα σχολεία. Όταν είσαι καθημερινά στο δρόμο και βλέπεις τι περνούν μερικοί άνθρωποι δεν γίνεται να μείνεις στα κουτάκια σου και να μην συμμετάσχεις στο δημοσιο διάλογο».
Η στάση του Φωτεινού σε ζητήματα ατομικών δικαιωμάτων δεν ήταν χωρίς κόστος. Εθνικιστικές και συντηρητικοί κύκλοι της αστυνομίας τον κατέκριναν, όπως έκαναν με σχόλιά τους και πολίτες. Αυτό δείχνει ότι η αστυνομία και η κοινωνία πλέον είναι συγκοινωνούντα δοχεία στα οποία βρίσκει κανείς τόσο προοδευτικούς όσο και οπισθοδρομικούς ανθρώπους. Αν και η δράση του στην κοινωνία και τα social media έχουν τύχει ευρύτατης αποδοχής, ο ίδιος αναφέρει πως «στην πραγματικότητα δεν έχω κάνει κάτι ιδιαίτερο, απλώς προσπαθώ με κάποιες μικρές κινήσεις να αλλάξω προς το καλύτερο την αστυνομία και την κοινωνία στην οποία ζω. Υπάρχουν πολλοί άλλοι αστυνομικοί που κάνουν πραγματική προσφορά στην κοινωνία και ευτυχώς είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση».
Στην υπηρεσία αστυνομικός, στη ζωή συγγραφέας παιδικών βιβλίων
Μία από αυτές είναι Φωτεινή Κωνσταντοπούλου, 36 ετών. Όπως λέει η ίδια, «πριν από λίγα χρόνια πήρα την απόφαση να μην υπηρετώ μόνο τον πολίτη, αλλά και τα μικρά παιδιά, τα οποία μπορούν να φέρουν το μέλλον που ονειρευόμαστε». Με αυτές τις σκέψεις, το 2009 η Φωτεινή ξεκίνησε τη συγγραφή παιδικών βιβλίων, στο πλαίσιο των οποίων σχεδιάζονται κοινωνικές δράσεις και στηρίζονται οικονομικά παιδιά που βρίσκονται σε ανάγκη. «Καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα πολύ σκληρό μέρος της πραγματικότητας. Όμως αυτή ακριβώς η αντίθεση μεταξύ της δουλειάς και της επαφής με τα παιδιά είναι που με κινητοποιεί να γράψω και να προσφέρω σε αυτό το τόσο ζωντανό κομμάτι της κοινωνίας. Γράφω επειδή ελπίζω ότι αυτό που βλέπω στην υπηρεσία μου μπορεί να αλλάξει».
Ένα από τα βιβλία της Φωτεινής εκδόθηκε το 2015, όταν η προσφυγική κρίση είχε λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. «Καθώς έγραφα το βιβλίο αποφάσισα ότι όλα τα έσοδα του έπρεπε να δοθούν στα προσφυγόπουλα, αφού σε αυτή τη συγκυρία ήταν τα παιδιά που το είχαν περισσότερο ανάγκη. Εκείνες τις ημέρες είχε χαθεί ο μικρός Αϊλάν. Εκεί έξω υπάρχουν πολλοί Αϊλάν που χρειάζονται τη βοήθειά μας και θέλησα να τους στηρίξω με όλες μου τις δυνάμεις». Η Φωτεινή διέθεσε τα έσοδα στο πρόγραμμα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ "Back to School", το οποίο στηρίζει τη μόρφωση των ανήλικων προσφύγων στα κέντρα φιλοξενίας ανά όλο τον κόσμο, όπου πολλά παιδιά στερούνται το δικαίωμα της εκπαίδευσης. Τιμήθηκε με τον τίτλο Ηigh Profile Supporter της Ύπατης Αρμοστείας για την προσφορά κοινωνικού έργου και τη στήριξη των δράσεων του ΟΗΕ.
Το καλοκαίρι του 2016 η Φωτεινή εξέδωσε ένα νέο βιβλίο, στο πλαίσιο του οποίου ευάλωτες κοινωνικά ομάδες στηρίζονται επισιτιστικά. Πολλά παιδιά μάλιστα μπορούν να συμμετάσχουν στην προετοιμασία των φαγητών που θα προσφερθούν, διαμορφώνοντας μία κουζίνα αγάπης. Τον προσεχή Δεκέμβρη θα εκδοθεί ένα ακόμη βιβλίο, όπου ασυνόδευτοι πρόσφυγες θα διηγούνται τις ιστορίες τους από την πατρίδα τους έως την άφιξή τους στην Ευρώπη. «Η αστυνομία σού μαθαίνει να βλέπεις κάποιον ως θύτη ή θύμα και κατά τη διάρκεια των καθηκόντων σου δεν μπορείς να βγεις από τα επαγγελματικά σου πλαίσια. Όμως η επαφή σου με τους ανθρώπους σού μαθαίνει να βλέπεις κάθε άνθρωπο πέρα από αυτή τη διττή διάκριση. Γι' αυτό και δεν ξεχωρίσω τις δύο ιδιότητές μου. Τόσο ως αστυνομικός, όσο και ως συγγραφέας, προσπαθώ να προσφέρω στους ανθρώπους αγάπη και ό,τι καλύτερο έχω μέσα μου. Πώς μπορώ να αποκόψω την αγάπη μου για τα παιδιά από την εμπειρία του να κάνεις baby-sitting σε μωρό που εξαιτίας κάποιας συγκυρίας βρέθηκε στα χέρια μου εν ώρα υπηρεσίας σε αστυνομικό τμήμα;», λέει η ίδια.
«Μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος εγκληματίας, μπορεί να είναι και το καλύτερο παιδί»
Αρκετοί εκπλήσσονται όταν η Φωτεινή αποκαλύπτει το επάγγελμά της. «Πολλοί με ρωτάνε "πώς γίνεται μία αστυνομικός να κάνει αυτά τα πράγματα;". Η απάντησή μου είναι πάντα η ίδια: "γιατί να μη γίνεται;". Πιστεύω ότι μέσα από τέτοιου είδους δράσεις πολλοί συμπολίτες μας θα σταματήσουν να βλέπουν την αστυνομία μέσω ενός αρνητικού στερεότυπου. Από τον καφέ, τη συζήτηση, τις φιλικές και ερωτικές σχέσεις που έχεις με έναν αστυνομικό, μπορείς να καταλάβεις ότι η αστυνομία έχει αλλάξει και συνεχίζει να αλλάζει με την κοινωνία».
Όλα αυτά ακούγονται ωραία. Πολλά, όμως, από τα κακώς κείμενα της αστυνομίας παραμένουν, με κυριότερο την υποστήριξη της Χρυσής Αυγής από αστυνομικούς. «Πέρα του ότι είναι αμφίβολο το κατά πόσο ισχύει αυτό, δεν μπορείς να ποινικοποιείς κάποιον με βάση την ψήφο του, εφόσον κάνει τη δουλειά του καλά και δείχνει σεβασμό απέναντι στους πολίτες», λέει ο Φωτεινός. «Η ψήφος είναι είναι μία προσωπική επιλογή. Ο αστυνομικός δεν πρέπει να τη συνδέει με τα καθήκοντά του, ούτε και οι πολίτες πρέπει να συνδέουν την επαγγελματική του ακεραιότητα με το τι αποφάσισε να ψηφίσει στη μία ή την άλλη εκλογική διαδικασία», λέει με τη σειρά της η Φωτεινή.
Παρά την πρόοδο που ενσαρκώνουν αστυνομικοί όπως ο Φωτεινός και η Φωτεινή, «η αστυνομία έχει πολλά βήματα να κάνει για να κατακτήσει τα δικαιώματα που έχουν οι αστυνομικοί σε άλλες χώρες. Στην Ιταλία οι Καραμπινιέροι έχουν μούσια, στη Γερμανία φοράνε σκουλαρίκια και στην Αμερική έχουν τατουάζ σε εμφανή σημεία. Εμείς δεν μπορούμε να έχουμε τίποτα από αυτά. Είναι αναγκαίο να αποκτήσουμε δικαιώματα που έχουν οι ξένοι αστυνομικοί των προηγμένων δημοκρατιών, καθώς αυτό θα μας φέρει πιο κοντά και στον κόσμο. Από την άλλη, πρέπει και οι πολίτες να εκπαιδευτούν απέναντι στην αστυνομία. Δεν γίνεται να μιλάει κάποιος για αστυνομική αυθαιρεσία όταν του κάνεις έλεγχο στοιχείων και να σου λέει στη μέση του δρόμου "δεν στα δίνω, θέλω να μιλήσω με το δικηγόρο μου". Αυτό είναι ασύλληπτο για το εξωτερικό», αναφέρει ο Φωτεινός που προς το τέλος της συζήτησής μας μου λέει: «Τα στερεότυπα, όχι μόνο απέναντι στους αστυνομικούς, αλλά συνολικά προς κάθε άνθρωπο, είναι άχρηστα και επιζήμια. Το ότι κάποιος είναι αστυνομικός δεν τον κάνει ούτε καλύτερο, ούτε χειρότερο άνθρωπο. Μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος εγκληματίας, μπορεί να είναι και το καλύτερο παιδί».
Θοδωρής Χονδρόγιαννος,
Φωτογραφίες: Πάνος Κέφαλος
Πηγή: www.vice.com