Kάτι που θα απασχολήσει σύντομα πολλούς φορολογούμενους και μαζί όλους εμάς τους φοροτεχνικούς, είναι η ετήσια υποβολή της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης και δήλωσης οικονομικών συμφερόντων, το γνωστό και ως πόθεν έσχες δηλαδή.
Του φοροτεχνικού Παναγιώτη Παντελή (σε συνεργασία με τον φοροτεχνικό Ηλία Χατζηγεωργίου)
Η υποβολή για πρώτη φορά πέρσι ήταν αναγκαστικά ηλεκτρονική από όλους τους δικαιούχους μέσω της ιστοσελίδας www.pothen.gr. Η εφαρμογή παρουσίασε αρκετά προβλήματα στην αρχή, όχι τόσο σε επίπεδο εφαρμογής, αλλά σε επίπεδο κατανόησης της συμπλήρωσης της εφαρμογής. Συνδυαστικά με την προσφυγή που έχουν κάνει εναντίον του τρόπου υποβολής οι δικαστικοί, είχαμε ως αποτέλεσμα οι περσινές δηλώσεις να φτάσουν να υποβάλλονται έως τις 30/6/2017 και οι διορθώσεις αυτών έως τις 30/7/2017.
Το δύσκολο βέβαια είναι να εντοπιστούν οι υπόχρεοι υποβολής αφού πλέον έχουν πληθύνει αρκετά. Οι υπόχρεοι όπως αναλύονται στο άρθρο 1 του Ν. 3213/2003 ξεκινούν από τον πρωθυπουργό και τους βουλευτές και φτάνουν μέχρι και σε όσους συμμετέχουν σε επιτροπές του δημοσίου αλλά και σε όσους αναλαμβάνουν δημόσια έργα. Συνολικά οι υπόχρεοι πλέον ξεπερνούν τους 100.000, ενώ αρκετοί από αυτούς το γνωρίζουν τελευταία στιγμή κι ακόμη χειρότερα, πολλοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν καθόλου.
Η προθεσμία υποβολής για την φετινή δήλωση βάσει νόμου είναι τρεις μήνες μετά την προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, άρα έως τις 21/10/2017 για όσους φορολογούμενους δεν ήταν μέλη εταιρειών με απλογραφικά βιβλία και 14/11/2017 για όσους φορολογούμενους ήταν μέλη εταιρειών με απλογραφικά βιβλία.
Αν υπολογίσουμε βέβαια τα περυσινά, θα πρέπει ήδη να τονίσουμε ότι το διάστημα είναι πολύ λίγο και θα πρέπει να προβλεφθεί παράταση.
Αυτό που θέλει μεγάλη προσοχή είναι ότι όσοι αποκτούν ιδιότητα βάσει της οποίας θα πρέπει να υποβάλλουν δήλωση πόθεν έσχες, θα πρέπει να υποβάλουν την αρχική δήλωση εντός 90 ημερών από την απόκτηση της ιδιότητας, επιλέγοντας στο σύστημα την επιλογή «αρχική υποβολή». Μεγάλη προσοχή όμως θέλει να μην επιλέγεται αυτή η επιλογή στο σύστημα από τους υπόχρεους που υποβάλλουν την ετήσια δήλωση γιατί εμφανίζονται σαν να μην έχουν υποβάλλει την δήλωση τους.
Όσοι παραμένουν υπόχρεοι εννοείται ότι υποβάλλουν δήλωση κάθε έτος, ενώ όταν χάσουν την ιδιότητα υποβάλουν δήλωση και για ένα ακόμα έτος από την απώλεια της ιδιότητας
Το διάστημα αυτό γίνεται τριετές για τον πρωθυπουργό, τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στο Εθνικό ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και όσων λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση, για τους υπουργούς, τους αναπληρωτές υπουργούς και τους υφυπουργούς, τους βουλευτές και τους ευρωβουλευτές, καθώς και για τους περιφερειάρχες, τους δήμαρχους και όσους διαχειρίζονται τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων.
Επίσης, θα πρέπει να τονίσουμε ότι όταν υπάρχει έγγαμη σχέση ή σύμφωνο συμβίωσης δηλωμένο στην εφορία, η δήλωση πόθεν έσχες υποβάλλεται κοινά και συμπεριλαμβάνονται σε αυτή τα στοιχεία και των δύο συζύγων.
Στην περίπτωση που είναι υπόχρεοι υποβολής και οι δύο σύζυγοι, η δήλωση θα πρέπει να υποβληθεί δύο φορές, μία βάζοντας υπόχρεο τον άντρα και σύζυγο την γυναίκα και άλλη μία φορά το αντίθετο. Εάν δεν υποβληθεί δύο φορές, αυτός που δεν την υπέβαλε σαν υπόχρεος, εμφανίζεται σαν να μην έχει υποβάλλει δήλωση.
Η δήλωση περιουσιακής κατάστασης περιλαμβάνει τα υφιστάμενα κατά την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους περιουσιακά στοιχεία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Κατά την υποβολή της δήλωσης περιουσιακής κατάστασης ο υπόχρεος επικαιροποιεί την περιουσιακή του κατάσταση σε σχέση με την τελευταία ηλεκτρονικά υποβληθείσα δήλωση και διατηρεί αναλλοίωτα τα στοιχεία, τα οποία δεν έχουν μεταβληθεί. Κατά την πρώτη ηλεκτρονική υποβολή, η ετήσια δήλωση περιλαμβάνει το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων του υπόχρεου και όχι μόνον τις μεταβολές.
Το σύστημα λοιπόν θα εμφανίζει όσα στοιχεία υπεβλήθησαν πέρυσι, οπότε φέτος γίνονται οι αλλαγές στα μη «σταθερά» στοιχεία με μεγάλη προσοχή να πρέπει να δίδεται στους τραπεζικούς λογαριασμούς, αφού τα υπόλοιπα που εμφανίζει αυτόματα το σύστημα είναι αυτά που υπήρχαν στις 31/12/2015.
Θα πρέπει αυτά να αντικατασταθούν με αυτά της 31/12/2016.
Χαρακτηριστικά θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ο νόμος 3213/2003 αναφέρει ότι τα τραπεζικά και τα κάθε είδους πιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται, μέσα σε 3 εργάσιμες ημέρες από την υποβολή σε αυτά σχετικού αιτήματος του υπόχρεου, να χορηγούν χωρίς επιβάρυνσηβεβαιώσεις περί του υπολοίπου των καταθέσεων αυτού την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους.
Εκτός όμως από τα τραπεζικά διαθέσιμα, θα πρέπει να αναφερθούν και μία σειρά άλλων στοιχείων που είναι :
- όλα τα εισοδήματα του έτους από κάθε πηγή.
- τα ακίνητα.
- τα μεταφορικά μέσα.
- οι μετοχές.
- τα διάφορα επενδυτικά προϊόντα (ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, παράγωγα κ.λπ.)
- οι συμμετοχές σε εταιρίες και σε επιχειρήσεις γενικότερα.
- η μίσθωση θυρίδων.
- τα κινητά πράγματα αξίας άνω των 30.000 ευρώ.
- Τα μετρητά χρήματα εκτός τραπεζικού συστήματος εφόσον ξεπερνούν τις 15.000 ευρώ.
- Οι δανειακές υποχρεώσεις και απαιτήσεις για τους υπόχρεους που υποβάλλουν την δήλωση στην επιτροπή της βουλής.
Οι ποινές που προβλέπονται για την μη εμπρόθεσμη υποβολή του εντύπου είναι χρηματικές, εάν το έντυπο υποβληθεί εντός 30 ημερών από την προθεσμία υποβολής του με το πρόστιμο να μπορεί να φτάσει μέχρι τα 400 ευρώ. Εάν ξεπεραστούν οι 30 ημέρες, το πρόστιμο μετατρέπεται σε ποινικό, ενώ ταυτόχρονα η χρηματική ποινή μπορεί να φτάσει και τις 100.000 ευρώ. Το ίδιο προβλέπεται και όταν η δήλωση υποβάλλεται ελλιπώς ή με ανακρίβειες. Τέλος, εάν ο υπόχρεος τελεί το αδίκημα με σκοπό την απόκρυψη περιουσιακού στοιχείου που απέκτησε επωφελούμενος της ιδιότητας του, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και με χρηματική ποινή 10.000 ευρώ έως 500.000 ευρώ.
Κλείνοντας, θα πρέπει να τονίσουμε στους συναδέλφους ότι η ουσία του εντύπου και της όλης διαδικασίας είναι ο έλεγχος για το εάν μπορεί να προκύπτει βάσει εισοδημάτων η περιουσιακή κατάσταση των υπόχρεων στο τέλος κάθε έτους. Αν αιτιολογείται δηλαδή η ύπαρξη των χρηματικών διαθεσίμων, οι αγορές περιουσιακών στοιχείων και επενδυτικών προϊόντων από τα χρήματα που εισπράχθηκαν μέσα στη χρονιά, σε συνδυασμό με το υπόλοιπο που είχαν την προηγούμενη χρονιά. Με λίγα λόγια κινείται στην λογική του περιουσιολογίου, γι’ αυτό και πολλές φορές αναφέρουμε ότι θα είναι πρόβα αυτού.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, πέρυσι όλοι κατάλαβαν ότι η υποβολή του εντύπου δεν πρόκειται για μία απλή υπόθεση. Τα στοιχεία που ζητούνται είναι πάρα πολλά, ο χρόνος που απαιτείται για τη συμπλήρωσή τους είναι αρκετός και ο έλεγχος των στοιχείων που δηλώνονται πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός.
Το βασικότερο όλων που θα πρέπει να προτείνουμε σε όλους τους συνάδελφους που θα αναλάβουν τέτοιες υποθέσεις είναι η συμπλήρωση του εντύπου να γίνεται με φυσική παρουσία του πελάτη και όχι από το τηλέφωνο, ο οποίος πελάτης θα υπογράφει και την υποβαλλόμενη δήλωση στο τέλος.