Το πρωινό της περασμένης Τρίτης, αστυνομικός που υπηρετεί στη Γαύδο τηλεφώνησε στο λιμεναρχείο των Χανίων. Ανέφερε ότι στην παραλία Τρυπητή είχαν φτάσει 91 μετανάστες. Οι περισσότεροι ήταν Αιγύπτιοι και κάποιοι από το Μπαγκλαντές, ανάμεσά τους μία γυναίκα με τρία ανήλικα παιδιά. Οι περισσότεροι μετανάστες παρέμειναν προσωρινά στη Γαύδο μέχρι να βελτιωθεί ο καιρός, ενώ μια μικρότερη ομάδα μεταφέρθηκε με ναυαγοσωστικό σκάφος του Λιμενικού στα Χανιά. Τρεις εξ αυτών συνελήφθησαν ως διακινητές – αν και συνήθως θεωρείται απίθανο μέλη του δικτύου να επιβιβάζονται στις ίδιες βάρκες.
Η παραπάνω κατάσταση είναι ρουτίνα τις τελευταίες εβδομάδες στη Γαύδο. Οι τοπικές Αρχές λένε ότι στο μικρό νησί, το τελευταίο σύνορο της Ελλάδας στον Νότο, δεν υπάρχουν υποδομές και προμήθειες για την υποδοχή όλων αυτών των ανθρώπων. Από την αρχή του χρόνου, οι αφίξεις μεταναστών είναι συνεχείς, όχι μόνο στη Γαύδο, αλλά σε όλη την ακτογραμμή της Κρήτης προς το λιβυκό πέλαγος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Λιμενικού, το τελευταίο τρίμηνο έχουν φτάσει στην Κρήτη περί τους 1.500 ανθρώπους. Και αυτό δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί.
Διαβάστε επίσης
Στις αρχές Φεβρουαρίου, συνολικά 72 μετανάστες, μεταξύ αυτών 15 ανήλικοι, περισυνελέγησαν από τη φρεγάτα «Κανάρης» του Πολεμικού Ναυτικού ανοιχτά της Κρήτης και μεταφέρθηκαν στον όρμο των Καλών Λιμένων. Σε μία άλλη περίπτωση, το εμπορικό πλοίο Leopard διέσωσε 63 άτομα στην ίδια θαλάσσια περιοχή. Στα περισσότερα γκρουπ των μεταναστών, ένας στους τέσσερις είναι ανήλικος.
Το νέο δρομολόγιο των διακινητών ξεκινά από τα παράλια της Αιγύπτου και συνηθέστερα της Λιβύης, κυρίως το λιμάνι Τομπρούκ. Από στοιχεία δικαστικών φακέλων που είδε το NEWS24/7, προκύπτει ότι το ταξίδι στοιχίζει από 2.500 έως 5.000 δολάρια – αν κάποιος επιβάτης συμφωνήσει με τους διακινητές να μοιράζει τρόφιμα και νερό στους υπόλοιπους ή αν μπορεί να επισκευάσει τη μηχανή του σκάφους σε περίπτωση βλάβης, τότε το κόστος είναι μικρότερο. Πολλά σκάφη φτάνουν στα ανοιχτά της Κρήτης ακυβέρνητα.
Το πέρασμα θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνο, λόγω της μεγάλης απόστασης στη θάλασσα. Πιο ειδικά, τα υπερφορτωμένα σκάφη, χωρίς σωστικά μέσα και εφόδια, πρέπει να διανύσουν μια απόσταση τουλάχιστον 170 ναυτικών μιλίων (315 χιλιομέτρων) – ενδεικτικά το πέρασμα από τα τουρκικά παράλια στη Λέσβο είναι περίπου 10 ναυτικά μίλια. Τι κρύβεται, όμως, πίσω από την επιλογή των διακινητών στο νέο αυτό δρομολόγιο;
ΟΙ ΕΠΑΝΑΠΡΟΩΘΗΣΕΙΣ
«Κατά τη γνώμη μου, οποιαδήποτε προσπάθεια ανάγνωσης μεταναστευτικών ροών δεν πρέπει να παραγνωρίζει έναν καθοριστικό παράγοντα: τις επαναπροωθήσεις» λέει στο NEWS24/7 ο Δημήτρης Χούλης, δικηγόρος πρώτης γραμμής στη Σάμο, ο οποίος έχει χειριστεί πολλές υποθέσεις μεταναστών και προσφύγων. «Μέχρι τον Ιούνιο του 2023 και το ναυάγιο της Πύλου, αν προσέγγιζε κάποιος τα ελληνικά νησιά, θα υπήρχε βέβαιη επαναπροώθηση. Γι’ αυτόν τον λόγο είχε επικρατήσει η απευθείας διαδρομή προς την Ιταλία, ακόμη και για όσους ξεκινούσαν από την Τουρκία ή και τον Λίβανο», σημειώνει ο κ. Χούλης.
Ο ίδιος εκτιμά ότι η τραγωδία της Πύλου, από τις πλέον πολύνεκρες στη Μεσόγειο, είχε ως αποτέλεσμα την πρόσκαιρη διακοπή των επαναπροωθήσεων στη θάλασσα. Αυτό πιθανόν εξηγεί την κατακόρυφη αύξηση των αφίξεων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την ταυτόχρονη μείωση των δρομολογίων προς την Ιταλία.
«Σύντομα, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, η κατάσταση στα ΚΥΤ των νησιών είχε ξεφύγει. Το ΠΛΣ 920, το φονικό σκάφος του λιμενικού στην Πύλο (σσ: η έρευνα για τις ευθύνες των λιμενικών παραμένει ανοιχτή) κι ένα από τα πιο σύγχρονα στην Ελλάδα, έφυγε από την Κρήτη και πήγε στη Λέσβο», λέει ο κ. Χούλης. «Οι διακινητές της Αιγύπτου και της Λιβύης, βλέποντας ότι η Κρήτη δε φυλάσσεται και επιπλέον ότι δεν γίνονται επαναπροωθήσεις, έστειλαν τους ανθρώπους προς τα εκεί».
Πρόσφατα έξι Αιγύπτιοι παραπέμφθηκαν να δικαστούν στο Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων της Κρήτης. Κατηγορήθηκαν για μία από τις μεγαλύτερες υποθέσεις διακίνησης ανθρώπων στην ανατολική Μεσόγειο, τον Νοέμβριο του 2022 στα ανοιχτά της Σκάλας Παλαιοχώρας. Ένα σκάφος 25 μέτρων είχε εντοπιστεί να μεταφέρει 476 μετανάστες και πρόσφυγες, υπηκόους Αιγύπτου, Πακιστάν, Παλαιστίνης και Σουδάν. Μεταξύ των ανθρώπων που είχαν επιβιβαστεί στο σκάφος, ήταν και 135 παιδιά.
Στα διωκτικά έγγραφα που είδε το NEWS24/7 περιγράφεται ότι είχε ξεκινήσει από την περιοχή Μουσάιντ της Λιβύης. Τελικός προορισμός ήταν η Ιταλία και το δίκτυο είχε ζητήσει 3.000-4.000 δολάρια από τον κάθε επιβάτη. Το δουλεμπορικό έμεινε ακυβέρνητο στα ανοιχτά της Κρήτης και χρειάστηκε να επέμβει το ιταλικό αλιευτικό “Tista”, ώστε να το ρυμουλκήσει με ασφάλεια στα ελληνικά χωρικά ύδατα, όπου επίσης συνέδραμαν άλλα δύο ελληνικά ψαράδικα. Ο καιρός ήταν κακός και το σκάφος δεν είχε σωστικά μέσα.
Ο ΧΑΦΤΑΡ
Ο μεγαλύτερος πυρήνας διακινητών έχει ως βάση τη Λιβύη. Τα σκάφη αναχωρούν από την ευρύτερη περιοχή του Τομπρούκ, με την ανοχή των τοπικών παραστρατιωτικών δυνάμεων. Κοινή έρευνα των Reporters United με ξένα ΜΜΕ, είχε αποκαλύψει τη σχέση των πραγματικών διακινητών πίσω από το ναυάγιο της Πύλου με τον Λίβυο στρατηγό Χαλίφα Χαφτάρ, με τον οποίο μέχρι πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση ανέπτυσσε σχέσεις, ενώ η ΕΕ ζητούσε συνεργασία μαζί του για να περιορίσει την παράνομη μετανάστευση.
Πριν από περίπου έναν χρόνο, η κυβέρνηση στη Ρώμη είχε θέσει διά ζώσης στον Χαφτάρ το ζήτημα της ραγδαίας αύξησης των ροών από τη Λιβύη προς την Ιταλία. Δεν είναι δυνατόν να επιβεβαιωθεί ότι μετά από αυτό οι δουλέμποροι έστρεψαν τις βάρκες προς την Κρήτη, πάντως οι ψυχροί αριθμοί αποκαλύπτουν την αλλαγή του δρομολογίου. Σύμφωνα με στοιχεία του FRONTEX, τους δύο πρώτους μήνες του 2024 οι ροές στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου μειώθηκαν κατά 70%, ενώ αντίστοιχα αυξήθηκαν κατά 117% στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το βίντεο του NEWS24/7
Ναυάγιο στην Πύλο: Οι 10 ημέρες πριν την τραγωδία
Το αλιευτικό στο ναυάγιο της Πύλου είχε επίσης ξεκινήσει από το Τομπρούκ. Μετά την τραγωδία το NEWS24/7 ήρθε σε επαφή με το ίδιο δίκτυο των διακινητών. Η προσφορά για το ταξίδι προς την Ιταλία ήταν δωρεάν επιβίβαση στο σκάφος, εφόσον βρίσκαμε άλλους 20-40 επιβάτες ή βοηθούσαμε στο κατάστρωμα για όσες μέρες διαρκούσε το ταξίδι. Αυτό περιγράφουν και οι εννέα Αιγύπτιοι που διασώθηκαν στο ναυάγιο της Πύλου και κρατούνται σε ελληνικές φυλακές ως διακινητές, περιμένοντας να δικαστούν. Ένας εξ αυτών είπε επιπλέον στο NEWS24/7 ότι κατά τη διάρκεια της προανάκρισης, οι λιμενικοί τού ζήτησαν να υποδείξει άλλους πέντε από το πλήρωμα ως διακινητές, για να τον αφήσουν ελεύθερο.
Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΕ-ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Την Κυριακή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πρόκειται να επισκεφθεί την Αίγυπτο με την πρόεδρο της Κομισιόν Ουρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, την Ιταλίδα ομόλογο του Τζ. Μελόνι και τον πρωθυπουργό του Βελγίου Αλεξάντερ Νώε Γκρόο. Στη διάρκεια της επίσκεψης αναμένεται να επισημοποιηθεί η συμφωνία Αιγύπτου-ΕΕ, η οποία σε πρακτικό επίπεδο σημαίνει την ενίσχυση με ένα πακέτο 7,4 δισ. ευρώ για τη διαχείριση του μεταναστευτικού.