Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Υπάρχουν αναρίθμητες ιστορίες ανθρώπων οι οποίοι λόγω της ικανότητάς τους να προβλέψουν την πιθανότητα διαφόρων άσχημων συμβάντων και της προσπάθειάς τους να πείσουν άλλους (ώστε αυτοί να προετοιμαστούν για το χειρότερο δυνατό σενάριο) χαρακτηρίστηκαν γραφικοί, χωρίς οι προειδοποιήσεις και οι ενέργειές τους να λάβουν την προσοχή που άξιζαν. Και σαν η μοίρα να θέλει να χαράξει για πάντα αυτούς τους ανθρώπους στη συλλογική μνήμη, φροντίζει να έχουν ηρωικό τέλος και η μετά θάνατον αναγνώριση προς τα πρόσωπά τους να είναι καθολική και αιώνια. Μια τέτοια ιστορία είναι και αυτή του Cyril Richard “Rick” Rescorla.
Ο Ρικ Ρεσκόρλα ήταν ένας -βρετανικής καταγωγής- βετεράνος του Αμερικανικού Στρατού, ο οποίος πολέμησε στο Βιετνάμ υπό τις διαταγές του Αντισυνταγματάρχη Χαλ Μουρ (Harold “Hal” Moore). Το 1965, στη φημισμένη μάχη της Κοιλάδας Για Ντράνγκ (Ia Drang Valley Battle), ο Ρεσκόρλα καθοδήγησε μία αερομεταφερόμενη διμοιρία στρατιωτών, οι οποίοι τον αποκαλούσαν με το παρατσούκλι «ο σκληροπυρηνικός» (The Hardcore), λόγω της γενναιότητάς του στη μάχη, γεγονός που αποδεικνύεται και από τα τέσσερα παράσημα που έλαβε για τη δράση του στον πόλεμο του Βιετνάμ. Ο σεβασμός προς το πρόσωπο του Ρικ Ρεσκόρλα ήταν απαράμιλλος από όλους τους συμπολεμιστές του, τους ανωτέρους του και ειδικά από τους στρατιώτες της διμοιρίας του, οι οποίοι αναγνώριζαν το θάρρος, τη συμπόνια και το χιούμορ με τα οποία αντιμετώπιζε τις δύσκολες στιγμές κατά τη μάχη. Το 1992, ο Χαλ Μουρ συνέγραψε μαζί με τον Τζόζεφ Γκάλογουέι (Joseph Galloway) το βιβλίο «Ήμασταν κάποτε στρατιώτες… και νέοι» (We were soldiers once… and young), στο εξώφυλλο του οποίου απεικονίζεται ο Ρικ Ρεσκόρλα στο Βιετνάμ. Αυτό το βιβλίο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία, δέκα χρόνια μετά, της κινηματογραφικής ταινίας «Ήμασταν κάποτε στρατιώτες» με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό Mel Gibson.
Ο Ρικ Ρεσκόρλα ωστόσο, το 1985 προσελήφθη ως υπάλληλος ασφαλείας της εταιρείας Dean Witter Reynolds, η οποία είχε έδρα στους Δίδυμους Πύργους του Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου, στη Νέα Υόρκη. Μετά τη βομβιστική επίθεση στην πτήση Pan Am 103, πάνω από το Λόκερμπι της Σκωτίας, το 1988, η οποία κόστισε τις ζωές 270 ανθρώπων, ο Ρεσκόρλα άρχισε ν’ ανησυχεί για μια παρομοίου μεγέθους τρομοκρατική επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου (World Trade Center), όπου βρισκόταν η εταιρεία για την οποία εργαζόταν. Το 1990, σε συνεργασία με τον εκπαιδευμένο στην αντιτρομοκρατία φίλο του Ντάνιελ Χιλ (Daniel Hill), πραγματοποίησαν έναν έλεγχο τρωτότητας στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και διαπίστωσαν πως τα υπόγεια γκαράζ ήταν η Αχίλλειος Πτέρνα του συγκροτήματος κτιρίων, καθώς δεν υπήρχε καμία ουσιαστική φύλαξη. Οι Ρεσκόρλα και Χιλ συνέταξαν μία έκθεση προς την Αρχή Διαχείρισης Λιμένων Νέας Υόρκης και Νέας Ιερσέης (Port Authority of New York and New Jersey), η οποία είχε την ιδιοκτησία – αρμοδιότητα για το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, ζητώντας την ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας στα υπόγεια γκαράζ. Η έκθεσή τους αγνοήθηκε.
Στις 26 Φεβρουαρίου του 1993 έλαβε χώρα η πρώτη τρομοκρατική επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου. Τρομοκράτες πυροδότησαν ένα φορτηγό γεμάτο εκρηκτικά στο υπόγειο γκαράζ του Βόρειου Πύργου, με σκοπό η έκρηξη να προκαλέσει την κατάρρευση ολόκληρου του Βόρειου Πύργου πάνω στον Νότιο Πύργο, συμπαρασύροντας και αυτόν σε κατάρρευση, σκοτώνοντας έτσι χιλιάδες ανθρώπους. Οι τρομοκράτες δεν κατάφεραν να ρίξουν τους Πύργους, ωστόσο από την έκρηξη, 6 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 1.000 τραυματίστηκαν.
Αφού οι φόβοι του επαληθεύτηκαν με τον πιο τραγικό τρόπο, ο Ρεσκόρλα απέκτησε αξιοπιστία έναντι των προϊσταμένων του και ο ρόλος του στην ασφάλεια της εταιρείας αναβαθμίστηκε. Εισηγήθηκε την άμεση μεταφορά όλων των γραφείων και των εργαζομένων της εταιρείας από το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου σε πιο χαμηλού προφίλ εγκαταστάσεις, καθώς ήταν βαθιά πεπεισμένος πως όλο αυτό το εντυπωσιακό συγκρότημα κτιρίων παρέμενε ακόμα ο νούμερο 1 στόχος τρομοκρατών στη Νέα Υόρκη. Η εταιρεία ωστόσο δεν έκανε δεκτή την εισήγησή του, με την αιτιολογία ότι το συμβόλαιο ενοικίασης έληγε το 2006. Ο Ρεσκόρλα παρ’ όλ’ αυτά επέμεινε να ζητά τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης μιας τρομοκρατικής επίθεσης κι έτσι κατάφερε να πετύχει την υλοποίηση ασκήσεων εκκένωσης έκτακτης ανάγκης κάθε 3 μήνες.
Αφότου η εταιρεία του, η Dean Witter Reynolds, συγχωνεύθηκε το 1997 με τη Morgan Stanley, αυτή κατέστη η ογκωδέστερη ενοικιάστρια του Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου, καταλαμβάνοντας 22 ορόφους στον Νότιο Πύργο και μερικούς ακόμη ορόφους σε ένα διπλανό κτίριο, το κτίριο 5. Ο Ρεσκόρλα είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως από τη στιγμή που η αρμόδια Αρχή Διαχείρισης Λιμένων είχε αποτύχει να ανταποκριθεί στις προειδοποιήσεις του ήδη μια φορά το 1990, με άμεση συνέπεια την τρομοκρατική επίθεση του 1993, οι υπάλληλοι της εταιρείας του δε θα μπορούσαν να βασίζονται αποκλειστικά στις υπηρεσίες πρώτης ανταπόκρισης σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Έτσι, καθιέρωσε ένα σχέδιο για την εξάσκηση των εργαζομένων στην εκκένωση του κτιρίου. Υλοποιούσε απρογραμμάτιστες και αιφνιδιαστικές ασκήσεις εκκένωσης λόγω υποτιθέμενης πυρκαγιάς, μέσω των οποίων εκπαίδευε τους υπαλλήλους να συναντιούνται ανά ζεύγη στους διαδρόμους μεταξύ των δύο κεντρικών κλιμακοστασίων και κατόπιν να κατεβαίνουν οργανωμένα, στον 44ο όροφο του Νότιου Πύργου όπου βρισκόταν το γραφείο του. Από εκεί και κάτω φρόντιζε ο ίδιος για την εκκένωσή τους στο ισόγειο και έξω από το κτίριο, με «όπλο» ένα φορητό μικρομεγάφωνο (ντουντούκα). Με το να εκκενώνουν οι εργαζόμενοι την εταιρεία ανά ζεύγη, ο Ρεσκόρλα είχε σκοπό να επιτυγχάνεται ένα άτυπο προσκλητήριο – καταμέτρηση των εργαζομένων, αλλά και να παρέχεται ανά πάσα στιγμή αλληλοβοήθεια μεταξύ τους.
Η αυστηρή προσήλωση του Ρεσκόρλα σε αυτές τις ασκήσεις τον οδήγησε σε σφοδρότατη σύγκρουση τόσο με απλούς υπαλλήλους όσο και με υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Morgan Stanley, στους οποίους δεν άρεσε το οτι διαταρασσόταν η καθημερινή ρουτίνα τους λόγω των «χαζοασκήσεων» του «ενοχλητικού» και «γραφικού», όπως τον χαρακτήριζαν, Ρικ Ρεσκόρλα. Παρά τις επιθέσεις που δεχόταν, ο Ρεσκόρλα συνέχισε να επιμένει για την αναγκαιότητα των ασκήσεων ετοιμότητας και μάλιστα χρονομετρούσε τους υπαλλήλους κατά τη διάρκεια αυτών, θέλοντας έτσι να αποδείξει σε κάποιους απ’ αυτούς ότι κινούνταν πολύ αργά κατά την εκκένωση, ενώ δε δίσταζε να πραγματοποιεί συχνά υποχρεωτικές διαλέξεις για βασικά θέματα αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και πυρκαγιών.
Στις 08:46 το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, η πτήση 11 της American Airlines χτύπησε τον Πύργο 1, τον Βόρειο Πύργο του Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου. Ο Ρεσκόρλα άκουσε την έκρηξη και από το παράθυρο του γραφείου του στον Νότιο Πύργο, είδε τον Βόρειο Πύργο να φλέγεται. Μετά από λίγο εκπέμφθηκε από το σύστημα ειδοποιήσεων των Πύργων μια ανακοίνωση της Αρχής Διαχείρισης Λιμένων, η οποία προέτρεπε τους εργαζομένους να παραμείνουν στα γραφεία τους. Ο Ρεσκόρλα αγνόησε την ανακοίνωση, πήρε τη ντουντούκα του, τον φορητό ασύρματό του και το κινητό του τηλέφωνο και ξεκίνησε συστηματικά να δίνει εντολές στους υπαλλήλους της Morgan Stanley που έδρευαν στον Νότιο Πύργο, αλλά και σε αυτούς του διπλανού κτιρίου 5, να εκκενώσουν σύμφωνα με τα όσα είχαν διδαχθεί στις ασκήσεις πυρκαγιών του παρελθόντος. Ο Ρεσκόρλα οδήγησε σταδιακά όλους τους εργαζομένους του Νότιου Πύργου από τον 44ο όροφο στο ισόγειο, ενθαρρύνοντάς τους ακόμη κι όταν το κτίριο τρανταζόταν βίαια μετά την πτώση του δεύτερου αεροπλάνου, της πτήσης 175 των United Airlines, 38 ορόφους πάνω από τα κεφάλια τους. Όταν ο Ρεσκόρλα υπηρετούσε στο Βιετνάμ, συνήθιζε να εμψυχώνει τους άνδρες του τραγουδώντας τους μεσαιωνικά πολεμικά εμβατήρια των Κελτών, όπως το «Άνδρες του Χάρλες» (Men of Harlech). Το ίδιο ακριβώς έπραξε και στις σκάλες του κλιμακοστασίου του φλεγόμενου πλέον Νότιου Πύργου, δίνοντας με τα εμβατήρια που τραγουδούσε μέσα απ’ τη ντουντούκα του κουράγιο στους υπαλλήλους της Morgan Stanley και υψώνοντάς τους το ηθικό, καθώς γνώριζε πως εκείνη την ημέρα όλοι τους έδιναν τη μεγαλύτερη μάχη της ζωής τους. Κάνοντας κάποια στιγμή μια παύση ανάμεσα σε δύο εμβατήρια, ο Ρεσκόρλα κάλεσε από το κινητό του τηλέφωνο τη σύζυγό του Σούζαν, λέγοντάς της μεταξύ άλλων: «Σταμάτα να κλαις. Πρέπει να βγάλω όλους αυτούς τους ανθρώπους έξω με ασφάλεια. Αν κάτι μου συμβεί, θέλω να ξέρεις πως ποτέ δεν ήμουν πιο ευτυχισμένος. Εσύ με έκανες ό,τι είμαι στη ζωή μου».
Μετά την ασφαλή εκκένωση 2.687 υπαλλήλων της Morgan Stanley, ο Ρεσκόρλα γύρισε και μπήκε ξανά μέσα στον φλεγόμενο Νότιο Πύργο. Όταν ένας από τους συναδέλφους του, προσπάθησε να τον σταματήσει λέγοντάς του πως και ο ίδιος θα έπρεπε να εκκενώσει το κτίριο, ο Ρεσκόρλα του απάντησε: «Μόνο αφού βεβαιωθώ ότι όλοι τους είναι έξω». Ο Ρικ Ρεσκόρλα εθεάθη τελευταία φορά στον 10ο όροφο του Νότιου Πύργου, λίγο πριν αυτός καταρρεύσει. Η σωρός του δε βρέθηκε ποτέ και ανακηρύχθηκε επίσημα νεκρός 3 εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Ήταν 62 ετών.
Όλοι οι 2.687 εργαζόμενοι της Morgan Stanley, εκτός από 13 που δεν τα κατάφεραν, εκκενώθηκαν με ασφάλεια εκείνη την ημέρα. Ο εκτελεστικός Διευθυντής της εταιρείας, Μπιλ ΜακΜάχον επεσήμανε αργότερα πως ακόμη κι ένα γκρουπ 250 μαθητευομένων χρηματιστών που ξεναγούνταν στα γραφεία εκείνο το πρωί, εκκένωσαν τον Νότιο Πύργο αποτελεσματικά, καθώς κατά την είσοδό τους ο Ρεσκόρλα τους είχε υποδείξει από ποιο κλιμακοστάσιο θα διέφευγαν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Δεν ήταν μόνο οι ενέργειες που έκανε ο Ρικ Ρεσκόρλα στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 οι οποίες έσωσαν τόσους πολλούς υπαλλήλους της Morgan Stanley. Ήταν όλη η δουλειά, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ασκήσεων, καθώς και η πρόβλεψη από πολλά χρόνια πριν, οι παράγοντες που έσωσαν τόσες χιλιάδες ζωές. Ωστόσο ο Ρικ Ρεσκόρλα έσωσε στην πραγματικότητα πολλούς περισσότερους από τους επισήμως καταγεγραμμένους 2.687 ανθρώπους, καθώς πολλές άλλες εταιρείες που στεγάζονταν στα κτίρια του Παγκοσμίου Κέντρου Εμπορίου είχαν αντιγράψει την προετοιμασία και τα πλάνα εκκένωσης του βετεράνου στρατιωτικού. Οι εταιρείες αυτές ομοίως εκκένωσαν αποτελεσματικά και με ασφάλεια τους υπαλλήλους τους την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, βασιζόμενες στην τακτική του Ρικ Ρεσκόρλα.
Αντί επιλόγου, είναι καταλληλότερο να αναφερθεί μια ιστορία που καταδεικνύει το μεγαλείο, το ήθος και τη νοοτροπία που πρέσβευε αυτός ο άνθρωπος όσο βρισκόταν εν ζωή. Ο Ρικ Ρεσκόρλα δεν ένιωθε άνετα με το να τον παρουσιάζουν ως ήρωα πολέμου. Παρά το γεγονός ότι είχε δώσει κάποιες συνεντεύξεις στον επικεφαλής του στο Βιετνάμ, Χαλ Μουρ, με σκοπό αυτός να τις χρησιμοποιήσει στη συγγραφή του βιβλίου του το 1992, ο Ρεσκόρλα επέλεξε να μην το διαβάσει όταν είδε πως το εξώφυλλο του βιβλίου διακοσμούνταν με μια φωτογραφία η οποία απεικόνιζε τον ίδιο στον πόλεμο. Λίγο πριν τον θάνατό του στους Δίδυμους Πύργους, όταν έμαθε πως το βιβλίο θα μεταφερόταν στον κινηματογράφο, ο Ρεσκόρλα εκμυστηρεύτηκε στη σύζυγό του πως δεν επιθυμούσε να δει την ταινία καθώς θα ένιωθε πολύ άβολα με το οτιδήποτε θα μπορούσε να παρουσιάζει αυτόν ή άλλους επιζώντες του Βιετνάμ ως ήρωες πολέμου. Όταν η σύζυγός του προσπάθησε να τον μεταπείσει εξηγώντας του πως όσο κι αν δεν το παραδέχεται, ο ίδιος είναι πράγματι ένας παρασημοφορημένος ήρωας πολέμου, ο Ρικ Ρεσκόρλα της απάντησε ότι «οι πραγματικοί ήρωες του Βιετνάμ είναι οι νεκροί»…
Βιβλιογραφία – Πηγές:
- Heart of a soldier (Rick Rescorla’s biography), του James Stewart
- Rick Rescorla saved 2,687 lives on September 11, από americamatters
- The story of Rick Rescorla Vietnam Vet and 9/11 Hero, από military
- Wikipedia, the free encyclopedia