Κάθε χρόνο, η εφορία εκδίδει περίπου 6,5 εκατομμύρια εκκαθαριστικά σημειώματα. Για το 2019, το υπουργείο Οικονομικών σκέφτεται να αυξήσει τον αριθμό τους στα 8,8 εκατομμύρια. Πώς θα το κάνει αυτό; Βγάζοντας ξεχωριστό εκκαθαριστικό για κάθε φορολογούμενο ανεξάρτητα από το αν είναι παντρεμένος ή όχι. Και ανεξάρτητα από το αν ο κάθε παντρεμένος θα σπεύσει στην εφορία μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου για να δηλώσει ότι θέλει να κάνει ξεχωριστή δήλωση από τη σύζυγο ή τον σύζυγό του.
[custom:google-ads]
Η «ιδέα» του ατομικού εκκαθαριστικού καλλιεργείται για λόγος διαφάνειας. Πρακτικά, η αρχή έχει γίνει με τον ΕΝΦΙΑ όπου ακόμη και οι παντρεμένοι παραλαμβάνουν δικό τους ειδοποιητήριο. Στον ΕΝΦΙΑ βέβαια, δεν υπάρχουν επιστροφές φόρου παρά μόνο φόρο που πρέπει να πληρωθούν.
Στον φόρο εισοδήματος από την άλλη, αρκετοί σύζυγοι χάνουν το δικαίωμα στην επιστροφή φόρου επειδή αυτή συμψηφίζεται με το χρεωστικό εκκαθαριστικό του άλλου συζύγου. Αυτή την «αδικία» θέλουν να διορθώσουν στο υπουργείο Οικονομικών. Ο νόμος του δίνει το περιθώριο και το μόνο που μένει να φανεί είναι αν θα ληφθεί η τελική απόφαση για τα ατομικά εκκαθαριστικά.
H βασική αλλαγή που θα επιφέρει το «ατομικό εκκαθαριστικό» θα είναι η εξής: Σήμερα, αν ο ένας σύζυγος έχει χρεωστική εκκαθάριση και ο δεύτερος έχει λαμβάνειν επιστροφή φόρου, η εφορία συμψηφίζει και το τελικό ποσό που αναγράφεται στο εκκαθαριστικό είναι το άθροισμα των δύο ποσών. Αν το τελικό αποτέλεσμα είναι χρεωστικό, υπόχρεος για την καταβολή του ποσού είναι ο σύζυγος ανεξάρτητα από το αν ο φόρος προκύπτει από τα εισοδήματα της συζύγου. Με τα ατομικά εκκαθαριστικά, δεν θα γίνεται συμψηφισμός.
Ο κάθε σύζυγος θα είναι υπόχρεος μόνο για το δικό του ποσό. Αν πρέπει να πληρώσει, θα έχει στη διάθεσή του τις τρεις διμηνιαίες δόσεις που προβλέπει ο νόμος ενώ αν δικαιούται επιστροφής θα μπορεί να την εισπράξει (υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν χρέη) και ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει το εκκαθαριστικό του ή της συζύγου.
Ο φορολογικός νόμος επιτρέπει την ξεχωριστή εκκαθάριση καθώς το άρθρο 67 του νόμου 4172/2013 ορίζει ότι «Οι σύζυγοι, κατά τη διάρκεια του γάμου, υποβάλλουν κοινή δήλωση για τα εισοδήματά τους. Υπόχρεος για την υποβολή της κοινής δήλωσης είναι ο σύζυγος και για τα εισοδήματα της συζύγου. Ο φόρος, τα τέλη και οι εισφορές που αναλογούν στα εισοδήματα εκάστου συζύγου, βεβαιώνεται χωριστά, και η ευθύνη της καταβολής βαρύνει κάθε σύζυγο.
[custom:google-ads]
Το συγκεκριμένο θέμα έχει και δημοσιονομικές προεκτάσεις. Καθολική εφαρμογή του μέτρου του ατομικού εκκαθαριστικού, σημαίνει ότι θα αυξηθούν κατακόρυφα οι επιστροφές φόρου. Τα πιστωτικά εκκαθαριστικά, ανέρχονται κάθε χρόνο σε περίπου 750-800 χιλιάδες. Αυτό όμως ο αριθμός –αντιστοιχεί περίπου στο 12,5% του συνόλου- προκύπτει με βάση τα κοινά εκκαθαριστικά δηλαδή ένα σύνολο περίπου 6,25 εκατομμυρίων εκκαθαριστικών. Στο σύνολο των 8,8 εκατομμυρίων εκκαθαριστικών, και ο αριθμός των πιστωτικών εκκαθαριστικών θα είναι μεγαλύτερο και το ποσό της επιστροφής «φουσκωμένο» κατά αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Θεωρητικά, δημοσιονομική επίπτωση από την αύξηση των επιστροφών φόρου και των πιστωτικών εκκαθαριστικών δεν μπορεί να υπάρξει καθώς θα υπάρξει αύξηση και των χρεωστικών εκκαθαριστικών (σ.σ σήμερα ανέρχονται σε περίπου 2,6 εκατομμύρια και αντιστοιχούν στο 40% του συνόλου). Στην πράξη, τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν εντελώς διαφορετικά.
Και αυτό διότι ενώ η εφορία θα πρέπει να πληρώνει άμεσα τις επιστροφές φόρου, οι παραλαμβάνοντες τα χρεωστικά εκκαθαριστικά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα πληρώνουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις στην ώρα τους. Στον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, τα ποσοστά συμμόρφωσης έχουν κυμανθεί από το 63% το 2015 (βεβαιώθηκαν 3,5 δις. ευρώ και εισπράχθηκαν 2,28 δις. ευρώ) μέχρι το 68% ποσοστό που αποτυπώθηκε και το 2016 αλλά και φέτος.