Την 16η Αυγούστου 1960, ημέρα της ανακήρυξης της Κύπρου σε ανεξάρτητη Δημοκρατία, η ΕΛΔΥΚ αποβιβάζεται στο λιμάνι της Αμμοχώστου με το Αρματαγωγό "Αλιάκμων", μέσα σε φρενίτιδα ενθουσιασμού των κατοίκων!
Πρώτος Διοικητής της ήταν ο Σχης (ΠΖ) Αρμπούζης Διονύσιος και περιελάμβανε Διοίκηση, Επιτελείο, τα 1ο και 2ο ΤΠ, Λόχο Υποστηρίξεως και Λόχο Διοικήσεως. Η συνολική δύναμή της ήταν 950 Αξιωματικοί και οπλίτες.
Εγκαταστάθηκε σε στρατόπεδο δυτικά της Λευκωσίας στην περιοχή «Γερόλακκος», και υπαγόταν αρχικά στο Τριμερές Στρατηγείο. Σήμερα διοικητικά υπάγεται στον κ. Α’ Υπαρχηγό του ΓΕΣ.
Κατά την χρονική περίοδο από 20/7/1974 μέχρι 17/8/1974 η ΕΛΔΥΚ έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες, οι κυριότερες των οποίων είναι:
α. Στις 20/7/74 επίθεση κατά του χωριού Κιόνελι.
β. Από 21/7 έως 16/8/74 η μάχη του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ
γ. Από 3/8 έως 11/8/74 η μάχη διαβάσεως Βασίλειας.
Η συμβολή της ΕΛΔΥΚ στην άμυνα εναντίον της τουρκικής εισβολής υπήρξε καθοριστική. Κατά την πρώτη φάση της εισβολής ανέλαβε το κύριο βάρος της επίθεσης για κατάληψη του χωριού Κιόνελι, ενώ τον Αύγουστο με υπεράνθρωπες προσπάθειες και απαράμιλλη ανδρεία, κράτησε τη γραμμή άμυνας στα υψώματα δυτικά της Λευκωσίας, στην περιοχή Στρατοπέδου ΕΛΔΥΚ - υψώματος Κολοκασίδη, αποτρέποντας ουσιαστικά την κατάληψη μεγάλου μέρους της κυπριακής πρωτεύουσας.
Η ΕΛΔΥΚ αποδείχτηκε ως η αποτελεσματικότερη και πιο οργανωμένη μονάδα άμυνας της Κύπρου προκαλώντας τρομερές απώλειες στις τουρκικές δυνάμεις που φτάνουν μέχρι και τους 2,000 νεκρούς. (Σημείωση: Η δύναμη της ΕΛΔΥΚ αποτελείτο από ΜΟΝΟ 450 νεοφερμένους από την Ελλάδα άνδρες Πεζικού, χωρίς την υποστήριξη αρμάτων ή πυροβολικού, και χωρίς οποιαδήποτε μηχανοκίνητα μέσα, ενώ το υπηρεσιακό τους τυφέκιο ήταν η ημιαυτόματη αραβίδα 8 φυσιγγίων Μ1.)
Κάθε χρόνο βλέπουμε να έρχονται απ’ όλο τον κόσμο στους δέκτες των τηλεοράσεών μας τους μαυροφορεμένους συγγενείς των 100 πεσόντων (54 Καταδρομέων και 46 άλλων) και των 73 αγνοουμένων για να αποτίσουν τον ύστατο φόρο τιμής. Πρόσφατα (10/7/2000) εξακριβώθηκε η ταυτότητα του Λχία (ΠΖ) Χρίστου Κουκουλλάρη, ενώ τον περασμένο μήνα (Ιούνιος 2001) αναγνωρίστηκαν με την μέθοδο του DNA τα οστά των Στρτη (ΠΖ) ΑσημάκηΜπουρέκα και Στρτη (ΠΖ) Αλέξιου Χριστόπουλου, που μέχρι πριν καταλογίζονταν ανάμεσα στους αγνοούμενους.
Όμως, το μεγαλύτερο τεκμήριο προσφοράς της ΕΛΔΥΚ και των ανδρών της στην σύγχρονη κυπριακή ιστορία βρίσκεται στον «Τύμβο της Μακεδονίτισσας», το λιτό και επιβλητικό στρατιωτικό κοιμητήριο που δημιουργήθηκε μετά την τουρκική εισβολή του 1974. Εκεί έχουν ταφεί, μαζί με τους αξιωματικούς και τους άνδρες της κυπριακής Εθνοφρουράς και μερικές δεκάδες αξιωματικών και ανδρών της ΕΛΔΥΚ, που έπεσαν πολεμώντας στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974.
Σήμερα, μετά την κατάπαυση του πυρός, η ΕΛΔΥΚ έχει τρία Στρατόπεδα στην Μαλούντα, τον Άγιο Γιάννη της Μαλούντας και την Αθαλάσσα, όπου τα τμήματά της εκπαιδεύονται. Η ΕΛΔΥΚ είναι έτοιμη να ξαναγράψει χρυσές σελίδες στην Ιστορία όποτε και εάν αυτό απαιτηθεί, ενώ αποτελεί ένα σύγχρονο και αυτόνομο μηχανοκίνητο τακτικό συγκρότημα, έτοιμο να αναλάβει οποιαδήποτε αποστολή της ανατεθεί και να την φέρει σε πέρας με επιτυχία. Η ΕΛΔΥΚ διοργανώνει κάθε χρόνο εκδηλώσεις ανοιχτές για το κοινό την ημέρα του Πάσχα, καθώς και έκτακτα εκθέσεις φωτογραφιών, χορευτικές εκδηλώσεις κτλ, φέρνοντάς την πιο κοντά στον απλό κόσμο.
Το κεντρικό Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, το Στρατόπεδο του Τχη (ΜΧ) Σωτηρίου Σταυριανάκου βρίσκεται στο χωριό Μαλούντα, όπου και εδρεύει η Διοίκηση της ΕΛΔΥΚ και μεγάλος αριθμός των μελών της Δύναμης. Στο προαναφερόμενο στρατόπεδο υπάρχει Ηρώο των πεσόντων και αγνοουμένων της Δύναμης με πλάκα που φέρει τα ονόματα και τους βαθμούς των αγνοουμένων και πεσόντων κατά το 1974.
Σήμερα, τα Στρατόπεδα της ΕΛΔΥΚ αποτελούν μερικά από τα πιο συγυρισμένα, εύτακτα και εξοπλισμένα στρατόπεδα (περιλαμβάνουν βιβλιοθήκη με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, σύνδεση Διαδικτύου και μουσικά CD-ROMs, αίθουσες εκδηλώσεων κτλ), θυμίζοντας στρατιωτική βάση του ΝΑΤΟ.
Στο Ηρώο βρίσκεται και προτομή του Λγού (ΜΧ) Σωτήριου Σταυριανάκου, ο οποίος έπεσε ηρωικά μαχόμενος κατά την διάρκεια της Μάχης του Στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ στον Γερόλακκο την 16 Αυγούστου 1974, παράλληλα με το Λγό (ΠΖ) Βασίλειο Σταμπουλή (στον οποίο είναι αφιερωμένο το Στρατόπεδο στον Άγιο Ιωάννη).
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι όλα τα μέλη της Δύναμης είναι του Στρατού Ξηράς, από όλα τα Όπλα-Σώματα και ότι φέρουν το κίτρινο επίραμμα της ΕΛΔΥΚ στον ώμο τους, ενώ το εθνόσημο των μελών της και η ζώνη τους δεν φέρει οποιοδήποτε διακριτικό (για τους κληρωτούς). Το έμβλημα της ΕΛΔΥΚ συμβολίζει τον Ενιαίο Αμυντικό Χώρο (η Ελλάδα και η Κύπρος στέφονται με κοινό στεφάνι), ενώ μεταξύ των δύο χωρών προβάλλεται το έμβλημα του ΓΕΣ, ενώ το ρητό της ΕΛ.ΔΥ.Κ είναι το ακόλουθο:
"ΤΟ ΟΜΟΑΙΜΟΝ ΤΕ ΚΑΙ ΟΜΟΓΛΩΣΣΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΘΡΗΣΚΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΤΡΟΠΟΝ", παραφθορά αποσπάσματος από το Θ’ 144 του Ηρόδοτου «Το Ελληνικόν εστί ομόαιμόν τε και και ομόγλωσσον και θεών ιδρύματα κοινά και θυσίαι ήθεά τε ομότροπα» (Η ουσία του Ελληνισμού είναι και το ίδιο αίμα και η ίδια γλώσσα και τα κοινά ιερά των θεών και οι θυσίες και τα όμοια ήθη).