Όταν ξεκίνησα να συνεργάζομαι με το Τμήμα Εξουδετέρωσης Εκρηκτικών Μηχανισμών (Τ.Ε.Ε.Μ.) της Ελληνικής Αστυνομίας, κυρίως στον τομέα της εκπαίδευσης, ένιωσα πως ένας καινούργιος κόσμος ανοιγότανε μπροστά μου! Η Χημεία, η μητέρα όλων των επιστημών, την οποία αγαπώ και υπηρετώ τόσον μέσα στη βιομηχανία, όσον και στη μάχιμο υπηρεσία, ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι μπορεί να γίνει ένα επικίνδυνο εργαλείο στα χέρια «ανθρώπων» που θέλουν να σκορπίσουν τον τρόμο και την καταστροφή… Και δεν είναι μόνο αυτό! «Έν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» αναφέρεται στα αρχαία κείμενα ως η επίγνωση του Σωκράτη για τη δική του άγνοια(!). Και είναι τόσο αληθινό…
Τελικά όσα χρόνια και αν ασχολείσαι με τους τομείς ασφάλειας (safety), φύλαξης (security), πυρασφάλειας (fire safety), πυρόσβεσης (firefighting), τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς τα πόσα λίγα γνωρίζεις… Ασφαλώς και η γνώση έχει δυναμικό χαρακτήρα. Έτσι άρχισα κι εγώ να μαθαίνω, πώς μπορεί αυτή η υπέροχη επιστήμη να γίνει ένα αποτρόπαιο όπλο στα χέρια τρομοκρατών…
Διαβάστε επίσης
Αυτοσχέδιοι εκρηκτικοί μηχανισμοί, βόμβες όλων των τύπων, τοξικά – διαβρωτικά – αέρια και υγρά και γενικά επικίνδυνα υλικά με απλές ή σύνθετες… «συνταγές μαγειρικής», είναι έτοιμα να σκορπίσουν το θάνατο. Εκτός και αν…
Εδώ έρχεται η επίλεκτη ομάδα της Ελληνικής Αστυνομίας με αστυνομικούς – πυροτεχνουργούς, που έχουν την εξειδίκευση, την κατάλληλη εκπαίδευση και τον ανάλογο εξοπλισμό, να εξουδετερώνουν αυτού του είδους τα όπλα με ένα και μοναδικό στόχο: ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ! Κάποιοι τους αποκαλούν ήρωες. Εγώ πάλι ΟΧΙ! Οι άνθρωποι αυτοί είναι πολύ απλά ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ!!! Εάν ποτέ κινδυνέψω δεν θέλω να σπεύσει να με σώσει ένας ήρωας αλλά ένας επαγγελματίας. Μόνο τότε θα έχουμε μεγαλύτερη πιθανότητα να σωθούμε και οι δύο…
Βέβαια οι πυροτεχνουργοί εκτός από επαγγελματισμό διαθέτουν και «μπόλικο» μεράκι για τη «δουλειά» τους, που συνδυάζεται με τη σωστή δόση.. τρέλας (ας μου επιτραπεί η έκφραση)! Γιατί χωρίς αυτά δουλειά δεν γίνεται… Διαπίστωσα επίσης ότι καλούνται σε πολλά περιστατικά, όπου απλά εμπλέκονται επικίνδυνα υλικά και σπεύδουν στον τόπο του συμβάντος μαζί με τις ομάδες της πυροσβεστικής χωρίς όμως να εμποδίζει ο ένας τη δουλειά του άλλου…
Αλήθεια, ποιά ακριβώς είναι η δουλειά των πυροτεχνουργών της ΕΛ.ΑΣ;
Περισυλλογή υπολειμμάτων βομβών, εξουδετέρωση βομβών, εξουδετέρωση Αυτοσχέδιων Εκρηκτικών Μηχανισμών (Α.Ε.Μ), που κάποιοι ή κάποιες τρομοκρατικές οργανώσεις έχουν τοποθετήσει σε δημόσια κτίρια και δημόσια πρόσωπα κατά καιρούς. Το έργο των πυροτεχνουργών όμως δεν σταματάει εδώ! Ακολουθεί έρευνα, όχι μόνο για τη συνδεσμολογία του Α.Ε.Μ., αλλά και για τα χημικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν (με σχετική ανάλυση των ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών τους), το είδος των πυροκροτητών, μελέτη για το άτομο ή άτομα που τα τοποθέτησαν (ο κάθε μηχανισμός φέρει και τη δική του… υπογραφή) κ.ά.
Σε οποιοδήποτε συμβάν όπου καλούνται να επέμβουν οι πυροτεχνουργοί της ΕΛ.ΑΣ (που δεν συνδέεται υποχρεωτικά με τρομοκρατία) και μετά το πέρας αυτού (κυρίως κατά την αποκάθαρση), ακολουθείται και η διερεύνηση για το τί μπορεί να έχει προκαλέσει τη φωτιά, την έκρηξη, τη διασπορά συγκεκριμένων αερίων – ατμών ή/και τη διαρροή επικινδύνων υγρών…
Η αρχική και ιδιαίτερα εμπεριστατωμένη εκπαίδευση τους, ακολουθείται από τακτικές εκπαιδεύσεις καθώς και συνεχείς πρακτικές ασκήσεις – σενάρια σε κατάλληλο πεδίο ασκήσεων, καθ’ όλο το διάστημα της θητείας τους. Μόνο έτσι μπορούν να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους και με νέα στοιχεία και μεθόδους που προκύπτουν τόσον από την Ελλάδα όσον και από το εξωτερικό.
Πρέπει να βρίσκεσαι (εάν είναι δυνατόν) ένα βήμα μπροστά από τον τρομοκράτη ή τον φρενοβλαβή που έχει σαν στόχο να πλήξει τη δημόσια ασφάλεια… Όπως ανέφερα ανωτέρω, το έργο τους δεν σταματάει σε τρομοκρατικές ενέργειες. Περιστατικά εκρήξεων ή καταστροφών (όπως η καταστροφική έκρηξη στο ΜΑΡΙ της Κύπρου) καλούν τον πυροτεχνουργό να τα διερευνήσει ως προς τα αίτια και την εξέλιξή τους… Έτσι διευρύνεται η γνώση του και οι πρακτικές του.
Οι πυροτεχνουργοί μεταξύ άλλων, βοηθούν στην απόρριψη παλαιών ή ασταθών εκρηκτικών, ενώ σε κάθε περίπτωση, βοηθούν στη διεξαγωγή ερευνών μετά την έκρηξη ή άλλο συμβάν όπου παρευρίσκονται. Επιτόπου, οι πυροτεχνουργοί συνεργάζονται τακτικά με τις μονάδες άμεσης επέμβασης της πυροσβεστικής, τις ομάδες HAZ-MAT (Hazardous Materials Emergency Response) και άλλων δυνάμεων των Σωμάτων Ασφαλείας. Ασφαλώς υπάρχουν και οι πυροτεχνουργοί του Στρατού όπου όμως τα συμβάντα που καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι περισσότερο συγκεκριμένα και στοχευμένα!
Υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλειά τους;
Ασφαλώς και υπάρχει! Η Ασφάλεια ποτέ δεν είναι απόλυτη σε οποιοδήποτε επάγγελμα ακόμα και αν λαμβάνεις όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα και κυρίως τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό που έχεις στη διάθεσή σου… Αυτό ισχύει και για τον πυροτεχνουργό. Η γνώση, ο τρόπος επέμβασης και φυσικά η καλή προετοιμασία είναι όχι μόνο το κλειδί της επιτυχίας, αλλά και αυτά που ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΟΥΝ σημαντικά τον κίνδυνο. Τονίζεται σ’ αυτό το σημείο ότι ο κίνδυνος ΔΕΝ ΜΗΔΕΝΙΖΕΤΑΙ… Ποτέ!
Αξίζει να αναφερθεί ότι, οι πυροτεχνουργοί της ΕΛ.ΑΣ. έχουν κατ’ επανάληψη λάβει συγχαρητήρια από ξένους συναδέλφους τους για τον επαγγελματισμό τους.
Ο φόβος υπάρχει;
Εννοείται υπάρχει, όπως και σε κάθε επικίνδυνο επάγγελμα! Όμως οι εν λόγω πυροτεχνουργοί έχουν μάθει να το διαχειρίζονται. Την κρίσιμη στιγμή πρέπει, μέσα από την εκπαίδευση, ο πυροτεχνουργός, να διαχειριστεί τον φόβο του και να ενεργήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο… Υπάρχουν όμως πάντα αστάθμητοι παράγοντες και κυρίως ο παράγων άνθρωπος!
Δεν αναφέρθηκα σ’ αυτό άρθρο για την ιστορία του συγκεκριμένου τμήματος της Αστυνομίας, όπως, π.χ. πώς ξεκίνησαν, πότε και πού πρωτο-εκπαιδεύτηκαν κ.ά, γιατί αυτά είναι στοιχεία που μπορεί να τα βρει κάποιος στο διαδίκτυο. Το άρθρο απλά αποτελεί κατάθεση ψυχής μέσα από μια δύσκολη και επικίνδυνη πραγματικότητα… Δυστυχώς δε και … καθημερινότητα!
Ο Έλληνας πυροτεχνουργός, είναι αλήθεια ότι είναι μοναδικός στο είδος του και αυτό δεν είναι σοβινιστικό… Με την καμία! Είναι απλά γεγονός. Και φυσικά συμβάλλει σ’ αυτό το αστείρευτο Ελληνικό μεράκι (όπως προαναφέραμε) και η αγάπη για τη δουλειά του.
Αξίζουν αυτοί οι άνθρωποι το σεβασμό όλων μας. Εγώ προσωπικά είμαι όχι μόνο εντυπωσιασμένη για τη «δουλειά» τους αλλά και πολύ υπερήφανη που συνεργάζομαι μαζί τους…
Αριστοθέα Α. Λαζαρίδου
Χημικός Μηχανικός M.Sc. Ch.E., N.J.I.T., U.S.A.
Ειδικός Σύμβουλος Υγείας και Ασφάλειας – Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΜΠ
Καθηγήτρια Πυροσβεστικής Ακαδημίας / Τ.Ε.Ε.Μ. ΕΛ.ΑΣ