Με λύπη μου έμαθα ότι έφυγε από τη ζωή χθες το πρωί σε ηλικία 96 ετών ο Ναύαρχος ε.α Γρηγόρης Παυλάκης. Ήταν ο τελευταίος Έλληνας επιζών αξιωματικός του Πολεμικού μας Ναυτικού, ο οποίος είχε λάβει μέρος στη Νορμανδία, στη μεγαλύτερη συμμαχική απόβαση του Β΄ΠΠ, ως ύπαρχος της κορβέτας “ΚΡΙΕΖΗΣ”. Όπως με ενημέρωσε ο συμπατριώτης του (από Πάτμο) Υποναύαρχος ε.α Δημήτρης Τσάκωνας, ο Έλληνας ήρωας της Νορμανδίας “έφυγε” ήρεμος στον ύπνο του και η κηδεία του θα γίνει με όλες τις τιμές την Τετάρτη στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών. Είχα την τύχη να γνωρίσω αυτόν τον ναύαρχο – θρύλο του Πολεμικού μας Ναυτικού και να με τιμήσει, δίνοντάς μου την τελευταία του συνέντευξη για την εκπομπή των Ενόπλων Δυνάμεων “ΜΕ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗ”, που είχε προβληθεί στις 9 Ιουνίου του 2013, δύο ημέρες πριν πέσει το “μαύρο” στην ΕΡΤ. Αξίζει τον κόπο να μάθετε την άγνωστη ιστορία του Έλληνα αξιωματικού, ο οποίος κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του είχε τιμηθεί με 15 μετάλλια και παράσημα, με κορυφαία στιγμή, το 2004, την παρασημοφόρηση του από τον τότε πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζάκ Σιράκ με το ανώτατο παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής. Επίσης όπως μας είχε αποκαλύψει πως χάρη σε αυτόν σώθηκε από τη διάλυση το θωρηκτό “ΑΒΕΡΩΦ”, καθώς ήταν αυτός ο αξιωματκός, ο οποίος έπεισε τον Βασιλιά Παύλο να μην το πάνε για…παλιοσίδερα!
Του Γιάννη Σωτηρόπουλου
6 Ιουνίου 1944. 156.000 στρατιώτες των Συμμάχων κάνουν απόβαση στη Νορμανδία. ”Δεν θα δεχτούμε τίποτα λιγότερο από τον απόλυτο θρίαμβο”, είναι το σύνθημα του Αμερικανού στρατηγού Αϊζενχάουερ. Ήταν η D-DAY. Η απόβαση των Συμμαχικών Δυνάμεων στη Νορμανδία είχε αρχίσει τα ξημερώματα. Στην επιχείρηση συμμετείχαν 1.213 πολεμικά πλοία από τη Βρετανία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, και άλλες συμμαχικές χώρες (ανάμεσά τους και την Ελλάδα), 4.000 αποβατικά διαφόρων τύπων και 1.100 αμφίβια σκάφη, τα οποία κινήθηκαν προς τη Νορμανδία, απελευθερώνοντας τη Γαλλία και ολόκληρη την Ευρώπη από τη Ναζιστική βαρβαρότητα. Στο πρώτο κύμα της απόβασης έδωσαν το παρών τους και δύο Ελληνικά Πολεμικά Πλοία. Οι κορβέτες “Κριεζής” και “Τομπάζης”, στις οποίες επέβαιναν 155 αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναύτες.
Σε ένα παλιό νεοκλασικό της Κυψέλης εντοπίσαμε και συνομιλήσαμε με τον μοναδικό επιζώντα αξιωματικό της μεγαλύτερης απόβασης του Β΄ΠΠ. Ήταν η ύψιστη μέρα που αξιώθηκε να ζήσει, μας αποκάλυψε ο Ναύαρχος ε.α σήμερα Γρηγόρης Παυλάκης. “Στις 4 Ιουνίου 1944 λάβαμε τη διαταγή της μεγάλης εξόδου. Παρότι ο καιρός ήταν άσχημος αρχίσαμε να κινούμαστε προς το Νότο για να λάβουμε τις θέσεις που είχαν προκαθορισθεί για τους σχηματισμούς μας.`Όμως υπό την πίεση της κακοκαιρίας ο Αρχηγός των Επιχειρήσεων στρατηγός Αιζενχάουερ, παρά την αντίθετη γνώμη του Μοντγκόμερυ, βλέποντας ότι η επιχείρηση δεν θα είχε καλό τέλος με τέτοια τρικυμία, διέταξε την αναβολή της. Για κάλυψη της όλης υπόθεσης τα καράβια που είχαν αποπλεύσει από τα δύο στόμια της εισόδου του ΠΟΡΤΣΜΟΥΘ διατάχθηκαν να εκτελέσουν διάφορες ασκήσεις στην περιοχή.Την επομένη, 5 Ιουνίου, η κακοκαιρία εμαίνετο ακόμα. Όμως οι μετεωρολόγοι προέβλεπαν σύντομη βελτίωση κατά τα ξημερώματα ακολουθούμενη από νέα επιδείνωση του καιρού. Τότε ελήφθη η μεγάλη απόφαση να εκμεταλλευτούν την πρόσκαιρη βελτίωση και να αποβιβαστούν τα πρώτα τμήματα της απόβασης , αιφνιδιάζοντας έτσι απόλυτα τους Γερμανούς , οι οποίοι δεν θα πίστευαν ότι οι Σύμμαχοι μπορούσαν να είναι τρελοί για να αποβιβαστούν με αυτή την κακοκαιρία.Και έτσι αργά το βράδυ ήρθε το Σήμα: D DAY καθορίστηκε η 6η Ιουνίου και ως H HOUR, η 06.30.”
D-DAY: ΟΤΑΝ Ο ΗΛΙΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΑΡΧΙΣΕ Ν΄ΑΝΑΤΕΛΛΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Οι αξιωματικοί της κορβέτας Κριεζής ήταν ο κυβερνήτης πλωτάρχης Δημήτριος Κιοσσές, οι ανθυποπλοίαρχοι Γρηγόριος Παυλάκης, Κλεάνθης Ζερβός, Ιωάννης Λαγωνίκας και Γεώργιος Βαζάκας, ο σημαιοφόρος Δημήτριος Ματάλας αλλά και ο έφεδρος σημαιοφόρος Σταύρος Νιάρχος, ο γνωστός μετέπειτα μεγαλοεφοπλιστής, ο οποίος όμως δεν έλαβε μέρος στην απόβαση διότι 15 ημέρες νωρίτερα είχε τοποθετηθεί σε ένα άλλο αντιτορπιλλικό, που έκανε νηοπομπές ανατολικά της Αγγλίας. “Κάθε ένας είχε έναν βοηθό, έφεδρο αξιωματικό. Εγώ είχα τον Νίκο Μίχαλο. Ο Σταύρος Νιάρχος ήταν βοηθός του Κλεάνθη Ζερβού. Τον θυμάμαι ήταν πάντα χαμογελαστός, είχε γενικές γνώσεις εμπορίου και μεταφορών” Τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 6ης Ιουνίου 1944, όταν ο ήλιος της ελευθερίας για την Ευρώπη άρχισε να ανατέλλει ο ύπαρχος της κορβέτας Γρηγόρης Παυλάκης άκουσε με συγκίνηση από το μεγάφωνο της γέφυρας του πλοίου τη φωνή του Ουίνστον Τσόρτσιλ στο BBC ν΄ ανακοινώνει την επιτυχή έναρξη της μεγάλης συμμαχικής απόβασης. ” Θυμάμαι πως όταν ξεκίνησε η μεγάλη απόβαση ήταν σκοτεινά ακόμα. Ήδη είχαν αρχίσει οι βομβαρδισμοί από αεροπλάνα στα μετόπισθεν, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην φαίνεται πως γινόταν απόβαση αλλά μάλλον για αντιπερισπασμό. Ήμασταν στο πρώτο κύμα αποβάσεως, στο μεσαίο γκρούπ και μεταφέραμε την επίλεκτη Αγγλοκαναδική Μεραρχία. Μόλις ολοκληρώθηκε επιτυχώς η απόβαση θυμάμαι όλο το πλήρωμα του Κριεζή να ζητωκραυγάζει, δάκρυα χαράς να κυλούν από τα μάτια μας. Σκεφτείτε ότι πολλοί από την χαρά τους άρχισαν να πετάνε τα καπέλα τους στον αέρα και να φωνάζουν: “Ζήτω, ζήτω…” Μάλιστα και ο Κυβερνήτης μας, ο αείμνηστος Δημήτρης Κιοσσές μετέπειτα ναύαρχος και αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, με τον πατριωτισμό του και τη θρησκευτική ευλάβεια που τον διέκρινε, έδωσε τον χαρούμενο αναστάσιμο χαιρετισμό “Χριστός Ανέστη! Επιτέλους οι προσδοκίες μας δικαιώνονταν. Σύντομα θα γυρίσουμε απελευθερωτές στην Πατρίδα μας.” Τα καλά νέα από το μέτωπο της Νορμανδίας άρχισαν να κυκλοφορούν γρήγορα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Γρηγόρης Παυλάκης θυμάται ακόμη τι έκανε ο πατέρας του, ο οποίος είχε αποκλειστεί στο Παρίσι, μόλις έμαθε πως πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η μεγάλη απόβαση. “Ο πατέρας μου, όταν τον συνάντησα μετά την απόβαση μου είπε πως ήταν στη Γαλλία και είχε μάθει για την επιχείρηση γιατί μιλούσε εφτά γλώσσες και μάλιστα είχε πάρει ένα ποδήλατο για να έρθει να με συναντήσει, αλλά στο δρόμο έπεσε σε μια λακούβα από γερμανική βόμβα και έσπασε το πόδι του! Έτσι αντί να με συναντήσει βρέθηκε στο νοσοκομείο”
ΟΤΑΝ Ο ΖΑΚ ΣΙΡΑΚ ΤΟΝ ΤΙΜΗΣΕ ΜΕ ΤΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΠΑΡΑΣΗΜΟ ΤΗΣ ΛΕΓΕΩΝΑΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ
Στις 6 Ιουνίου του 2004, στις επετειακές εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 60 χρόνων από την ιστορική απόβαση, ο Γρηγόρης Παυλάκης ήταν ο μοναδικός Έλληνας, ο οποίος τιμήθηκε μαζί με 13 άλλους Βετεράνους της απόβασης της Νορμανδίας από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζακ Σιράκ. Κατά τη διάρκεια τελετής ήταν παρόντες αρχηγοί 17 κρατών, ανάμεσά τους και ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος. Όμως όπως εκμυστηρεύτηκε η ψυχολογία του εκείνη τη στιγμή δεν ήταν αυτή που θα ήθελε, διότι εκείνες τις ημέρες είχε χάσει τη σύντροφο της ζωής του. Μάλιστα αναπολεί τη στιχομυθία που είχε με τον Σιράκ όταν παρασημοφορήθηκε με το Ανώτατο Παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής και τιμήθηκε επίσης ως Ιππότης της Γαλλικής Δημοκρατίας. “Ο Ζακ Σιράκ θυμάμαι μου είχε πεί: “Σας βλέπω μελαγχολικό.” Και εγώ του απάντησα στη γλώσσα του διότι μιλάω Γαλλικά: ” Δυστυχώς κ. Πρόεδρε μόλις φτάσαμε στο αεροδρόμιο Σαρλ Ντε Γκώλ, η εγγονή μου, η οποία με συνόδευε, ότι η σύζυγός μου απεβίωσε. Τρείς ημέρες πριν την παρασημοφόρησή μου είχε πάθει εγκεφαλικό.” Δύο χρόνια νωρίτερα από αυτή τη σπουδαία διεθνή διάκριση, συγκεκριμένα την στις 6 Ιουνίου 2001, η Γαλλική Πρεσβεία στην Αθήνα είχε τιμήσει κι αυτή τους άνδρες της επιχείρησης ΟVERLOND. “Σ΄αυτούς οφείλουμε την ειρήνη” είχε πεί χαρακτηριστικά ο τότε Πρέσβης της Γαλλίας κ. Jean-Maurice Ripert στην ειδική τιμητική τελετή για τους τότε δέκα εν ζωή Έλληνες βετεράνους της απόβασης, ανάμεσά τους φυσικά ήταν και ο Γρηγόρης Παυλάκης, ο οποίος στην ομιλία του είχε ο κλείσει με τα εξής λόγια: “Κλείνω με την ευχή να μην ξαναζήσει ποτέ η ανθρωπότητα έναν τόσο φρικαλέο πόλεμο. Ζητώ επίσης από τους Συμμάχους μας να ενθυμούνται τη συνεισφορά της Ελλάδας στην υπεράσπιση των ιδανικών της Δημοκρατίας, τη Ελευθερίας και της Αξιοπρέπειας”
ΠΩΣ Ο ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΠΑΥΛΑΚΗΣ ΕΠΕΙΣΕ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΙΑ ΠΑΥΛΟ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΗΓΕ ΓΙΑ ΠΑΛΙΟΣΙΔΕΡΑ ΤΟ ΘΩΡΗΚΤΟ “ΑΒΕΡΩΦ”
Μετά τον πόλεμο, τότε που γινόταν η αναδιοργάνωση του ναυτικού μας στόλου, γύρω στη δεκαετία του ’50, είχε αποφασισθεί από τις αρμόδιες επιτροπές η διάλυση αρκετών πολεμικών μας πλοίων, συμπεριλαμβανομένου και του θρυλικού Θωρηκτoύ “ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ”, με τον όρο να διατηρηθεί ο πύργος του, όπου και το παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου. Σε μια συγκέντρωση βετεράνων του πολεμικού ναυτικού στον Ναυτικό Όμιλο Αθηνών, όπου βρισκόταν μαζί με την ηγεσία του Ναυτικού και ο βασιλιάς Παύλος, έγινε η σχετική συζήτηση για τη διάλυση των πλοίων. Οταν ακούσθηκε και το όνομα του «Γ. Αβέρωφ» ο πλοίαρχος Γρηγόρης Παυλάκης, σηκώνεται από τη θέση του και κατά παράβαση κάθε ιεραρχίας και πρωτοκόλλου παρουσιάζεται απ’ ευθείας στον βασιλιά και του λέγει: «Μεγαλειότατε, η διάλυση του Αβέρωφ είναι ιεροσυλία. Το Θωρηκτό αυτό είναι το σύμβολο των αγώνων του Εθνους. Γιατί να διαλυθεί και να μη παραμείνει ως Μουσείο, που θα εμπνέει τη νέα γενιά, όπως συμβαίνει με τη ναυαρχίδα «Βίκτωρ» του Νέλσονα που παραμένει στο Λονδίνο και δέχεται την επίσκεψη εκατοντάδων Βρετανών και ξένων κάθε μέρα;». Μόλις άκουσε τα λόγια αυτά ο βασιλιάς είπε στον Παυλάκη, τον οποίο και γνώριζε από τις συχνές επισκέψεις του στη Ναυτική Βάση του Πόρου, της οποίας ήταν διοικητής ο Παυλάκης, «Έχεις δίκιο κ. Παυλάκη» και στη συνέχεια είπε στη συγκέντρωση: «Κύριοι, το Θωρηκτό Αβέρωφ δεν θα διαλυθεί, αλλά θα παραμείνει ως Μουσείο, για να διδάσκει τη νέα γενιά…»
Το αφιέρωμα κλείνει μ΄ένα συνοπτικό βιογραφικό του Γρηγόρη Παυλάκη. Γεννήθηκε το 1921 στην Πάτμο και καταγόταν από τα Χανιά. “Μικρός” μας είχε αποκαλύψει “δεν ήθελα να γίνω ναυτικός. Ήθελα να γίνω ή γιατρός ή ν΄ακολουθήσω οικονομικές επιστήμες.” Μαθήτευσε επί τέσσερα χρόνια στο Γυμνάσιο Χανίων και το 1937 εισήχθη στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Ονομάσθηκε σημαιοφόρος και τοποθετήθηκε αρχικά στη 13η Μοίρα Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας, ως παρατηρητής με αποστολές συνοδείας νηοπομπών, επιτήρησης των Ελληνικών θαλασσών και βομβαρδισμό σκαφών. Όπως μας είχε αποκαλύψει ο Γρηγόρης Παυλάκης: “Κατά σύμπτωση πιλότος στο αεροπλάνο μου ήταν ο Σπέντζος, ο γνωστός μετέπειτα από την κινηματογραφική εταιρεία που δημιούργησε ΣΠΕΝΤΖΟΣ ΦΙΛΜ. Θυμάμαι ακόμη πως είχαμε κάνει μαζί και 4-5 βομβαρδισμούς ιταλικών υποβρυχίων κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου. ” Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες στον αέρα και στη θάλασσα, με κορυφαία φυσικά αυτή της Συμμαχικής απόβασης στη Νορμανδία. Ήταν ο μοναδικός Έλληνας και από τους ελάχιστους παγκοσμίως επιζώντες βετεράνους πολεμιστές αυτής της ιστορικής απόβασης. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του είχε τιμηθεί συνολικά με 15 μετάλλια και παράσημα και ήταν πρέσβης της Ελευθερίας της Ευρώπης…