Το 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε παρουσιάσει μία φιλόδοξη δέσμη νομοθετικών προτάσεων ενάντια στο ξέπλυμα χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Μετά από περίπλοκες διαβουλεύσεις, το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωκοινοβούλιο ενέκριναν το τελικό κείμενο της νέας δέσμης κανόνων για την καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στα τέλη Μάϊου 2024. Με δεδομένο τον αντίκτυπο των μέτρων αυτών για το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, ιδίως για το χρηματοπιστωτικό τομέα, αξίζει να δούμε ποιες είναι οι βασικές καινοτομίες που εισάγονται.
Ο νέος Κανονισμός 2024/1624 ενσωματώνει αυστηρότερα μέτρα για τον ιδιωτικό τομέα και επεκτείνει τους ισχύοντες κανόνες σε νέες υπόχρεες οντότητες, όπως οι πάροχοι υπηρεσιών κρυπτοστοιχείων, οι έμποροι αγαθών πολυτελείας, και οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι. Προβλέπει αυστηρότερες απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας και θεσπίζει όριο 10.000 ευρώ για τις πληρωμές σε μετρητά. Ο Κανονισμός θα αρχίσει να εφαρμόζεται το 2027, μετά από τριετή μεταβατική περίοδο.
Η νέα Οδηγία 2024/1640 θα αντικαταστήσει την υπάρχουσα Οδηγία 2015/849. Η νέα Οδηγία βελτιώνει την οργάνωση των εθνικών συστημάτων καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος, καθορίζοντας κανόνες για τη συνεργασία των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών (ΜΧΠ) και των εποπτικών αρχών. Η νέα οδηγία ρυθμίζει θέματα οργάνωσης και πρόσβασης σε πληροφορίες στα κεντρικά μητρώα πληροφοριών για τους πραγματικούς δικαιούχους και κεντρικά μητρώα τραπεζικών λογαριασμών μέσω ενιαίου σημείου πρόσβασης. Επιπλέον, διασφαλίζει ότι οι αρμόδιες εθνικές αρχές θα έχουν πρόσβαση στα μητρώα αυτά, για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα έχουν τρία χρόνια για να μεταφέρουν την Οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο, δηλαδή ως το 2027.
Σε μία ακόμα σημαντική εξέλιξη, η νέα δέσμη μέτρων της ΕΕ ιδρύει μια νέα ευρωπαϊκή Αρχή για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (Authority for Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism, στο εξής: AMLA). Η AMLA θα έχει άμεσες και έμμεσες εποπτικές εξουσίες επί υπόχρεων οντοτήτων υψηλού κινδύνου και, επιπλέον, θα συντονίζει και θα στηρίζει τις ΜΧΠ. Η AMLA θα έχει έδρα τη Φρανκφούρτη και αναμένεται να ξεκινήσει η λειτουργία της στα μέσα του 2025.
Η εφαρμογή αυτών των μέτρων αναμένεται να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση των υπόχρεων οντοτήτων και ενισχύοντας την προστασία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των πολιτών της ΕΕ.
Περισσότερη πληροφόρηση για το θέμα αυτό μπορείτε να βρείτε στο δικτυακό τόπο της ΕΕ, μέσα από τις δράσεις της ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet που φιλοξενεί το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου και μέσα από τα σεμινάρια και εξειδικευμένα μαθήματα που προσφέρονται στο προπτυχιακό πρόγραμμα Νομικής και στο προπτυχιακό πρόγραμμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου μας.
Γεώργιος Παυλίδης
Jean Monnet Chair & UNESCO Chair
Associate Professor of International and EU Law
Neapolis University Pafos