Ήταν 2 Οκτωβρίου του 1992 όταν σε μια άσκηση του NATO συνέβη κάτι απίστευτο και εξαιρετικά απρόσμενο περιστατικό, με πρωταγωνιστές το αμερικανικό αεροπλανοφόρο CV-60 USS Saratoga και το τουρκικό αντιτορπιλικό TCG Muavenet, που είχε ως αποτέλεσμα να προκαλέσει μεγάλους τριγμούς στη Συμμαχία.
Το 1992 κι ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος αποτελούσε παρελθόν και το NATO αναζητούσε νέο ρόλο, στα τέλη Σεπτεμβρίου ξεκίνησε το Αιγαίο η καθιερωμένη νατοϊκή άσκηση Display Determination (Επίδειξη Αποφασιστικότητας), με τη συμμετοχή ναυτικών δυνάμεων από τέσσερις χώρες της Συμμαχίας (ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία και Τουρκία), η οποία όμως έμελλε να είναι μοιραία για το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό.
Το υπόβαθρο
Το σενάριο της άσκησης προέβλεπε αμφίβιες επιχειρήσεις στον κόλπο του Σάρου, βόρεια των Δαρδανελλίων, με επιτιθέμενους και αμυνόμενους. Η Φαιά Δύναμη υπό τον Αμερικανό αντιναύαρχο Τζόζεφ Λόπεζ θα πραγματοποιούσε τις επιθετικές κινήσεις και η Πράσινη Δύναμη υπό τον Ολλανδό ναύαρχο Κρουν θα έπαιζε τον ρόλο του αμυνομένου.
Την 1η Οκτωβρίου οι επιτελείς του αεροπλανοφόρου CV-60 USS Saratoga, που ηγείτο της Φαιάς Δύναμης, αποφάσισαν στο πλαίσιο της άσκησης να χρησιμοποιήσουν το πυραυλικό σύστημα Sea Sparrow εναντίον του τουρκικού αντιτορπιλικού TCG Muavenet (πρώην USS Gwin), που συμμετείχε στην Πράσινη Δύναμη. Το όπλισαν, κλείδωσαν τον στόχο τους και περίμεναν την εντολή για την εικονική εκτόξευση.
Το μοιραίο λάθος
Όμως, τα μεσάνυχτα της 1 – 2 Οκτωβρίου, συνέβη το μοιραίο. Είτε από μηχανικό πρόβλημα, είτε σειρά λαθών και παρανοήσεων στην εκτέλεση της διαταγής, δύο «ολοζώντανοι» πύραυλοι εδάφους – αέρος τύπου Sparrow εκτοξεύθηκαν από το CV-60 USS Saratoga και έπληξαν το TCG Muavenet στη γέφυρα, προκαλώντας θύματα και ανεπανόρθωτες ζημιές στο πλοίο, που πουλήθηκε αργότερα για παλιοσίδερα. Πέντε μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν και 17 τραυματίστηκαν.
Το περιστατικό προκάλεσε ταραχή στη Συμμαχία και την Ουάσιγκτον, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή υπήρχαν σκιές στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, εξαιτίας των πληροφοριών για αμερικανική υποστήριξη στους Κούρδους του Ιράκ. Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος ζήτησε συγγνώμη από τον Τούρκο ομόλογό του Τουργκούτ Οζάλ.
Οι αντιδράσεις
Ο ανώτατος διοικητής του NATO στρατηγός Σαλικασβίλι έσπευσε αμέσως στην Άγκυρα για να εκφράσει τα συλλυπητήρια του και να τονίσει στην τουρκική ηγεσία ότι θα κάνει ό,τι είναι δυνατό για τη διεξαγωγή μιας γρήγορης και πλήρους έρευνας. Από την πλευρά της Τουρκίας, ανώτεροι αξιωματούχου απέρριψαν την ιδέα ότι η επίθεση ήταν ηθελημένη, κάποιοι άλλοι κύκλοι, όμως, προσπάθησαν να ανακαλύψουν ελληνικό δάκτυλο, μέσω των ελληνοαμερικανών στρατιωτικών που υπηρετούσαν στο CV-60 USS Saratoga.
Την επομένη του συμβάντος ο αμερικανικός στρατός έθεσε σε διαθεσιμότητα τον κυβερνήτη του CV-60 USS Saratoga, πλοίαρχο Τζέιμς Ντράγκερ, και τέσσερις ακόμη ανώτερους αξιωματικούς του πλοίου. Όλοι τους πέρασαν ναυτοδικείο και αποστρατεύτηκαν, για να συνεχίσουν την καριέρα τους σε ακριβοπληρωμένες θέσεις του ιδιωτικού τομέα. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1994, τα θύματα του TCG Muavenet υπέβαλαν συλλογική αγωγή κατά των ΗΠΑ σε αμερικανικό πολιτικό δικαστήριο, η οποία απορρίφθηκε λόγω αναρμοδιότητας στις 20 Φεβρουαρίου 1997. Οι ΗΠΑ, ως επανόρθωση, χάρισαν στην Τουρκία τη φρεγάτα τους Καποντάνο, η οποία ονομάσθηκε και πάλι Muavenet (Βοηθητικός, Υποστηρικτικός στα τουρκικά).