Ένα καινοτόμο πρόγραμμα που υπηρετεί ταυτόχρονα την ασφάλεια των προσφύγων αλλά και την ένταξή τους στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής υλοποιείται για πρώτη φορά πανευρωπαϊκά στη χώρα μας, υπό τον σχεδιασμό και την ευθύνη της Αρχιπυράρχου Κάλλις Σαΐνη. Μάλιστα, στην ετήσια καταγραφή των επιτευγμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συνόδευσε την απολογιστική ομιλία της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για το 2023, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «η Ελλάδα πρωτοπορεί σε ένα πρόγραμμα ένταξης, χρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Ανάκαμψης, στο πλαίσιο του οποίου πρόσφυγες και μετανάστες, περιλαμβανομένων ατόμων με αναπηρίες, εκπαιδεύονται στην προστασία από πυρκαγιά και σεισμό. Το πρόγραμμα φέρνει τους μόνιμους κατοίκους και τους μετανάστες πιο κοντά ώστε να αντιμετωπίσουν κοινές προκλήσεις».
Συγκεκριμένα, «η εκπαίδευσή τους περιλαμβάνει, πρώτα από όλα, ενημέρωση για μέτρα αυτοπροστασίας σε διάφορες κατηγορίες έκτακτων συνθηκών, όπως σεισμοί, πλημμύρες, δασικές και αστικές πυρκαγιές. Στη συνέχεια, βγαίνουμε στο πεδίο και κάνουμε μια σειρά ασκήσεων. Για παράδειγμα, βάζουμε πραγματική φωτιά και τη σβήνουμε με πυροσβεστήρες. Εξομοιώνουμε μια δασική πυρκαγιά και κάνουμε πλήρη εκκένωση ή εκπαιδεύουμε στη χρήση φορείου, στην αντιμετώπιση ενός τραυματισμένου ανθρώπου μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κάλλι Σαΐνη, η οποία το 2017 έλαβε το Χρυσό Μετάλλιο Εσωτερικής Ασφάλειας της Γαλλικής Δημοκρατίας, για τη συνολική συνεισφορά της στην ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών.
Διαβάστε επίσης
Η ίδια, από τη θέση της γενικής συντονίστριας των προγραμμάτων ένταξης του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, έχει ήδη εκπαιδεύσει με τους συνεργάτες της περισσότερους από 500 πρόσφυγες σε δέκα δομές σε όλη την επικράτεια. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της υφυπουργού κ. Σοφία Βούλτεψη, στην αρμοδιότητα της οποίας υπάγονται οι δράσεις ένταξης και το συγκεκριμένο πρόγραμμα, έως το τέλος του 2024 θα έχει καλυφθεί η πλειονότητα των προσφυγικών δομών. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος καλύπτονται πάγιες ανάγκες, όπως η εκπαίδευση των στελεχών των δομών και η κατάρτιση μελετών τρωτότητας. «Το Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδος είναι το πρώτο στην Ευρώπη που δημιούργησε τέτοια πρωτόκολλά και στήριξε το εγκεκριμένο πρόγραμμα από την αρχή. Εμείς κάθε φορά αναζητούμε τρόπους ώστε κάθε δράση να είναι όσο το δυνατόν πιο επωφελής» επισημαίνει η Αρχιπύραρχος.
Η αξία του προγράμματος έχει ήδη γίνει φανερή κατά τη διάρκεια της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου, όταν για παράδειγμα εθελοντές πρόσφυγες συμμετείχαν σε περιπολίες πυρασφάλειας στις δομές που διαμένουν απελευθερώνοντας δυνάμεις της πυροσβεστικής, όμως «ακόμα και πρόσφατα, στο Σχιστό, όπου σύμφωνα με ενημέρωση που μας έκανε ο διοικητής της δομής, οι πρόσφυγες επενέβησαν στο αρχικό στάδιο πυρκαγιάς και έκαναν εκκένωση με τις διαδικασίες που έχουν διδαχθεί». Στο πρόγραμμα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών συμμετέχουν και άτομα που διαμένουν στον αστικό ιστό, δηλαδή εκτός δομών, ενώ «πιθανότατα το καλοκαίρι του 2024 στην Αθήνα θα έχουμε και την πρώτη εθελοντική ομάδα αναγνωρισμένων προσφύγων που έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους» να συνεισφέρουν στις θερινές δράσεις πυροπροστασίας, αναφέρει η κ. Σαΐνη.
Πολιτική προστασία σημαίνει ένταξη
«Ένταξη σημαίνει προσαρμογή στην ελληνική κοινωνία, στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, στον ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό, στις δημοκρατικές μας αρχές, στην ισότητα. Για ένα κομμάτι των προσφυγικών πληθυσμών, ειδικά η θέση της γυναίκας είναι πολύ περιορισμένη. Υπό αυτή την έννοια δίνουμε μεγάλη έμφαση στη συμμετοχή των γυναικών, η οποία αγγίζει το 48%» εξηγεί η διεθνώς διακεκριμένη εμπειρογνώμονας. «Κατανοώ ότι όταν μπαίνω στην τάξη και με βλέπουν με τη στολή, κυρίως οι άνδρες παθαίνουν σοκ διότι δεν μπορούν να φανταστούν ότι υπάρχει γυναίκα με το δικό μου βαθμό, επικεφαλής» σχολιάζει η κ. Σαΐνη. Όμως, ακριβώς αυτό το βίωμα κάνει τους ανθρώπους να προσαρμόζονται στη νέα πραγματικότητα που τους περιβάλλει.
Συν τοις άλλοις, υφίσταται αντικειμενικό έλλειμα σχετικής γνώσης αφού, για παράδειγμα, ενδέχεται οι άνθρωποι να φτάνουν στην Ελλάδα από περιοχές χωρίς σεισμική δραστηριότητα. Η εκπαίδευσή τους ενισχύει τη θέση τους ως ισότιμων μελών της κοινωνίας στην οποία βρίσκονται γιατί «όταν συμπεριφέρεσαι με σεβασμό, με αξιοπρέπεια, επαγγελματικά, οι ωφελούμενοι το εισπράττουν και η προστιθέμενη αξία είναι πάρα πολύ μεγάλη».
Σχετικά με την ευθύνη που συνοδεύει το πρόγραμμα, η κ. Σαΐνη σημειώνει ότι είναι «πολύ μεγάλη» καθώς «καλείται κάποιος να εκπαιδεύσει ανθρώπους με τους οποίους δεν επικοινωνεί απευθείας, παρά μόνο μέσω διερμηνέων. Για το λόγο αυτό, πρώτα εκπαιδεύσαμε τους διερμηνείς και δημιουργήσαμε γλωσσάρια που περιλαμβάνουν φωτογραφίες με την ορολογία στο πρότυπο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, τα οποία μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, φαρσί και αραβικά με μέριμνα του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης».
«Σε ορισμένες χώρες οι πυροσβέστες οπλοφορούν ή αποτελούν κομμάτι του καθεστώτος. Εμείς όταν μπαίνουμε στην τάξη, το πρώτο πράγμα που ξεκαθαρίζουμε είναι ότι το όπλο μας είναι το νερό. Δουλειά μας είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής». Σε κάποιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι κουβαλάνε ανεξίτηλα τραύματα. Όπως διηγείται η κ. Σαΐνη, κατά τη διάρκεια δασικής πυρκαγιάς, στο άκουσμα των πυροσβεστικών αεροπλάνων, ένας πατέρας από τη Συρία προσπάθησε πανικόβλητος να προστατεύσει τα παιδιά του, θεωρώντας ότι πρόκειται για βομβαρδιστικά. «Υπάρχει πάντα ψυχολόγος μαζί μας» υπογραμμίζει η Αρχιπύραρχος, δείχνοντας πώς η εμπειρία των σεμιναρίων πολιτικής προστασίας ακουμπάει τις πιο ευαίσθητες χορδές του αισθήματος ασφάλειας των προσφύγων και δημιουργεί μια πολύτιμη σχέση εμπιστοσύνης με την Ελλάδα.
«Το μεγαλύτερο μετάλλιο της καριέρας μου»
Κατά τη διάρκεια των ασκήσεων στο πεδίο «είναι καταφανές ότι το μεγαλύτερο κέρδος των προσφύγων είναι η ίδια η συμμετοχή, πέρα από την ενημέρωσή τους» λέει η βραβευμένη Αρχιπύραρχος. «Για τις γυναίκες είναι τεράστια η ικανοποίηση. Τις βλέπω να χαμογελούν, να παίρνουν θάρρος, να κάνουν ακριβώς τα ίδια με τους άνδρες. Πολλές φορές ορίζουμε γυναίκα ως αρχηγό της ομάδας. Μας το λένε οι ίδιες πόσο κουράγιο παίρνουν».
Η κ. Σαΐνη διατηρεί ξεχωριστά στο αρχείο της μια φωτογραφία με έναν άνδρα από το Αφγανιστάν που έχασε το πόδι του από πυροβολισμό. Ένας άλλος έχει στα πόδια του αμέτρητες βίδες, για να μπορέσει να ξαναπερπατήσει. «Τον χτύπησαν αλύπητα. Και όμως κατάφεραν και οι δύο να γλιτώσουν. Όταν εξέφρασαν το ενδιαφέρον να συμμετάσχουν το θεώρησα πολύ μεγάλη πρόκληση και τιμή. Βρήκαμε τρόπο να εκπαιδεύσουμε έναν άνδρα με ένα πόδι να κρατήσει πυροσβεστήρα και να σβήσει την δοκιμαστική πυρκαγιά. Αυτό είναι το μεγαλύτερο μετάλλιο της καριέρας μου. Το ότι αυτοί οι άνθρωποι με την τεράστια θέληση τα κατάφεραν και μόνο τότε αισθάνθηκαν ίσοι με τους άλλους, ότι δεν είναι απόκληροι επειδή τους έτυχε αυτό. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο μετάλλιο για μένα» λέει χαρακτηριστικά η Κάλλι Σαΐνη.
Είναι σημαντικό ένα πρόγραμμα πολιτικής προστασίας, όταν υπάρχουν τόσες άλλες ανάγκες; «Είναι πράγματι πολυτέλεια, τόσο μεγάλη όσο η ανθρώπινη ζωή. Επειδή η ανθρώπινη ζωή δεν τιμολογείται, δεν υπάρχει υψηλότερο αγαθό, ως εκ τούτου δεν υπάρχει τίποτα που να την ξεπερνά. Κάθε ανθρώπινη ζωή που σώζεις, κάθε ανθρώπινη ζωή που ξέρεις ότι έσωσες με τις ενέργειες σου, τις εκπαιδεύσεις, τις ασκήσεις, την πρόληψη, είναι ανεκτίμητη» καταλήγει η Αρχιπύραρχος.
Σοφία Μανδηλαρά