Η υπόθεση των παρακολουθήσεων των τηλεφωνικών συνομιλιών, μέσω ειδικών συστημάτων υποκλοπής ήχου, γνωστών προσώπων, που συντάραξε πρόσφατα το πανελλήνιο, προκάλεσε σοβαρούς προβληματισμούς στην ελληνική κοινωνία αλλά και τις άμεσες αντιδράσεις της Ελληνικής Πολιτείας.
Έτσι, με τον πρόσφατο Ν.5002/2022 τροποποιήθηκε ριζικά η διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών.
Η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία είχε αμφίσημα αποτελέσματα: οι υποστηρικτές της θεωρούν ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο είναι πολύ πιο λειτουργικό και αποτελεσματικό από το προηγούμενο, ενώ οι επικριτές της επικαλούνται τον δραστικό περιορισμό των δικαιωμάτων του πολίτη, ο οποίος για οποιονδήποτε λόγο τίθεται υπό καθεστώς παρακολούθησης.
Η κριτική αυτή συνδέεται κυρίως με το γεγονός ότι με τις νέες ρυθμίσεις για όσο χρόνο διαρκεί η παρακολούθηση / άρση του απορρήτου αλλά και για ικανό διάστημα μετά τη λήξη της, στερείται το πρόσωπο το οποίο αφορά η άρση του απορρήτου οποιουδήποτε δικαιώματος πληροφόρησης ως προς το ανωτέρω γεγονός, και κατά συνέπεια μια τόσο σοβαρή παραβίαση της ιδιωτικής σφαίρας λαμβάνει χώρα εν αγνοία του ενδιαφερομένου.
Από την άλλη πλευρά οι υποστηρικτές της νέας ρύθμισης τονίζουν ότι η στέρηση από τον παρακολουθούμενο κάθε πληροφόρησης ως προς το γεγονός της παρακολούθησης είναι απολύτως αναγκαία, διότι διαφορετικά, εφόσον το πρόσωπο πληροφορείτο και μάλιστα επίσημα ότι παρακολουθείται από τις αρμόδιες αρχές, δεν θα μπορούσαν να αντληθούν οι οποιεσδήποτε χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο των συνομιλιών του.
Πάντως, ανεξάρτητα από την ως άνω ρύθμιση, μια σοβαρή ασφαλιστική δικλείδα που μπορεί να εκτονώσει ένα μεγάλο μέρος των ανωτέρω εύλογων και σοβαρών επιφυλάξεων, είναι το γεγονός ότι, τόσο από το γράμμα (βλ. ιδίως αρ. 8 παρ.2 και παρ.5 τελ. εδ. Ν 5002/2022) όσο και από το πνεύμα του νόμου, προκύπτει σαφώς ότι η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (που ως ανεξάρτητη αρχή εποπτεύει όλα τα ζητήματα που αφορούν στη προστασία του απορρήτου) διατηρεί τόσο την αρμοδιότητα όσο και το δικαίωμα να ενημερώνεται για όλες τις σχετικές διαδικασίες και να αξιολογεί το κατά πόσον ο τρόπος που έλαβε χώρα κάθε συγκεκριμένη άρση απορρήτου των επικοινωνιών συμπλέει με τις διατάξεις του παρόντος νόμου και με τα συνταγματικά κατοχυρωμένα ατομικά δικαιώματα.
Με τον τρόπο αυτό γίνεται προσπάθεια να διαφυλαχθεί η νομιμότητα της όλης διαδικασίας και η στον ελάχιστο απαραίτητο βαθμό επιβάρυνση της προσβολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σημειωτέον ότι το ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων προσεγγίζεται από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφος πολύπλευρα: αφενός μεν στα πλαίσια της διδασκαλίας του Δημοσίου Δικαίου, όπου αναλύονται οι οργανωτικές και δικαιοπολιτικές παράμετροι, αφετέρου δε στα πλαίσια του Ποινικού Δικαίου και της Ποινικής Δικονομίας, όπου γίνεται αναφορά στις σχετικές ποινικές διατάξεις καθώς και στις δικονομικές απαγορεύσεις αξιοποίησης αποδεικτικών μέσων που προέκυψαν με παραβίαση προσωπικών δεδομένων.
Αριστοτέλης Ι. Χαραλαμπάκης
Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ
Κοσμήτορας Νομικής Σχολής Παν/μιου Νεάπολις Πάφος