Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Ο όρος “IFAK” αποτελεί αρκτικόλεξο του “Individual First Aid Kit” (Ατομική Συλλογή Πρώτων Βοηθειών) και τυποποιήθηκε κατόπιν εκτενών ερευνών σχετικά με τους θανάτους που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων “EnduringFreedom” το 2001 και “Iraqi Freedom” το 2003. Σε αυτούς τους πολέμους οι Αμερικανοί διαπίστωσαν πως ο μεγάλος αριθμός των δυνητικά αποτρέψιμων θανάτων που καταγράφονταν στο πεδίο της μάχης ουσιαστικά δεν είχε μεταβληθεί από αυτούς του πολέμου του Βιετνάμ, παρά την αλματώδη εξέλιξη στη στρατιωτική τεχνολογία και τις τακτικές. Θεωρώντας το γεγονός αυτό ως μη αποδεκτό, οι Η.Π.Α. σχεδίασαν και ανέπτυξαν ένα πρωτοποριακό σύστημα πρώτων βοηθειών στο πεδίο της μάχης, για το μη υγειονομικό προσωπικό των ενόπλων δυνάμεών τους (δηλαδή για τον απλό μαχόμενο στρατιώτη), το επονομαζόμενο Tactical Combat Casualty Care (Τακτική Φροντίδα Απωλειών Μάχης) “TCCC”. Ο σχεδιασμός αυτός περιελάμβανε και την τυποποίηση του IFAK, το οποίο κάθε στρατιώτης θα έφερε στο πεδίο της μάχης με στόχο τα υλικά αυτού να τον βοηθήσουν στην αντιμετώπιση απειλητικών καταστάσεων για τη ζωή του ιδίου ή κάποιου συναδέλφου του.
Τα πρώτα IFAK ήταν πολύ απλά και λιτά. Επρόκειτο ουσιαστικά για θήκες πυρομαχικών οπλοπολυβόλου (από τις οποίες υπήρχε τεράστιο απόθεμα στις αποθήκες του αμερικανικού στρατού), μέσα στις οποίες τοποθετούνταν υλικά εύκολα στη χρήση από μη υγειονομικούς στρατιώτες και τα οποία επικεντρώνονταν στις δύο βασικές (και αποτρέψιμες) αιτίες θανάτου κατά τη μάχη: Τη μαζική (καταστροφική) εξωτερική αιμορραγία και την παρεμπόδιση βατότητας του αεραγωγού του τραυματία. Η άμεση υλοποίηση του σχεδιασμού για το TCCC απέβη σωτήρια. Το ποσοστό των αποτρέψιμων θανάτων κατά τη μάχη είχε μειωθεί τρεις φορές ως το 2011, αποδεικνύοντας ότι η καθολική υιοθέτηση του IFAK ως βασικό υλικό στον φόρτο του στρατιώτη, καθώς και η εκπαίδευση σε αυτό και στη φιλοσοφία του TCCC, έσωζαν χιλιάδες ζωές.
IFAK τοποθετημένο σε γιλέκο μάχης. Η θέση τοποθέτησης του κιτ επάνω στο σώμα και τον εξοπλισμό του operator δεν είναι συγκεκριμένη, αλλά σχετική με το πού τον εξυπηρετεί καλύτερα ανάλογα με τον υπόλοιπο φόρτο και τη φύση της αποστολής. Ωστόσο πρέπει να είναι προσβάσιμο και με τα δύο χέρια και να φέρει ευδιάκριτη σήμανση ώστε να μπορεί να εντοπιστεί εύκολα για να χρησιμοποιηθεί και από τους συναδέλφους του σε αυτόν, αν ο ίδιος τραυματιστεί και καταστεί ανήμπορος.
Το τσαντάκι του IFAK απαιτεί προσεκτική επιλογή. Το εικονιζόμενο είναι τύπου “rip-away”. Προσφέρει τη δυνατότητα ελεγχόμενης απομάκρυνσης μιας εσωτερικής θήκης στην οποία είναι τοποθετημένα τα υλικά, παραμένοντας όμως συνδεδεμένη με το τσαντάκι μέσω ιμάντα. Ο τακτικός στόχος στην πρώτη φάση των TCCC και TECC είναι ο τραυματίας να καλυφθεί, να σταματήσει άμεσα τις μεγάλες εξωτερικές αιμορραγίες του (με όσα υλικά φέρει επάνω του, εντός του IFAK) και κατόπιν να συνεχίσει τη μάχη. Καθίσταται λοιπόν σαφές πως η θέση του IFAKείναι επάνω στον αστυνομικό και όχι στο πορτ μπαγκάζ του περιπολικού του ή αλλού, καθώς μόνο έτσι ο τραυματίας θα έχει άμεση πρόσβαση στα εξειδικευμένα υλικά την κρίσιμη στιγμή.
Πώς όμως σχετίζονται οι αστυνομικοί με τα IFAK των πολεμικών πεδίων του Ιράκ και του Αφγανιστάν;
Σχετικά πρόσφατα γεγονότα μαζικών απωλειών στις Η.Π.Α., όπως η βομβιστική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστώνης, το περιστατικό actives hooter στο FortHoodκαι πολλά άλλα, κατέστησαν σαφές ότι οι αστυνομικοί πεδίου και πρώτης ανταπόκρισης πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν άμεση φροντίδα σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Αυτή η ανάγκη έγινε αντιληπτή αρχικά στις Η.Π.Α. και κατόπιν σε όλες τις προηγμένες χώρες ως απόλυτη προτεραιότητα, καθώς σε κάθε σκηνή εγκλήματος ή συμβάντος όπου δεν έχει εγκαθιδρυθεί ασφάλεια (λόγω π.χ. του γεγονότος ότι ο δράστης δεν έχει διαφύγει ή συλληφθεί ακόμη), οι πολιτικές υπηρεσίες επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας (Ε.Κ.Α.Β.) δεν εισέρχονται στην επονομαζόμενη «καυτή ζώνη», παραμένοντας εκτός αυτής μέχρι να τερματιστεί η απειλή. Ωστόσο αυτή η χρονική καθυστέρηση μπορεί να αποβεί μοιραία όταν στη σκηνή υπάρχουν τραυματίες (αστυνομικοί ή πολίτες) με απειλητικές για τη ζωή τους καταστάσεις όπως: καταστροφικές εξωτερικές αιμορραγίες, παρεμπόδιση της βατότητας του αεραγωγού, διαταραχή του αερισμού και άλλες, οι οποίες δεν αναγνωρίζονται και κατ’ επέκταση δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα.
Το δόγμα των «απλών» αστυνομικών πεδίου με γνώσεις και υλικά πρώτων βοηθειών δεν το υιοθετούν μόνο οι αστυνομικές υπηρεσίες των Η.Π.Α., αλλά και πιο «ευρωπαϊκών» κρατών όπως της Μεγάλης Βρετανίας. Στην εικόνα Άγγλοι αστυνομικοί περιπολίας, οι οποίοι φέρουν εξειδικευμένα υλικά και εκπαίδευση, αντιμετωπίζουν τις αιμορραγίες τραυματισμένου συναδέλφου τους κατά τη διάρκεια κοινωνικών αναταραχών στο Λονδίνο το 2019 (άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι έχουν επιλέξει διαφορετικά σημεία τοποθέτησης των IFAK στα γιλέκα τους – ο μεν πρώτος στη δεξιά κλείδα κι ο δε δεύτερος στην πλάτη). Η θεώρηση μερικών ότι μόνο οι ειδικές αστυνομικές δυνάμεις έχουν ανάγκη από εκπαίδευση και εξειδικευμένα υλικά Α’ Βοηθειών έχει παρέλθει εδώ και χρόνια ανεπιστρεπτί σε όλα τα Δυτικά κράτη, τα οποία πλέον παρέχουν τα ίδια υλικά κι εφάμιλλη εκπαίδευση στους αστυνομικούς πρώτης ανταπόκρισης, αναγνωρίζοντας εμπράκτως τον κρίσιμο ρόλο αυτών στις «καυτές ζώνες» των περιστατικών.
Στο περιστατικό του Fort Hood το 2009, η αστυνομικός Kimberly Munley, η οποία τερμάτισε τη δράση του active shooter, είχε νωρίτερα πυροβοληθεί από αυτόν και στους δύο μηρούς χάνοντας πάρα πολύ αίμα. Η Kimberly και ο συνεργάτης της δεν είχαν IFAK και ο τελευταίος προσπάθησε να σταματήσει την αιμορραγία τοποθετώντας αυτοσχέδια τουρνικέ, ωστόσο αυτά ήταν αναποτελεσματικά. Η αιμορραγία ελέγχθηκε μόνο όταν ένας στρατιωτικός τοποθέτησε στην τραυματία αστυνομικό τουρνικέ CAT από το προσωπικό του IFAK. Στον μαραθώνιο της Βοστώνης το 2013, αστυνομικοί πρώτης ανταπόκρισης τοποθέτησαν συνολικά 27 αυτοσχέδια τουρνικέ στη σκηνή του περιστατικού. Τα περισσότερα από αυτά αντικαταστάθηκαν σχετικά άμεσα σε δεύτερο χρόνο από τουρνικέ CAT, καθώς ήταν αναποτελεσματικά στο να σταματήσουν τις μεγάλες αιμορραγίες άκρων. Το 2015 αστυνομικοί πρώτης ανταπόκρισης χρησιμοποίησαν υλικά από τα IFAK που τους είχε χορηγήσει η σχετικά χαμηλού μπάτζετ υπηρεσία τους(!), σε περιστατικό activeshooterεντός κινηματογράφου στο Lafayette της Louisiana των Η.Π.Α., σώζοντας έτσι 9 τραυματίες.
Τα τρία παραπάνω περιστατικά καταδεικνύουν το πόσο αναγκαία είναι τα IFAK για τους αστυνομικούς, καθώς και για το πώς ένα τόσο απλό κομμάτι εξοπλισμού μπορεί να σώσει ζωές στην «καυτή ζώνη» της σκηνής. Ως αποτέλεσμα αυτών, οι Η.Π.Α., αναγνωρίζοντας τη νέα ανάγκη, τυποποίησαν το πρόγραμμα Tactical Emergency Casualty Care (Τακτική Φροντίδα Απωλειών σε Επείγουσες Καταστάσεις) “TECC”, στα πρότυπα του TCCC, το οποίο απευθύνεται κατά πλειοψηφική βάση σε αστυνομικούς πεδίου και πρώτης ανταπόκρισης.
Το τι υλικά πρέπει να περιέχει ένα IFAK τυποποιείται τόσο στο στρατιωτικό όσο και στο τακτικό αστυνομικό πεδίο, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες των επιτροπών TCCCκαι TECC αντίστοιχα, οδηγίες τις οποίες εύκολα βρίσκει κανείς αν ανατρέξει σε ανοιχτές πηγές. Ωστόσο η εξατομίκευση των υλικών ενός IFAK είναι αποδεκτή, καθώς το επίπεδο γνώσεων στην παροχή πρώτων βοηθειών ενδέχεται να διαφέρει από αστυνομικό σε αστυνομικό. Πολλοί που έχουν εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί στην αναγνώριση και αντιμετώπιση καταστροφικών εξωτερικών αιμορραγιών, μπορούν να έχουν IFAK μόνο με υλικά αυτού του επιπέδου (λ.χ. τουρνικέ, αιμοστατικές γάζες, πιεστικούς επιδέσμους κλπ), ενώ άλλοι που έχουν εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί σε υψηλότερο επίπεδο (λ.χ. σε επίπεδο Combat Life Saver), δύνανται να φέρουν πέρα από τα της αιμορραγίας και πιο «επεμβατικά» υλικά όπως ρινοφαρυγγικούς αεραγωγούς και βελόνες θωρακικής αποσυμπίεσης.
Ενδεικτικά υλικά IFAK επιπέδου CombatLifeSaver (από αριστερά προς τα δεξιά): Θωρακική σφραγίδα με βαλβίδα μονής κατεύθυνσης, βελόνα θωρακικής αποσυμπίεσης, ιμάντας ίσχαιμης περίδεσης (τουρνικέ) CAT, αδιάβροχη μεταξοταινία, πιεστικός επίδεσμος (ισραηλινός), ρινοφαρυγγικός αεραγωγός με λιπαντικό, ατραυματικό ψαλίδι, συμπιεσμένο ρολό γάζας, επιθέματα γάζας, γάντια νιτριλίου. (Σημ.:) Πολύ σημαντικό υλικό, το οποίο δεν εμφαίνεται στη συγκεκριμένη φωτογραφία και είναι κρίσιμο για την αντιμετώπιση της υποθερμίας του τραυματία, αποτελεί η αλουμινοκουβέρτα.
Η διεθνής αυτή τάση δεν έχει περάσει απαρατήρητη από τους Έλληνες αστυνομικούς, οι οποίοι κυρίως τα τελευταία 10 χρόνια έχουν ανεβάσει πολύ ψηλά το επίπεδο, καθώς παρακολουθούν τις εξελίξεις και απαιτητικά εκπαιδευτικά προγράμματα, προμηθεύονται εξειδικευμένα υλικά IFAK και εξασκούνται σε αυτά, συνήθως με δική τους πρωτοβουλία και χρηματοδότηση (πλην ελαχίστων υπηρεσιών που έχουν δικά τους εκπαιδευτικά προγράμματα Α’ Βοηθειών). Η “bottomup” προσπάθεια αυτή αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στα αναρίθμητα περιστατικά όπου Έλληνες αστυνομικοί σταμάτησαν μαζικές εξωτερικές αιμορραγίες ή αντιμετώπισαν άλλες απειλητικές, για τη ζωή των συναδέλφων τους ή/και εμπλεκομένων πολιτών, καταστάσεις.
Είναι σαφές πλέον οτι όσο η ένοπλη απειλή υφίσταται, οι αστυνομικοί θα πρέπει οι ίδιοι να υποστηρίξουν τη ζωή των τραυματιών τους, κατά τα διεθνή πρότυπα τακτικών και πρωτοκόλλων των TCCC & TECC. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, απαιτείται σκληρή και ρεαλιστική εκπαίδευση, καθώς και ύπαρξη υλικών. "Ό,τι είναι καλό για τον τραυματία, μπορεί να μην είναι καλό για την αποστολή και το αντίστροφο". Οι αστυνομικοί σε πολλές περιπτώσεις θα κληθούν να λάβουν άμεσες τακτικές, αλλά και ιατρικές (βάσει ενδείξεων) αποφάσεις, οι οποίες μπορεί να συγκρούονται με την έκβαση της αποστολής ή του τραυματία αντίστοιχα. Διότι μπορεί στο πολιτικό περιβάλλον ο τραυματίας να αποτελεί την απόλυτη προτεραιότητα, στο τακτικό περιβάλλον όμως αποτελεί ένα ακόμη επιπρόσθετο "πρόβλημα", το οποίο καλείται να διαχειριστεί η ομάδα που επιχειρεί. Το IFAK λοιπόν, ως τμήμα του στάνταρ εξοπλισμού του σύγχρονου αστυνομικού αποτελεί το «κλειδί» για τη διαχείριση, αντιμετώπιση και τελική επιβίωση του τραυματία στο τακτικό περιβάλλον.
Βιβλιογραφία– Πηγές:
- TECC course manual, NAEMT,2020
- KLFY. "Trauma Kits Played Big Role in Lafayette Theater Shooting Response." KLFY, Ιούλιος2015
- Interagency Board - Health Medical & Responder Safety Subgroup. "Law Enforcement Tactical Emergency Casualty Care (TECC) Training and Individual First Aid Kits (IFAK) White Paper." United States Government, Ιούνιος2015
- Why police need to train to use and carry an IFAK, Nicholas Miller, 2018
- Γιατί πρέπει να υπάρχει εκπαίδευση των αστυνομικών στη φροντίδα τραυματία μάχης, Τρανός Δημήτριος, 2017
- Wikipedia, the free encyclopedia