Από τον Κώστα Τσίμα στον Γιάννη Ρουμπάτη – Του Νίκου Νικητέα
Με αφορμή την τοποθέτηση ενός δημοσιογράφου στη διοικητική πυραμίδα της ΕΥΠ του Γιάννη Ρουμπάτη… Ανασύραμε από το αρχείο ένα ρεπορτάζ του Νίκου Νικητέα για την ελληνική αντικατασκοπεία που είχε μιλήσει ο πρώην αρχηγός της ΕΥΠ και πρώτος πολιτικός διοικητής Κώστας Τσίμας, καθώς και ένας πράκτορας σκιαγραφώντας το ελληνικό πρακτοριλίκι… Το ρεπορτάζ είχε δημοσιευθεί σε ένθετο περιοδικό του ΒΗΜΑΤΟΣ το 2003. Στη συνέχεια αναδημοσιεύουμε ένα μεγάλο κομμάτι.
ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΜΑΣ
Πρώην αρχηγός της ΕΥΠ
«Η Κατασκοπία όπως και η πορνεία είναι από τα αρχαιότερα επαγγέλματα. …Το Μαντείο των Δελφών ήταν ένα μεγάλο κέντρο κατασκοπίας που πήγαιναν διάφοροι να πάρουν τους χρησμούς και εκεί μάθαιναν όλα τα μυστικά…
Παλιά για να κάνω δουλειά πχ σε ένα αεροδρόμιο έπρεπε να πάω επιτόπου να φωτογραφήσω… τώρα με τους δορυφόρους τα έχεις όλα στο πιάτο! Δεν χρειάζεται να έχεις δικό σου – αν και η Ελλάδα απέκτησε μόλις πρόσφατα… μπορούσες να γίνεις συνδρομητής και να έχεις ό,τι πληροφορίες θέλεις.
Η κατασκοπία είναι ένα χαοτικό αντικείμενο… Η Ελλάδα ως μικρή χώρα, δεν έχει ανάγκη από κατασκοπία – με την έννοια ότι δεν πάμε να κατασκοπεύσουμε, ούτε την Κίνα, ούτε τις ΗΠΑ… Αυτό που ενδιαφέρει την Ελλάδα είναι η εσωτερική της ασφάλεια… Δηλαδή, ποιοι ενεργούν εν Ελλάδι εις βάρος της χώρας ή για δικό τους λογαριασμό… πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά και να ξέρουμε τι μας γίνεται. Η εσωτερική ασφάλεια ενδιαφέρει… Μέσα στην Ελλάδα δρουν πολλοί άνθρωποι… είτε φίλοι είτε σύμμαχοι όλοι έχουν τους δικούς τους λόγους και τα δικά τους συμφέροντα. Όταν ήμουν στην υπηρεσία έλεγα το εξής, “η Ελλάδα είναι ο ομφαλός της Γης δεν υπάρχουν φίλοι, δεν υπάρχουν σύμμαχοι, υπάρχουν μόνο άνθρωποι με διαφορετικά συμφέροντα και το συμφέρον της Ελλάδας είμαστε εμείς. Μην παρασύρεστε από τη φιλία, τη συμμαχία”, – εννοώ ότι υπάρχουν πράκτορες από συμμαχικές χώρες που ενεργούν για το δικό τους συμφέρον και όχι για τη συμμαχία. Και στις συμμαχίες υπάρχουν ηγετικές δυνάμεις, έχουν τα δικά τους συμφέροντα.
Όταν ανέλαβα προσπάθησα να αναπτύξω την αντικατασκοπία και να βλέπω τις ενέργειες των ξένων εδώ. Οι φίλοι μας οι αμερικανοί διαμαρτυρήθηκαν γιατί έλεγαν τους παρακολουθούσα, λέω “αυτό το κάνω για την προστασία σας”. Και όταν χτυπήθηκε ο Νορντίν δεν είχε προστασία, είχαμε αναγκαστεί να τους αποσύρουμε… Παρακολουθούσαμε τους πράκτορες ξένων χωρών και μερικές φορές έπεφτες σε συναναστροφές που έκαναν με διάφορους έλληνες. Αυτομάτως έμπαιναν κι αυτοί στο στόχο της υπηρεσίας.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που δεν μπορεί να έχει κατασκόπους σε όλο τον κόσμο… Το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να τους καλέσω όλους πίσω… Οι περισσότεροι ήταν αγράμματοι και άσχετοι… Έστελναν κάποιο στο εξωτερικό, μόνο και μόνο για να πάρει την οικοσκευή και το αφορολόγητο αυτοκίνητο και στην πραγματικότητα δεν ήταν σε θέση να σου φέρει ούτε τσιγάρα από το περίπτερο! Για αυτό τους έλεγα “Κανείς δεν θα πηγαίνει σε μια χώρα, αν δεν ξέρει την ιστορία και τη γλώσσα της”… αλλιώς πώς θα κυκλοφορεί άνετα; Το άλλο που έκανα ήταν σχετικά με την εκπαίδευση… Όταν εκπαιδεύεσαι στο εξωτερικό από μια υπηρεσία, είτε το θέλεις είτε όχι, θα σε στρατολογήσουν… Είχαμε πολλούς στρατολογημένους στην πρώην ΚΥΠ… Έστειλα λοιπόν στην Αγγλία, στην Ιταλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία και εκπαίδευσα ανθρώπους…. Ήρθαν στην Ελλάδα – αυτοί είχαν επαφές με τον έξω κόσμο… και εκπαίδευσαν άλλους…
Η αντικατασκοπία επί των ημερών μου πήγε πολύ καλά… ενδεικτικά θα αναφέρω δύο περιστατικά: Είχαμε μία γυναίκα στην υπηρεσία η οποία ό,τι έχει γραφεί σχετικά με την κατασκοπία το έχει διαβάσει. Είναι μελετημένη, συνωμότισσα, άξια, πολύ καλή. …Μία ελληνίδα έτυχε να έχει σχέσεις με πράκτορα ξένης χώρας. Όταν την πλησίασε η υπηρεσία, για να ζητήσει τη βοήθειά της, αυτή αντέδρασε. Ήταν τότε φοιτήτρια στο εξωτερικό και την ώρα που πήγε να φύγει βρήκαν κάτι ναρκωτικά στο αυτοκίνητό της. Αυτό έγινε στην Ελλάδα, σπούδαζε στο εξωτερικό και όταν πήγε να φύγει από την Πάτρα, βρήκαν στο αυτοκίνητό της τα ναρκωτικά. Ζήτησε βοήθεια. “Ναι θα σε βοηθήσουμε, αλλά θα κάνεις και αυτά” της είπαμε, με αποτέλεσμα να έχουμε όσα θέλαμε να μαθαίνουμε από το χώρο αυτού του κατασκόπου!
Άλλο περιστατικό: Κάποιος που υπηρέτησε στο Ναυτικό, έκανε ένα τηλεφώνημα στην Τουρκία… Και τους είπε ότι “έχω να σας πουλήσω ωραία πράγματα”. Οι τούρκοι λένε “βεβαίως”. Αυτός λέει “Θα σας δώσω ένα δείγμα και το λογαριασμό μου (στην τράπεζα του Κοσκωτά)”. Εμείς εντοπίσαμε την περιοχή που έκανε το τηλεφώνημα… ήταν από την Κυψέλη και αρχίζουμε το ψάξιμο. Ψάχναμε χιλιάδες αρχεία… αναζητούσαμε ποιοι υπηρέτησαν στο Ναυτικό τα τελευταία 5 χρόνια και τελικά φθάσαμε στο σημείο, μπήκαμε στο διαμέρισμά του και βρήκαμε 5 σκουπιδοσακούλες με διάφορα έγγραφα. Αυτός τι έκανε; Όταν γινόταν κάποια άσκηση, που άσκηση σημαίνει πόλεμος (γιατί αυτό θα επαναληφθεί και σε περίπτωση πολέμου)… μάζευε τα χαρτιά και αντί να τα καταστρέφει, όταν απολύθηκε θέλησε να τα πουλήσει! Τα κατασχέσαμε όμως και κάλεσα τον αρχηγό του Ναυτικού… έτριβε τα μάτια του ο άνθρωπος. “Δεν έχουν καμία αξία” μας είπε… Ποτέ όμως δεν ξέρεις, διότι όταν γίνεται άσκηση… αλλάζουν τα δεδομένα… αλλά μπορεί και όχι»!
Συνέντευξη με έναν έλληνα πράκτορα
Το πρόσωπο δίχως όνομα, είναι ένας πολύπειρος πράκτορας με πολλά χρόνια στην ΕΥΠ. Τον περίμενα σε ένα μικρό τραπέζι δεξιά της εισόδου που σου επέτρεπε να έχεις τον πλήρη έλεγχο του χώρου! Είναι προφανές ότι οι ταινίες του είδους – ασυνείδητα, είχαν επηρεάσει τη συμπεριφορά μου. Η επιλογή μου βεβαίως ήταν πολύ ορθή και εκθειάστηκε από τον άνθρωπο χωρίς όνομα, αφού μας προστάτευε από το κρύο όταν ανοιγόκλεινε η πόρτα!
Παρήγγειλε έναν ζεστό νεσκαφέ και κάπνιζε τα camel το ένα μετά το άλλο. Δεν φορούσε καμπαρτίνα παρά το κρύο που έκανε εκείνο το απόγευμα. Ήταν απλά ντυμένος, με τζιν παντελόνι, καφέ παπούτσια, σκούρο πουκάμισο και αδιάβροχο μπουφάν. Όταν τον ρώτησα με νόημα “γιατί είναι τόσο ελαφριά ντυμένος”, μου αποκρίθηκε χωρίς περιστροφές, “δεν μπορώ τα βαριά ρούχα” και αυτό “δεν έχει καμία σχέση με την αντοχή ή την εκπαίδευσή μου. Είναι απλώς παραξενιά”!
Ο ψηλός γκριζομάλλης κύριος που καθόταν δίπλα μου, είναι γύρω στα 45, δουλεύει στην ΕΥΠ από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και έχει εκπαιδευθεί στην Αίγυπτο. Δεν έμοιαζε σε τίποτα με τους πράκτορες που έχουμε στο μυαλό μας από τη λογοτεχνία ή το σινεμά. Θύμιζε περισσότερο υπάλληλο υπουργείου ή άλλης δημόσιας υπηρεσίας. Είχε κάτι από την νωχελικότητα αυτών των ανθρώπων, παρά τα έξυπνα γαλαζοπράσινα μάτια του. Όση ώρα μιλούσαμε προσπαθούσα να εντοπίσω επάνω του κάτι που να προδίδει την πραγματική του ιδιότητα. Μάταια όμως. Καμία στιγμή δεν συμπεριφέρθηκε σαν πράκτορας! “Άλλωστε αν το έδειχνε, τι πράκτορας θα ήταν” σκέφτηκα!
Μιλούσε και συμπεριφερόταν απλά. Δεν έκανε κραυγαλέες κινήσεις, ούτε βαρύγδουπες δηλώσεις. Η ροή του λόγου του ήταν αυθόρμητη, αλλά είμαι απόλυτα σίγουρος, είπε αυτά που είχε αποφασίσει να πει. Η σκέψη του ήταν συγκροτημένη και ο λόγος του είχε ροή εγγράμματου ανθρώπου. Τον ρώτησα σχετικά και μου απάντησε, “Έχω σπουδάσει στην Ιταλία και γνωρίζω καλά δύο ξένες γλώσσες, ενώ μπορώ να συνεννοηθώ ικανοποιητικά τουλάχιστον σε άλλες τρεις”.
Πριν τον συναντήσω δεν γνώριζα σχεδόν τίποτα γι αυτόν, μόνο το όνομά του. Ήταν όμως αληθινό; Ποτέ δεν θα μάθω! Φυσικά αποφεύγει να απαντήσει σε ερωτήσεις του τύπου “πώς στρατολογήθηκες”, “πότε” και “από ποιόν” ή “πώς γίνονται αυτά”. Κάνει λόγο για κάποια αίτηση που έκανε κάποια στιγμή στην υπηρεσία για πρόσληψη… για κάποιον φίλο που συνάντησε τυχαία… και τον βοήθησε όταν είχε επιστρέψει από το εξωτερικό μετά τις σπουδές του και δεν είχε δουλειά… Συζητήσαμε περισσότερο από τρεις ώρες. Όταν φύγαμε από το καφέ η κίνηση στην Κηφισίας είχε μειωθεί και το ρολόι έδειχνε περασμένες δέκα. Όσο απομακρυνόμουν, συνειδητοποιούσα ότι αυτό που είχε καρφωθεί στο μυαλό μου ήταν μια περίεργη φράση του: “το χειρότερο πράγμα είναι η σιωπή. Να μιλάς πάντα ανοιχτά”! Δεν είμαι σίγουρος τι εννοούσε. Είναι αλήθεια ότι δεν περίμενα να ακούσω αυτά τα λόγια από έναν πράκτορα. Με είχε μπερδέψει. Προσπάθησα να πιάσω το κουβάρι από την αρχή, μήπως βγάλω άκρη.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της κουβέντας μας ήταν σαφές ότι ήθελε να απομυθοποιήσει το ελληνικό πρακτοριλίκι, “οι περισσότεροι πράκτορες είναι ψωνάρες. Καυχιόνται αριστερά και δεξιά, τι δουλειά κάνουν… προσπαθούν να βγάλουν γκόμενα με τις πλάτες της υπηρεσίας”. Ήθελε όμως και να διαμαρτυρηθεί που ενώ υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο, η υπηρεσία δεν δουλεύει σωστά. “Στην ΕΥΠ μπαίνουν τα παιδιά των διπλωματών, των στρατιωτικών και οι γιοι των πρακτόρων που είναι άνεργοι. Δημοσιουπαλληλίκι, οχτάωρο… Αν επισκεφθείς το site της υπηρεσίας, θα δεις ότι ετοιμάζουν 50 προσλήψεις. Εδώ δεν ισχύει το ΑΣΕΠ, ισχύει το βύσμα και το γλείψιμο”. Και η εποικοδομητική κριτική συνεχίζεται, “Η υπηρεσία είναι διαβρωμένη, όταν οι υπάλληλοι δεν έχουν τι να κάνουν, είναι λογικό να δουλεύουν για άλλους (εννοεί για ξένες μυστικές υπηρεσίες)”! Αναφέρει συγκεκριμένα, “Ο Βενέτης (αξιωματούχος της ΕΥΠ) πιάστηκε από συναδέλφους να μεταφέρει τη στολή του στρατού στη Ρουμάνα και τον αναβάθμισαν σε διευθυντή στην Κύπρο”!
Η αίσθηση που μου άφησε ο συνομιλητής μου ήταν ανάμεικτη. “Δεν υπάρχει πολιτική βούληση” θα πει σε κάποια αποστροφή του λόγου του, “έχουμε το θεσμικό πλαίσιο για να λειτουργήσουν τμήματα της ΕΥΠ στα βασικά υπουργεία, Εξωτερικών και Άμυνας και στην πράξη τίποτα… Ο Αρσένης όσο ήταν υπουργός Εθνικής Άμυνας είχε ψηφίσει το σχετικό νόμο, αλλά έμεινε στα χαρτιά”. Και ενώ θα πίστευε κανείς ότι οι πολιτικές πεποιθήσεις αυτών των ανθρώπων θα ήταν το βασικό κριτήριο στην επιλογή τους, η απάντηση είναι πιο πολύπλοκη. Ναι μεν αλλά: αυτό σημαίνει ότι “σαφώς και παίζουν ρόλο οι πολιτικές προτιμήσεις ενός εκάστου” λέει χαρακτηριστικά “αλλά μην ξεχνάς ότι η δεξαμενή είναι δεδομένη… Μπορεί ο Σάββας (εννοεί τον Σ. Καλεντερίδη από την υπόθεση Οτσαλάν) να είναι δεξιός, αλλά είναι από τους ελάχιστους ικανούς, που διαθέτει η υπηρεσία”. Αλήθεια, συνεργάζονται οι μυστικές υπηρεσίες μεταξύ τους, συνέβη κάτι τέτοιο στην υπόθεση Οτσαλάν; “Και βέβαια συνεργάζονται” έρχεται κοφτή η απάντηση του ανθρώπου δίχως όνομα, “Ο Σταυρακάκης είχε πάει στην Τουρκία και μιλούσε με τη ΜΙΤ για την παράδοση του Οτσαλάν”. Μόνο που το επίμαχο βράδυ της εισόδου του στη χώρα μας βρισκόταν στη Ρουμανία, “Ναι και… ο β’ υποδιοικητής της ΕΥΠ είχε υπογράψει επιταγή της Εθνικής Τράπεζας για να πληρωθεί το αεροπλάνο που μετέφερε τον Οτσαλάν”!
Ποιο είναι όμως το προφίλ του έλληνα πράκτορα της ΕΥΠ; Καταρχάς υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες πρακτόρων. Οι “επιχειρησιακοί” και οι “διοικητικοί”. Ο δικός μας άνθρωπος είναι κάτι ανάμεσα στα δύο ή πιο σωστά ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της υπηρεσίας που έχει περάσει σχεδόν από όλα τα πόστα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν αυτοί που παίζουν ενεργό ρόλο σε όλες τις επιχειρήσεις που σχεδιάζονται και αφορούν είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό. Είναι εκπαιδευμένοι στα όπλα και τις πολεμικές τέχνες, αλλά όπως λέει και ο άνθρωπός μας “ας είναι καλά η τεχνολογία”. Η εκπαίδευση μπορεί να γίνει είτε στη χώρα μας, είτε στο εξωτερικό. Από έλληνες ή ξένους εκπαιδευτές. “Στη δεύτερη περίπτωση” θα επισημάνει ο συνομιλητής μου “υπάρχει ο κίνδυνος να στρατολογηθεί το εν λόγω άτομο από την υπηρεσία της χώρας που τον εκπαιδεύει”.
Τους “επιχειρησιακούς” θα τους συναντήσεις σε διάφορες βερσιόν ανάλογα με τις ανάγκες: από πρεζάκι στην Ομόνοια ή λαχειοπώλη, μέχρι μπον βιβέρ στα λόμπι ξενοδοχείων ή νεόπλουτο κάτοικο Κολωνακίου. Κυκλοφορούν με μηχανές, αυτοκίνητα, τρένα, ποδήλατα, αεροπλάνα, ταξί. Και συχνάζουν στα αθηναϊκά στέκια, στο Γκάζι ή Ψυρρή, στη Κηφισιά ή τα Εξάρχεια, αλλά και εκτός Αθηνών (άλλωστε υπάρχουν παραρτήματα της ΕΥΠ στη Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Πάτρα, Κρήτη κ.ά) ή εκτός των ορίων της χώρας. Συνήθως είναι εφημεριδοφάγοι, αλλά και βιβλιοφάγοι. Ενημερώνονται για την επικαιρότητα και διαβάζουν για να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της δουλειάς. Που άλλοτε τους θέλει γιατρούς να παρακολουθούν ένα ιατρικό συνέδριο στη Βαλκανική ή τεχνολόγους τροφίμων που η υπηρεσία τους έστειλε σε μια διεθνή έκθεση στην Ισπανία. Κάθε πράκτορας έχει τις “πηγές” του. Στην πραγματικότητα έχει ένα δίκτυο ανθρώπων της πιάτσας που τον βοηθούν στη δουλειά του. Και μπορεί να είναι από τον περιπτερά ή τον εφημεριδοπώλη, μέχρι τον ταξιτζή και τον ζαχαροπλάστη. “Ο Ναξάκης (από την υπόθεση Οτσαλάν) έχει καταγραφεί σύμφωνα με επίσημα έγγραφα της υπηρεσίας ως “πηγή” της ΕΥΠ, ενώ μπαινόβγαινε στην Κατεχάκη (έδρα της υπηρεσίας), συνομιλώντας με υψηλόβαθμα στελέχη της”!
Οι παρακολουθήσεις είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, που επωμίζονται οι “επιχειρησιακοί”. Ο συνομιλητής μου ξεκαθαρίζει ότι στην Αθήνα, παρακολουθούνται καθημερινά όλες οι Πρεσβείες για ευνόητους λόγους, παρότι το γνωρίζουν οι διπλωματικές αντιπροσωπείες και παίρνουν τις προφυλάξεις τους! Επιπλέον Τούρκοι διπλωμάτες και επιχειρηματίες, αμερικανοί και άγγλοι πράκτορες, είναι επίσης στόχος. Στην ΕΥΠ σύμφωνα με τον άνθρωπό μας υπηρετούν περίπου 1500 άτομα, άνδρες και γυναίκες, ενώ για τα ελληνικά δεδομένα ο μισθός τους είναι εξαιρετικά ικανοποιητικός. Όπερ σημαίνει ότι ο μέσος μισθός ενός υπαλλήλου της υπηρεσίας είναι κατά 60% μεγαλύτερος από το μέσο μισθό ενός δημοσίου υπαλλήλου, ήτοι 2000 ευρώ για έναν απόφοιτο λυκείου έως και 2.800 ευρώ για έναν πτυχιούχο! Ενώ στην περίπτωση που η υπηρεσία σε στείλει στο εξωτερικό για μόνιμη διαμονή, η αμοιβή ξεπερνάει μηνιαίως τα 5000 δολάρια!
Πάντως αυτό που μου έμεινε αξέχαστο από το ρεπορτάζ ήταν η πληροφορία ότι «Τους υπαλλήλους της ΕΥΠ τους μαζεύει κάθε πρωί το λεωφορείο της υπηρεσίας»!
Νίκος Νικητέας
Πηγή:enimerosi24.gr