Του Αρχιπυράρχου ε.α. Μιχαήλ Ε. Αυγουλέα , Ιδρυτού ‘’ΔΙΑΠΥΡΟΣ’’
Ιδιαίτερο προβληματισμό έχει προκαλέσει στον νομικό κόσμο της χώρας το υπό ψήφιση σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Στο εν λόγω σχέδιο νόμου επέρχονται ουσιαστικές τροποποιήσεις μεταξύ άλλων στο άρθρου 265 Ποινικού Κώδικα Εμπρησμός σε δάση-Προπαρασκευαστικές πράξεις – Παραβίαση προληπτικών μέτρων. Επίσης προστίθεται το άρθρου 265A ΠΚ δήμευση ως παρεπόμενη ποινή στα αδικήματα εμπρησμού σε δάση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τον NΟΜΟ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4619 Τεύχος A’ 95/11.06.2019 είχαν επέλθει ουσιαστικές αλλαγές στο έγκλημα του εμπρησμού οι οποίες κατά την άποψη του συγγραφέα του παρόντος άρθρου ήταν προς την σωστή κατεύθυνση. Δεδομένου ότι αυτές είχαν προκύψει κατόπιν διαβούλευσης της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής μέλη της οποίας ήταν έγκριτοι νομικοί μεταξύ άλλων και ο αείμνηστος καθηγητής του Ποινικού Δικαίου Λάμπρος Μαργαρίτης.
Συγκεκριμένα με την ώς άνω νομοθετική ρύθμιση των άρ. 264,265 Π.Κ. συνεπαγόταν μείωση του αριθμού των περιπτώσεων πυρκαγιάς, στις οποίες θα καταφάσκεται η νομοτυπική μορφή του εγκλήματος του εμπρησμού. Και τούτο διότι απαιτείτο η συνδρομή της συγκεκριμένης διακινδύνευσης, δηλαδή πραγματωμένου κινδύνου.
Στη συνέχεια και χωρίς να έχει αφεθεί να λειτουργήσουν οι ώς άνω διατάξεις υπό το βάρος των επιχειρησιακών λαθών του ‘’ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ’’ το θέρος του 2021, σε συνδυασμό με την αδυναμία εντοπισμού και σύλληψης των δραστών εμπρησμού (αμέλεια – πρόθεσης) ψηφίζεται ο ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ.4855 (ΦΕΚΑ'215/12-11-2021) που αφορά σε τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και άλλες επείγουσες διατάξεις.
Συγκεκριμένα Τροποποιούνται εκ νέου τα άρθρα 264, 265 του ΠΚ ώς εξής:
Άρθρο45
Εμπρησμός - Αντικατάσταση του άρθρου 264 ΠΚ
Το άρθρο 264 ΠΚ αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 264 Εμπρησμός
1. Όποιος προξενεί πυρκαγιά, τιμωρείται:
α) με φυλάκιση αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα,
β) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο,
γ) με κάθειρξη αν στην περίπτωση των περ. α ́ή β ́ η πράξη προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου,
δ) με ισόβια κάθειρξη αν στην περίπτωση της περ. β ́ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο.
2. Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παρα- γράφου προκαλεί από αμέλεια την πυρκαγιά από την ο- ποία μπορεί να προκύψει κοινός κίνδυνος για ξένα πράγ- ματα ή κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έ- ως τρία (3) έτη.»
‘Αρθρο 46
Εμπρησμός σε δάση - Αντικατάσταση του άρθρου 265 ΠΚ
ο άρθρο 265 ΠΚ αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 265 Εμπρησμός σε δάση
1. Όποιος προξενεί πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα, τιμωρείται:
α) με κάθειρξη έως οκτώ (8) έτη και χρηματική ποινή, αν δε ο δράστης σκόπευε να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη και χρηματική ποινή,
β) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο,
γ) με κάθειρξη αν στην περίπτωση των περ. α΄ ή β΄ η πράξη προκάλεσε σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ανθρώπου ή η φωτιά εξαπλώθηκε σε μεγάλη έκταση ή είχε ως επακόλουθο σοβαρή ή ευρεία ρύπανση ή υποβάθμιση ή σοβαρή ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή,
δ) με ισόβια κάθειρξη αν στην περ. β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο άλλου.
2. Όποιος στις περιπτώσεις της πρώτης παραγράφου προκαλεί από αμέλεια την πυρκαγιά σε δάσος ή δασική έκταση κατά την έννοια του νόμου ή σε έκταση που έχει νόμιμα κηρυχθεί δασωτέα ή αναδασωτέα τιμωρείται με φυλάκιση, και αν από αμέλεια προκαλεί μια τέτοια πυρκαγιά από την οποία μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους.».
Με τις ώς άνω τροποποιήσεις το έγλημα του εμπρησμού χαρακτηρίζεται ως έγκλημα «αφηρημένα συγκεκριμένης διακινδύνευσης» ή «δυνητικής διακινδύνευσης». Με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των ποινικών δικογραφιών για το έγκλημα του εμπρησμού, ως απόρροια της εφαρμογής του νέου ΠΚ.
Στο σημείο αυτό κρίνω σκόπιμο να αναφέρω ότι τα Ανακριτικά Γραφεία του Πυροσβεστικού Σώματος είναι υποστελεχωμένα, οι δε υπηρετούντες σε αυτά καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να επιτελέσουν το έργο τους. Επιτελούν δε αυτό με αυταπάρνηση !!!
Βεβαίως θα ήταν παράληψη μου να μην αναφέρω ότι ο νυν Υπουργός Πολιτικής Προστασίας κος Β. Κικίλιας παρενέβη ώστε να επανδρωθεί με στελέχη η Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.), πλήν όμως αυτό δεν είναι αρκετό δεδομένου ότι ο ρόλος της εν λόγω Διεύθυνσης είναι πρωτίστως ρυθμιστικός – καθοδηγητικός και όχι κατασταλτικός.
Ακολούθως με το νέο υπό ψήφιση νομοσχέδιο τροποποιούνται εκ νέου το άρθρα 265 και προστίθεται το άρθρο 265Α του ΠΚ σε μία προσπάθεια καταστολής του εγκλήματος του εμπρησμού Δάσους, γεγονός για το οποίο υπάρχουν από το νομικό κόσμο ουσιαστικές αντιρρήσεις τις οποίες προσυπογράφω.
Ειδικότερα στην Επιστημονική Ημερίδα για τους Ποινικούς Κώδικες του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά η οποία έλαβε χώρα με εξαιρετική επιτυχία την 15/01/2024 μεταξύ άλλων από τον διακεκριμένο Ποινικολόγο Ιωάννη Θ. Ηρειώτη διατυπώθηκαν τα παρακάτω :
Ειδικό Μέρος ΠΚ
Την ίδια προδήλως τιμωρητική λογική με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις του Γενικού Μέρους του Π.Κ. ακολουθούν, ως επί το πλείστον, και οι τροποποιήσεις στο Ειδικό Μέρος αυτού. Αξίζει δε να αναφερθούμε ειδικά στις ακόλουθες τροποποιήσεις:
α) Η ποινική αντιμετώπιση του αδικήματος του Εμπρησμού σε Δάση (άρθρο 265)
και η ανεπίτρεπτη εισαγωγή της παρεπόμενης ποινής της δήμευσης (νέο άρθρο 265Α)
Η προσήλωση του νομοθέτη στην άκρατη αυστηροποίηση αποτυπώνεται και στο αδίκημα του εμπρησμού δάσους του άρθρου 265 ΠΚ, όπως τροποποιείται με το άρθρο 33 του Σχεδίου Νόμου. Άκρως προβληματική είναι και η παράγραφος 6 του άρθρου 265 ΠΚ, η οποία προβλέπει τριπλή απαγόρευση, δηλαδή απαγόρευση αναστολής και μετατροπής της ποινής, καθώς και μη χορήγηση ανασταλτικού αποτελέσματος στην ασκηθησόμενη έφεση, σε περίπτωση καταδίκης για το αδίκημα του εμπρησμού δάσους, με την ειδική πρόβλεψη της μετατροπής για τις περιπτώσεις των παρ. 2, 3 εδ. α’, 5. Έτσι ένας υπερήλικας αγρότης, ο οποίος θα καταδικασθεί για το ως άνω αδίκημα, θα οδηγηθεί αμέσως, ήτοι πριν την εκδίκαση της έφεσής του, στην φυλακή.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και η προσθήκη της δήμευσης ως παρεπόμενης ποινής στο αδίκημα του εμπρησμού δάσους, τελεσθέν τόσο από αμέλεια όσο και από δόλο, με την προσθήκη του άρθρου 265Α ΠΚ. Η εν λόγω δήμευση ουδεμία σχέση έχει με τις γνωστές μορφές δήμευσης του Ποινικού Κώδικα, ήτοι την δήμευση των άρθρων 68 και 76 ΠΚ, αφού δεν αφορά ούτε σε προϊόντα του εγκλήματος ή στο τίμημά τους, ούτε σε αντικείμενα επικίνδυνα για την δημόσια τάξη, αλλά στο σύνολο της περιουσίας του καταδικασθέντος πολίτη. Η προτεινόμενη αυτή τροποποίηση μπορεί, λοιπόν, να επιφέρει ανυπολόγιστη ζημία στην περιουσία του δράστη.
Προκειμένου δε να αιτιολογήσει την προτεινόμενη ρύθμιση, η Έκθεση Συνεπειών του Νόμου προβάλλει την ανάγκη κάλυψης της βλάβης που προκλήθηκε στην δημόσια περιουσία από την αξιόποινη πράξη και την ανάγκη εξασφάλισης των πόρων για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Ωστόσο, η οικονομική αποκατάσταση της βλάβης του περιβάλλοντος, ή άλλως η επιδίκαση αποζημίωσης, βρίσκεται σαφώς εκτός της δικαιοδοσίας του ποινικού δικαστηρίου, όπως αυτή προσδιορίζεται στο άρθρο 93 του Συντάγματος.
Άλλωστε, το ποινικό δικαστήριο δεν δύναται, εκ της φύσεώς του, να διαγνώσει την αξία της περιουσίας του δράστη, ούτε βέβαια αυτήν του δάσους που αποτέλεσε αντικείμενο εμπρησμού και εν τέλει να προσδιορίσει το μέγεθος της προκληθείσας ζημίας. Το παραπάνω δε κενό δεν μπορεί να καλυφθεί με παραπομπή στην παράγραφο 2 του νέου άρθρου 265 Α ΠΚ, σύμφωνα με την οποία το δικαστήριο χρησιμοποιεί τους κανόνες της επιμέτρησης κατ’ άρθρο 79 ΠΚ για να προσδιορίσει την έκταση της επιβληθείσης δήμευσης.
Εν ολίγοις, πρόκειται για μια διάταξη που δημιουργεί τεράστια ζητήματα ακόμα και συνταγματικής τάξεως. Θίγει το δικαίωμα ακρόασης του καθ’ ου η δήμευση, δεν συμβαδίζει με την αρχή n.c.n.p.s.l. certa, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 7 του Συντάγματος, αφού δεν προβλέπεται ανώτατο όριο δήμευσης, ενώ δεν αποκλείεται σταδιακά να αποτελέσει «όχημα» για την επέκταση της πρόβλεψης επιβολής της παρεπόμενης αυτής ποινής και σε άλλα αδικήματα κατά παράβαση της παρ. 3 του άρθρου 7 του Συντάγματος.
Οι ως άνω θέσεις του διακεκριμένου Ποινικολόγου Ιωάννη Θ. Ηρειώτη με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο. Διότι κατά την άποψή μου το πρόβλημα της αντιμετώπισης του εγκλήματος του εμπρησμού (ποινική καταστολή) δεν είναι η μη επάρκεια του ποινικού οπλοστασίου, αλλά η μη επαρκή επάνδρωση, οργάνωση και εκπαίδευση των στελεχών του Πυροσβεστικού Σώματος τα οποία έχουν αναλάβει το βαρύ έργο της έρευνας των εγκλημάτων εμπρησμού (κοινού και δάσους).
Στο σημείο αυτό κρίνω σκόπιμο να σημειώσω ότι : ‘’Tο έγκλημα του εμπρησμού αποτελεί ένα από τα φρικωδέστερα, τρομερότερα και πιο καταστροφικά μέσα τόσο για την ανθρώπινη ζωή όσο και για την ιδιοκτησία των πολιτών.
Η ευκολία εξεύρεσης στο εμπόριο των υλικών που δύνανται να το προκαλέσουν, οι μεγάλες ποσότητες νερού που χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση της προκληθείσης πυρκαγιάς, σε συνδυασμό με το υψηλό πυροθερμικό φορτίο το οποίο καταστρέφει ή αλλοιώνει τα πειστήρια, το καθιστούν ως ένα από τα δυσεπίλυτα και δυσεξιχνίαστα εγκλήματα’’.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Τα τελευταία πολλά χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο της αντικατάστασης – αποπομπής της Ηγεσίας του Πυροσβεστικού Σώματος σε χρονικό διάστημα μικρότερο τους έτους- βεβαίως το φαινόμενο αυτό παρουσιάζεται και στις ηγεσίες των λοιπών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων & Σωμάτων Ασφαλείας – Η μεθοδολογία αυτή επιτυγχάνει την πτώση του ηθικού των Αξιωματικών, δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας, άρνησης λήψης αποφάσεων, σε συνδυασμό με την αδυναμία υλοποίησης μακροχρόνιου σχεδιασμού.
Περαιτέρω άποψή μου είναι ότι ή καταστολή του εγκλήματος του εμπρησμού Δάσους μπορεί να γίνει εντός 48 ωρών με εφαρμογή του Δόγματος της ‘’ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΑΝΟΧΗΣ’’ σε συνδυασμό με την οργάνωση – εκπαίδευση – επάνδρωση του μηχανισμού δίωξης. ΔΗΛΑΔΗ ΤΩΝ ΑΝΑΚΡΙΤΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ και την υλοποίηση - εφαρμογή του υπάρχοντος σχεδίου Αντεγκλητικής πολιτικής.
Τέλος καθίσταται σαφές ότι είναι καλλίτερα να υπάρχει ¨έν πεπλανημένο δόγμα¨ αντεγκλητικής πολιτικής παρά να μην υπάρχει ουδέν δόγμα. Διότι η ύπαρξις του δόγματος προϋποθέτει την γνώση αρχών και κανόνων στοιχείων απαραίτητων για την εξάλειψη του εγκλήματος του εμπρησμού.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ Π.Κ. ΚΑΙ ΤΟΥ Κ.Π.Δ. (ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Π.Κ.) Ιωάννη Θ. Ηρειώτη, Δικηγόρου Αντιπροέδρου Ε.Ε.Π. Ημερίδα Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά 15/1/2024.
Το έγκλημα του εμπρησμού κατά τον νέο Ποινικό Κώδικα -Ερμηνεία [ΓνωμΕισΑΠ 16/2021], διαθέσιμο εδώ
Διπλωματική Εργασία με θέμα: Η έννοια του κινδύνου στο ελληνικό ποινικό δίκαιο και τα κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα, της Μαρίας Ιωακειμίδου.
To έγκλημα του εμπρησμού στον νέο Ποινικό Κώδικα και η έννοια των κοινώς επικίνδυνων εγκλημάτων Μαρία Σπαράκη 19 Ιουλίου, 2022