Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Καθημερινά αστυνομικοί που περιπολούν από τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της Ελλάδας έως το πιο απομακρυσμένο χωριό της επαρχίας, ανταποκρίνονται σε πάσης φύσεως συναγερμούς και «μπουτόν». Όταν λάβει το σήμα, ο αστυνομικός δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τι έχει προκαλέσει την ενεργοποίηση του συναγερμού και εκεί ακριβώς έγκειται η έννοια της υψηλής επικινδυνότητάς του. Οι λόγοι της εκπομπής σήματος συναγερμού ποικίλουν, από λάθος χειρισμούς υπαλλήλων ή τυχαία ενεργοποίηση του συστήματος λόγω των καιρικών συνθηκών ή/και κινήσεις ζώων, μέχρι ληστείες τραπεζών, διαρρήξεις και κλοπές οικιών, καταστημάτων, ΑΤΜ ή κάποιο άτομο που κινδυνεύει και με αυτόν τον τρόπο καλεί σε βοήθεια. Στην Ελλάδα έχουν επίσης καταγραφεί ακόμη και περιστατικά στησίματος ενεδρών σε αστυνομικούς με «δούρειο ίππο» την ηθελημένη ενεργοποίηση συναγερμών από τους ενεδρεύοντες κακοποιούς (βλ. το περιστατικό με τον Νικολάε Γκορέα, συνεργό του Κώστα Πάσσαρη, στην Πετρούπολη το 2000).
Διαβάστε επίσης
Είναι γεγονός πως το πλήθος και η συχνότητα της λήψης σημάτων συναγερμών μπορούν να οδηγήσουν τους αστυνομικούς σε αυτό που έχει τυποποιηθεί ως “false alarm syndrome”, ήτοι σύνδρομο του «από λάθος». Έτσι, συνήθως έμπειροι αστυνομικοί (που ανταποκρίνονται συνεχώς στον ίδιο συναγερμό ή σε πολλούς συναγερμούς ανά βάρδια), συμπεριφέρονται σα να γνωρίζουν εκ των προτέρων πως η ενεργοποίηση δε σχετίζεται με κάποια παράνομη ενέργεια, παραβιάζοντας τα μέτρα αυτοπροστασίας και τις τακτικές επιβίωσης. Προσοχή! Θύματα του συνδρόμου «από λάθος» δεν πέφτουν μόνο οι αστυνομικοί περιπολίας, αλλά και οι τηλεφωνητές/εκφωνητές του 100, οι οποίοι πολλές φορές αντί να καθοδηγήσουν την αστυνομική ανταπόκριση μέσω συγκεκριμένου και οργανωμένου σχεδίου δράσης υψηλού κινδύνου, αντιμετωπίζουν τον συναγερμό ως σήμα ρουτίνας.
Η ανταπόκριση σε σήματα συναγερμών δεν είναι υπόθεση ρουτίνας. Είναι μια οργανωμένη αστυνομική επιχείρηση, καθώς δυνητικά αντιμετωπίζεται ένα έγκλημα σε εξέλιξη. Ο σχεδιασμός ξεκινά από τον τηλεφωνητή που θα λάβει το σήμα, οριοθετείται από τον εκφωνητή που συντονίζει τα πληρώματα και υλοποιείται από τους πρώτους ανταποκρινόμενους αστυνομικούς στο πεδίο. Αν ο εκφωνητής υποπέσει σε “falsealarmsyndrome”, όλη η επιχείρηση απειλείται με φιάσκο και το ρίσκο για τους αστυνομικούς που σπεύδουν αυξάνεται δυσανάλογα.
Προ μηνών εξιχνιάστηκε η δράση εγκληματικής ομάδας που αφαιρούσε χρήματα από ΑΤΜ με τη μέθοδο της ανατίναξης. Η αντίστροφη μέτρηση για τους κακοποιούς – μέλη της, ξεκίνησε όταν ένα περιπολικό επαρχιακού Α.Τ. της Χαλκιδικής έλαβε σήμα για συναγερμό σε ένα απομακρυσμένο ΑΤΜ. Η παρατηρητικότητα του πρώτου πληρώματος κατά την άφιξή του και η οργανωμένη ανταπόκριση των δύο κέντρων επιχειρήσεων (Χαλκιδικής & Θεσσαλονίκης), τα οποία ενεπλάκησαν στον επιχειρησιακό συντονισμό των λοιπών δυνάμεων, οδήγησαν στην καταδίωξη και σύλληψη των δύο δραστών. Ο ένας εκ των δύο, ο οποίος κατά την παγίδευση του ΑΤΜ θα είχε και τον ρόλο του +1 σε περίπτωση εμπλοκής με αστυνομικούς, ήταν οπλισμένος με πυροβόλο πιστόλι διαμετρήματος 9mm…
Το παραπάνω «ελληνικό» παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό του τρόπου δράσης των κακοποιών που επιχειρούν μια παράνομη ενέργεια σε κάποια εγκατάσταση που γνωρίζουν ότι φέρει συναγερμό, ενώ αποτελεί οδηγό άψογης επιχειρησιακής αντιμετώπισης από πλευράς αστυνομίας.
10 Σημεία - κλειδιά:
Έχε επαγρύπνηση– Ασχέτως του πόσο συχνά οι αστυνομικοί ανταποκρινόμαστε σε συναγερμούς, πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον κάθε έναν ως μοναδικό, «χτίζοντας» μια διανοητική κατάσταση που να μας οδηγεί στο ότι αυτή τη φορά θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τους δράστες – υπαίτιους της ενεργοποίησης του Ε-19. Προσωπικά, σκέφτομαι πάντοτε το εξής: «Με στέλνουν σε συναγερμό, άρα έχω κάθε λόγο να είμαι κι εγώ σε συναγερμό».
Θέσε το υπόβαθρο– Οτιδήποτε έχει συναγερμό, θα πει πως αξίζει να έχει συναγερμό, άρα είναι στόχος! Πέρα από τους λεγόμενους «σκληρούς στόχους», όπως τράπεζες, ΑΤΜ, κυβερνητικά κτίρια, εγκαταστάσεις υψηλού οικονομικού ενδιαφέροντος κ.α., πλέον έχουν συναγερμούς και αναρίθμητοι «μαλακοί στόχοι», όπως σπίτια απλών ανθρώπων ή μικρά καταστήματα & επιχειρήσεις. Πολύ συχνά οι «μαλακοί στόχοι» έχουν ήδη πέσει θύματα διάρρηξης/κλοπής/ληστείας και μετά από αυτές τις πράξεις εναντίον τους, οι ιδιοκτήτες έχουν οδηγηθεί να εγκαταστήσουν συστήματα συναγερμού. Οτιδήποτε λοιπόν «χτυπήθηκε» μία φορά, έχει πολύ υψηλές πιθανότητες να «χτυπηθεί» ξανά. Και ξανά…
Κάνε πρόβες– Οι έμπειροι αστυνομικοί (είτε πρόκειται για πληρώματα, είτε πρόκειται για τηλεφωνητές/εκφωνητές) αντιμετωπίζουν κάθε συναγερμό ως σκηνή εγκλήματος σε εξέλιξη. Ωστόσο όποτε διαπιστώνουν πως πρόκειται για «από λάθος ενεργοποίηση», έχουν άθελά τους συμμετάσχει σε ένα επιτυχημένο εκπαιδευτικό σενάριο, εκμεταλλευόμενοι πλήρως τη γνώση που αποκτούν από αυτό, με σκοπό να την εξαργυρώσουν την επόμενη φορά όπου ο συγκεκριμένος συναγερμός δε θα είναι «από λάθος». Οι μεν τηλεφωνητές έλαβαν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες. Οι δε εκφωνητές συντόνισαν και «έστησαν» τους διαθέσιμους σταθμούς τους έτσι ώστε να εγκλωβίσουν αποτελεσματικά τους δράστες και ταυτόχρονα να παράσχουν συνδρομές στους πρώτους αφιχθέντες. Τέλος, τα πληρώματα που ανταποκρίθηκαν επί τόπου ενήργησαν πλήρη δια ζώσης κατόπτευση. Αναγνώρισαν προβληματικές περιοχές, πιθανά σημεία απόκρυψης των δραστών & των +1 +2 +3 κλπ συνεργών τους. Αναρωτήθηκαν, ποιό δρομολόγιο προσέγγισης είναι το καταλληλότερο; Ποιά σημεία θα τους παρείχαν κάλυψη σε μια ενδεχόμενη ένοπλη αντιπαράθεση; Τι διαφυγές μπορούν να έχουν οι δράστες και τι όχημα θα εξυπηρετούσε αυτές τις διαφυγές; Ποια διαδρομή προσέγγισης των ενισχυτικών σταθμών θα τους παρέχει κάλυψη ή/και απόκρυψη κατά την άφιξή τους; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και σε πολλά άλλα που θα θέσει ο αστυνομικός στον εαυτό του, (αλλά και στους συνεργάτες του!), κατά την ανταπόκριση σε κάθε «από λάθος» συναγερμό, είναι η παρακαταθήκη γνώσης και ικανοτήτων που θα εξαργυρώσει όταν το «από λάθος» μετατραπεί σε «ταύτην».
Το γεγονός ότι κατά την πρόσφατη σύλληψη των 2 δραστών που ανατίναζαν ΑΤΜ, ο ένας ήταν οπλισμένος με πυροβόλο πιστόλι των 9mmκαι αρκετά φυσίγγια, επιβεβαιώνει με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι τα Ε-19 από «απλά σήματα ρουτίνας», όπως πολλοί τα θεωρούν, μπορούν να εξελιχθούν σε βίαιες ένοπλες συμπλοκές εις βάρος των αστυνομικών. Δε χρειάζεται κάποια τεράστια αστυνομική εμπειρία για να αντιληφθεί κανείς πως όταν οι κακοποιοί προαποφασίζουν να «χτυπήσουν» στόχο συνδεδεμένο με συναγερμό, έχουν καθορίσει βασικό & εναλλακτικό σχέδιο δράσης με τουλάχιστον +1 οπλισμένο συνεργό.
Ερεύνησε τον χώρο μία. Και μετά άλλη μία.– Αφού «καθαρίστηκε» με τακτική έρευνα το κτίριο ή η εγκατάσταση και διαπιστώθηκε ότι ο συναγερμός ήχησε «από λάθος», πρέπει να «καθαριστεί» ξανά! Η σχετική στατιστική αναφέρει πως 60% των υπόπτων/δραστών που κρύφτηκαν σε χώρους δε βρέθηκαν ποτέ, ενώ οι Αμερικανοί συνάδελφοί μας έχουν ως mottoτο: «Οποιοσδήποτε ή οτιδήποτε άξιζε να ψαχτεί μία φορά, αξίζει να ψαχτεί και δεύτερη». Απτό παράδειγμα στην ελληνική πραγματικότητα, «ο ληστής της ντουλάπας» στο Παλαιό Φάληρο το 2017.
Η επιχειρησιακή ανεπάρκεια και η αδυναμία εφαρμογής τακτικών ασφαλούς προσέγγισης & έρευνας χώρων είναι ακόμα μία βασική αιτία αποτυχίας στα σήματα συναγερμών.
Να είσαι αυτός που αιφνιδιάζει και όχι αυτός που αιφνιδιάζεται– Στην περίπτωση των συναγερμών, οι αστυνομικοί που έχουν υποπέσει στο σύνδρομο του «από λάθος», είναι εντελώς ανέτοιμοι να αντιμετωπίσουν το οτιδήποτε διαφορετικό του «από λάθος»! Σύμφωνα λοιπόν με την κλίμακα χρωματικής ετοιμότητας και την κυκλική κατάσταση ζωής ή θανάτου, οι αστυνομικοί αυτοί θα αιφνιδιαστούν πλήρως, οπότε από το λευκό χρώμα της πλήρους ανετοιμότητας θα παρακάμψουν τις αυξημένες ετοιμότητες του πορτοκαλί και του κόκκινου και θα περάσουν απευθείας στο μαύρο χρώμα της απόλυτης αδυναμίας αντίδρασης, καθιστώντας τους εαυτούς τους (αλλά και τους συνεργάτες τους) έρμαια των κακοποιών. Επίσης, μη διστάσεις να εξετάσεις «ανορθόδοξους» τρόπους προσέγγισης στο σημείο ενδιαφέροντος (βλ. εκ νέου περιστατικό με Νικολάε Γκορέα).
Ο +1 είναι εκεί. Και ναι, είναι οπλισμένος– Ακόμη και τα άτακτα παιδάκια που κλέβουν μερικές τσίχλες από τον περιπτερά της γειτονιάς τους, λειτουργούν ως εξής: Το ένα παιδάκι απασχολεί ή εποπτεύει τον περιπτερά κι ενεργώντας ως τσιλιαδόρος δίνει το προκαθορισμένο σινιάλο στο άλλο παιδάκι που εκμεταλλευόμενο τη δράση του «συνεργού» του, βάζει το χέρι του μέσα στο κουτί και παίρνει όσες τσίχλες χωράει η μικρή του χούφτα. Μετά την αποχώρησή τους από το περίπτερο οι άτακτοι «μικροί δράστες» μοιράζονται τη «λεία». Αν λοιπόν λειτουργούν έτσι δύο δεκάχρονοι, τι σε κάνει να πιστεύεις ότι οι συνειδητοποιημένοι κι εμπειρότατοι κακοποιοί, οι οποίοι θα χτυπήσουν κάτι που έχει συναγερμό, δε θα έχουν τσιλιαδόρους και μάλιστα οπλισμένους;
Τα τσεκαρίσματα των κακοποιών– Όπως γλαφυρά αποτυπώνεται και σε ταινίες του Χόλυγουντ, οι κακοποιοί που χτυπούν στόχο συνδεδεμένο με συναγερμό, θέλουν να γνωρίζουν και να λάβουν υπ’ όψιν στο σχεδιασμό τους τον χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους μέχρι να φτάσει το περιπολικό, αφού χτυπήσει ο συναγερμός. Μήπως στο αποψινό «από λάθος» που έλεγξες κάποιοι παρατηρούσαν από μακριά τις αδυναμίες και αστοχίες σου, ώστε να τις εκμεταλλευτούν εναντίον σου στο μεθαυριανό «ταύτην»;
Ο Νικολάε Γκορέα, ένας εκ των δύο βασικών συνεργών του Κώστα Πάσσαρη, στα πλαίσια ενέδρας που είχε στήσει στις 22 Φεβρουαρίου του 2000 στην Πετρούπολη, χτυπώντας τη τζαμαρία κλειστού υποκαταστήματος τράπεζας στην οδό Δωδεκανήσου, ενεργοποίησε τον συναγερμό αυτού. Είχε σκοπό να εκτελέσει με τον βαρύ οπλισμό που έφερε, το πρώτο πλήρωμα περιπολικού που θα έφτανε για να ελέγξει τον συναγερμό. Η αυξημένη επαγρύπνηση των τηλεφωνητών & εκφωνητών του Κέντρου Επιχειρήσεων της Άμεσης Δράσης Αττικής, καθώς και ο σχεδιασμός της προσέγγισης στο σημείο με ανορθόδοξο τρόπο από το πλήρωμα της ίδιας υπηρεσίας, οδήγησαν στην επικράτηση των δύο αστυνομικών έναντι του πάνοπλου και μάλιστα περιβεβλημένου με αλεξίσφαιρο(!) Ρουμάνου κακοποιού.
Ενισχύσεις– Ο ρόλος του Κέντρου (τηλεφωνητών και εκφωνητών) είναι σε όλα τα σήματα καίριος, πόσο μάλλον εδώ. Αν ο συναγερμός έχει προκληθεί από ένα έγκλημα που βρίσκεται σε εξέλιξη, η άφιξη συνδρομής είναι το πιο σημαντικό στοιχείο αρχικά για την επιβίωση του πρώτου πληρώματος και μετέπειτα για τη σύλληψη των δραστών. Πρέπει να είναι όσο κοντά χρειάζεται αν κάτι πάει στραβά, αλλά ταυτόχρονα και τόσο μακριά ώστε να μπορεί να αποκλείσει διαφυγές, να θέσει περιμέτρους εγκλωβισμού, αλλά και να μην απογυμνωθεί ο διπλανός τομέας.
Αλεξίσφαιρο– Είναι απίστευτο το γεγονός ότι οδεύοντας προς την ολοκλήρωση του πρώτου τετάρτου του 21ου αιώνα, μετά από τόσα αιματηρά περιστατικά και τόσους νεκρούς συναδέλφους στη χώρα μας, η πλειοψηφία των αστυνομικών –ειδικά στην επαρχία- αρνείται με πείσμα το να φορά συστηματικά αλεξίσφαιρο. Όταν φτάσει η ώρα μηδέν, το μόνο που θα παρεμβάλλεται μεταξύ των ζωτικών σου οργάνων και του βλήματος από το πυροβόλο όπλο του κακοποιού, θα είναι τα περίπου 40 φύλλα dyneemaαπό αυτό το «βαρύ», «σκληρό», «άκαμπτο» πράγμα που «σε ζεσταίνει» και που «δε φοριέται για οκτώ ώρες συνεχόμενα κάθε μέρα». Πίστεψέ με… Και φοριέται και συνηθίζεται τόσο, που μετά αν δεν το φορέσεις νιώθεις γυμνός.
Στις 9 Ιουνίου του 2006 συνέβη μία από τις συγκλονιστικότερες ένοπλες ληστείες σε τράπεζα στην Ελλάδα, την οποία έφεραν με μεγάλη επιτυχία εις πέρας οι αστυνομικοί της Άμεσης Δράσης Αττικής, με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Η ληστεία της Eurobankστην Πατησίων τα είχε όλα: Πυροβολισμούς, τραυματισμούς αστυνομικών της Άμεσης Δράσης Αττικής, τραυματισμούς και συλλήψεις δραστών, ομηρεία ενός νεαρού φοιτητή από τους κακοποιούς, πεζή καταδίωξη, +1 συνεργό που πυροβολούσε πισώπλατα αστυνομικούς και πολλά, πολλά άλλα. Όλα όμως ξεκίνησαν από ένα ακόμη σήμα για συναγερμό σε τράπεζα. Ένα σαν αυτά τα χιλιάδες «από λάθος» Ε-19 που διαχειρίζονται οι Έλληνες αστυνομικοί καθημερινά…
Εκπαίδευση– Όπως σε όλα τα επιχειρησιακά ζητήματα, έτσι κι εδώ, η εκπαίδευση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος και ο κρίσιμος παράγοντας που μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ μιας άκρως επιτυχημένης έκβασης του περιστατικού και μιας παταγώδους αποτυχίας. Η ελληνική αστυνομία έχει πολλούς καλούς εκπαιδευτές, οι οποίοι είναι διαθέσιμοι κι εκπαιδευμένοι κατάλληλα, ώστε λαμβάνοντας ανατροφοδότηση από περιστατικά που αντιμετωπίζουν οι αστυνομικοί περιπολίας στους δρόμους και με βάση τις τοπικές γεωγραφικές, υπηρεσιακές και άλλες ιδιαιτερότητες να σχεδιάζουν ρεαλιστικά, υλοποιήσιμα κι εξατομικευμένα προγράμματα εκπαίδευσης, τα οποία να λύνουν τα τακτικά προβλήματα και να καλύπτουν τις επιχειρησιακές απαιτήσεις.
Πυρήνας ωστόσο της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι ο ίδιος ο μάχιμος αστυνομικός, αυτός που κοπιάζει, αγωνιά, ιδρώνει και ενίοτε ματώνει στους ελληνικούς δρόμους ανταποκρινόμενος σε συναγερμούς, μπουτόν και τις μύριες όσες απαιτήσεις αυτών. Αν αυτός ο «απλός αστυνομικός περιπολίας» δεν αντιληφθεί πως στον δρόμο θα αντιδράσει ακριβώς όπως εκπαιδεύτηκε, δίνοντας έτσι τεράστια σημασία σε κάθε εκπαιδευτικό λεπτό που του παρέχεται, καμία εκπαιδευτική διαδικασία δε θα μπορέσει να τον βοηθήσει να αλλάξει στρατηγικά, τακτικά κι επιχειρησιακά στάση & συμπεριφορά, αλλά και να αναπτύξει τις απαραίτητες διανοητικές & σωματικές δεξιότητες.
Βιβλιογραφία – Πηγές:
- Αστυνομική καραμπίνα, του Στργ Ανδρέα Καραβαλάκη
- Επιβίωση σε ένοπλες συμπλοκές (τόμοι I& II), του Στργ Ανδρέα Καραβαλάκη
- Building Search, tactics for the patrol officer, τουJames Stalnaker
- «Απειλούσε με αντίποινα», Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 24-02-2000
- «Ο δολοφόνος πυροβόλησε 4 φορές την... ΕΛ.ΑΣ. σ' ένα χρόνο», Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 17-02-2001
- «Ξεκίνησε η δίκη του Πάσσαρη 18 χρόνια μετά τη σύλληψή του», ATHENSVOICE, 17-04-2019
- «9 Ιουνίου 2006, η μέρα που άλλαξε τη ζωή του Αστυνομικού της Άμεσης Δράσης», από Nantiareport
- “Planning your tactical response to bank alarms”, τουpoliceone
- “Don't fall prey to 'False Alarm Syndrome”, του policeone
