Απ: ΑΠΡΟΚΛΗΤΗ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΒΛΑΒΗ
Bλέπε και απόσπασμα της 9528/2001 Tρ.Εφ.Αθ (πλημ) με αξιόλογη ανάλυση :
...Κατά το άρθρο 361 Α παρ. 1 του Π.Κ., που προστέθηκε με το άρθρο 19 του Ν. 1419/1984, και φέρει ως τίτλο "Απρόκλητη έμπρακτη εξύβριση" ορίζεται ότι: "Με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών, τιμωρείται η έμπρακτη εξύβριση (άρθρ. 361 παρ. 1) αν έγινε χωρίς πρόκληση από τον παθόντα.
Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής απρόκλητη είναι η εξύβριση όταν ο δράστης και ο παθών δεν είχαν προηγουμένως καμία σχέση ή επαφή και ο δράστης δεν είχε κανένα λόγο να στραφεί κατά του συγκεκριμένου παθόντος, αλλά ενήργησε με κίνητρο αντικοινωνικά αισθήματα. Η απόκλητη έμπρακτη εξύβριση διαφοροποιείται από τη κοινή εξύβριση του προηγούμενου άρθρου 361 παρ. 1 ΠΚ σε τέσσερα σημεία: 1) περιορίζεται στην τέλεση της προσβολής εμπράκτως, 2) προϋποθέτει ότι η πράξη τελέστηκε "χωρίς πρόκληση από τον παθόντα", 3) τιμωρείται βαρύτερα και 4) διώκεται αυτεπαγγέλτως. Τα δύο πρώτα χαρακτηριστικά παραπέμπουν στην ιδιαίτερη μορφή εξύβρισης που εμφανίστηκε στην ελληνική κοινωνία κατά της τελευταίες δεκαετίες, ως εκδήλωση αντικοινωνικής αυθάδειας και περιφρόνησης προς όσους είναι εντεταγμένοι σ' αυτήν. Θύμα των εξυβρίσεων αυτών μπορεί να είναι οποιοσδήποτε ανεπιλέκτως (ανύποπτος περαστικός, ανώνυμος διαβάτης, διερχόμενη γυναίκα κ.λ.π.), γι' αυτό και χαρακτηρίζονται ως πράξεις "χουλιγκανισμού". Δεν είναι επομένως "απρόκλητη" η εξύβριση κάθε φορά που το θύμα δεν την είχε προκαλέσει, αλλά μόνο εκείνη που τελέστηκε με θύμα άσχετο προς τον δράστη και ανυποψίαστο. Ως απρόκλητη εξύβριση νοείται η σε βάρος συμπτωματικού θύματος εξύβριση, που συνιστά αντικοινωνική εκδήλωση στρεφόμενη κατά του οποιουδήποτε απροσώπως και δικαιολογεί την αυτεπάγγελτη δίωξη, ως ενδιαφέρουσα όχι τόσο το συμπτωματικό θύμα, όσο γενικότερα την έννομη τάξη (Ολ.ΑΠ 1/1999 π.χ. ΜΘ, 810).
Εν προκειμένω, από τις καταθέσεις των μαρτύρων, που εξετάστηκαν στο ακροατήριο του δικαστηρίου τούτου, τα αναγνωσθέντα έγγραφα και την απολογία της κατηγορουμένης, αποδείχθηκαν τα εξής: Η παθούσα Δ.Λ. χήρα Α.Π. (διατελέσαντος Πρωθυπουργού της χώρας επί αρκετά χρόνια μέχρι το θανατό του τον Ιούνιο 1996) επανειλημμένα έγινε αντικείμενο (... σχολίων) του τύπου και των τηλεοπτικών μέσων, τόσο για την ιδιωτική, όσο και τη δημόσια ζωή της, πριν και μετά το γάμο της με τον προαναφερθέντα πρωθυπουργό και συγκεκριμένα της αποδιδόταν α) ανάρμοστη συμπεριφορά προς τον αποβιώσαντα συζυγό της, β) προκλητικές εμφανίσεις αυτής (με τη δημοσίευση φωτογραφιών, που την εμφάνιζαν ολόγυμνη σε δημόσιους χώρους), γ) άσκηση δημόσιας εξουσίας καταχρώμενη τον συζυγικό της δεσμό με τον Πρωθυπουργό Α.Π., και δ) εμπλοκή σε οικονομικές ατασθαλίες, που αφορούσαν κυρίως την αγορά και επισκευή πολυτελούς βίλας στην Εκάλη και την αποφυγή καταβολής φόρου κληρονομίας για την εν λόγω βίλα. Την 17-10-1997 η ανωτέρω παθούσα παρουσίαζε στο κοινό, σε αίθουσα της στοάς βιβλίου (επί των οδών Α. και Π.), την έκδοση του βιβλίου της με τίτλο "10 χρόνια και 54 ημέρες", που αναφερόταν στη ζωή της με τον Α.Π., και υπέγραφε τα αντίτυπα των εν λόγω βιβλίου σε όσους εκ των παρευρισκομένων της το ζητούσαν. Η κατηγορούμενη, η οποία ήταν δημόσιος υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών και ασκούσε καθήκοντα ελεγκτόν δημόσιας διοίκησης, είχε μεταβεί και αυτή στον ανωτέρω χώρο παρουσίασης του βιβλίου και έχοντας επηρεαστεί από τα προαναφερθέντα δημοσιεύματα πλησίασε την παθούσα και την ερράπισε στο πρόσωπο δύο φορές, απευθύνοντας συγχρόνως κατ' αυτής τη φράση "εγώ δεν καταδέχομαι να αγοράσω το βιβλίο σας, έχετε ξεφτιλίσει το γυναικείο φύλο". Η κατηγορουμένη προέβη στην παραπάνω διότι θεώρησε ότι η μέχρι τότε συμπεριφορά της παθούσας, σε συνδυασμό με το περιεχόμενο του ανωτέρω βιβλίου (με το οποίο εκφραζόταν για τον αποβιώσαντα σύζυγό της με λόγια καθόλου κολακευτικά) την προσέβαλε ως γυναίκα, ως μητέρα και ως έλληνα πολίτη και με την πράξη της αυτή αποδοκίμαζε συμβολικά τη δημόσια συμπεριφορά της παθούσας. Είναι πρόδηλο ότι η παραπάνω ενέργεια της κατηγορουμένης, απευθυνόμενη επιλεκτικά κατά της συγκεκριμένης παθούσας εξ αιτίας της (... προκλητικής) συμπεριφοράς της τελευταίας, δεν αποτελούσε εκδήλωση επιθετικότητας ως αυτοσκοπού, αλλά απέβλεπε στην έκφραση της δυσαρέσκειάς της για την παραπάνω συμπεριφορά της παθούσας, που την έθιγε ως Ελληνα πολίτη και συνεπώς η πράξη αυτή συνιστά μεν την αξιόποινη πράξη της εξύβρισης, που διώκεται ύστερα από έγκληση του παθόντος, κατά τα άρθρα 361 παρ. 1 και 368 παρ. 1 ΠΚ, όχι όμως την αξιόποινη πράξη της απρόκλητης έργου εξύβρισης του άρθρου 361 Α του Π.Κ. Λαμβανομένου δε περαιτέρω υπ όψει ότι η ανωτέρω παθούσα δεν επιθυμεί τη ποινική δίωξη της κατηγορουμένης και δεν υπέβαλε έγκληση, πρέπει να παύσει οριστικά η κατά της κατηγορουμένης ασκηθείσα για την ως άνω πράξη ποινική δίωξη, λόγω εξάλειψης του αξιοποίνων (άρθρ. 117 παρ. 1 ΠΚ και 370 εδ. β' ΚΠΔ)...
[edit time=1391203863]srek[/edit]
Οι διατάξεις σχετικά με την απρόκλητη εγκληματικότητα (απρόκλητη σωματική βλάβη, απρόκλητη φθορά ξένης ιδιοκτησίας, απρόκλητη έργω εξύβριση) θεσπίστηκαν προκειμένου να αντιμετωπιστεί η θρασύτητα και η αντικοινωνική συμπεριφορά ιδίως νεαρών ατόμων που εκδηλώνεται κατά κύριο λόγο σε γήπεδα ή με την διείσδυση τους σε νόμιμες πολιτικές εκδηλώσεις τρίτων (hooligans, αυτόνομοι κτλπ). Βασικό λειτουργικό χαρακτηριστικό των διατάξεων για τα απρόκλητα εγκλήματα είναι το ότι αντιστρέφουν την λογική διατάξεων που καθιερώνουν μειωμένη ευθύνη του δράστη λόγω της συνυπευθυνότητας του θύματος. Τέτοιες διατάξεις είναι αυτές που προβλέπουν τις ελαφρυντικές περιστάσεις της ανάρμοστης συμπεριφοράς και της πρόκλησης (με άδικη πράξη) θλίψης ή οργής στον δράστη, ο ψυχικός βρασμός στην ανθρωποκτονία καθώς και οι δυνητικοί προσωπικοί λόγοι απαλλαγής από την ποινή για απλή σωματική βλάβη και εξύβριση, των οποίων αμέσως προηγήθηκε ιδιαίτερα σκληρή και βάναυση πράξη του παθόντος.
Λίγα λόγια για το έγκλημα της απρόκλητης σωματικής βλάβης:
Τις διατάξεις για τα απρόκλητα εγκλήματα εισήγαγε στην έννομη τάξη μας και στον Ποινικό Κώδικα ο νόμος 1419/1984. Τα τελευταία χρόνια προβληματισμοί ορθώνονται για το αδίκημα της απρόκλητης σωματικής βλάβης , που εσπευσμένα αναγγέλλουν οι διωκτικές αρχές. Η υπερβολή βρίσκεται στην έννοια της ‘’απρόκλητης σωματικής βλάβης ’’ που προσδίδει στο αδίκημα διάσταση διακεκριμένου αδικήματος με βαρύτερες ποινές. Η ορθή ερμηνεία της διατάξεως αυτής (όπως βέβαια και των αντίστοιχων διατάξεων των άρθρων και 361Α και 382,παρ.1 ΠΚ ) επιβάλλει τον περιορισμό της στις περιπτώσεις των αμφισβήτων – δραστών που επιθυμούν και επιδιώκουν δυναμική αναμέτρηση με τις κατεστημένες κοινωνικές αξίες. H συγκεκριμένη διακεκριμένη μορφή του βασικού εγκλήματος της σωματικής βλάβης έχει την δική της ιστορία που ξεκινάει με το περίφημο ν.δ. 4000/1959 περί τεντιμποϊσμού που υπό την κατακραυγή της σύγχρονης ποινικής θεωρίας καταργήθηκε με το ν. 1366/1983 και φθάνει στην θέσπιση μορφών απρόκλητης εγκληματικότητας στον κορμό του ΠΚ με τον ν. 1419/1984.
Όταν ο νόμος χρησιμοποιεί τη διατύπωση ‘’χωρίς πρόκληση από τον παθόντα’’ δεν εννοεί βέβαια να μην προκάλεσε τον δράστη ο παθών. Γιατί τότε σχεδόν όλες οι φθορές θα ήταν απρόκλητες. Εξάλλου ο κανόνας είναι να τελείται το έγκλημα (κάθε έγκλημα) χωρίς πρόκληση από τον παθόντα, και όταν τελείται με πρόκληση τούτου να υπάρχει ελαφρυντική περίσταση για τον δράστη. Δεν θα μπορούσε λοιπόν κάτι το κανονικό να αναχθεί από τον νομοθέτη σε διακεκριμένη (επιβαρυντική) μορφή του εγκλήματος ειδικά για τη σωματική βλάβη.
Κατά την εισηγητική έκθεση η ρήτρα ‘’χωρίς πρόκληση από τον παθόντα’’ επικεντρώνει την προσοχή της διωκτικής ή δικαστικής αρχής στις περιστάσεις της πράξης με κριτήριο αν η πράξη έγινε με κάποιο συγκεκριμένο κίνητρο εναντίον κάποιου ή αν έγινε απρόκλητα δηλαδή χωρίς να υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο σύνδεσης δράστη και θύματος. Η έννοια του ‘’απροκλήτου’’ που έγινε αντικείμενο επεξεργασίας από την θεωρία και την νομολογία πρέπει να αναζητηθεί στο λόγο θέσπισης αυτής της διακεκριμένης μορφής με το ν. 1419/1984, που δεν είναι άλλος από την κάλυψη του κενού το οποίο δημιουργήθηκε με την κατάργηση του ν.δ. 4000/1959. Η θεωρία και η νομολογία καταλήγουν στη θέση ότι για να θεωρηθεί βάσιμα μια σωματική βλάβη ως απρόκλητη θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι ο δράστης ενήργησε χωρίς να υπάρχει καμία κοινωνική επαφή με το θύμα, εν προκειμένου με αυτόν που θα υποστεί την σωματική βλάβη χωρίς δηλαδή να έχουν συναντηθεί ο δράστης και το θύμα, οπότε ο δράστης εμφανίζεται ότι δεν είχε κανέναν διαπροσωπικό λόγο στο να προβεί στην πράξη παρά μόνον την γενική εχθρότητα του για το έννομο αγαθό της σωματικής υγείας. Ο δράστης εδώ δεν έχει κανένα δικαιολογητικό ή αδικαιολόγητο λόγο για να στραφεί κατά της σωματικής υγείας του συγκεκριμένου προσώπου (λ.χ. προηγούμενη λογομαχία ή παλιές διαφορές ή προστριβές ή άλλου είδους σχέση) αλλά ο στόχος του ήταν το γένος του εννόμου αγαθού ‘’σωματική υγεία ’’ και η εξατομίκευση έγινε τυχαία. Με λίγα λόγια ο δράστης κινείται από λόγους προσβολής της σωματικής υγείας γενικότερα και όχι της υγείας του συγκεκριμένου θύματος οπότε και αποδεικνύεται ότι η επιλογή του στόχου υπήρξε τυχαία και αυθαίρετα (quidis ex populo). Ο δράστης ενεργεί χωρίς αιτία , εκ του μηδενός, με στόχο την οποιαδήποτε σωματική υγεία ως προστατευόμενο έννομο αγαθό, από αμφισβήτηση και εχθρότητα γενικά της κοινωνικής τάξεως των πραγμάτων. Πρόκειται για οιονεί κοινώς επικίνδυνο έγκλημα που συνιστά κίνδυνο για αόριστο αριθμό εννόμων αγαθών σωματικής υγείας. Αυτή η γενική εχθρότητα του δράστη για το έννομο αγαθό της σωματικής υγείας είναι που προσδίδει και το πλεόνασμα (plus) του αδίκου που αναβαθμίζει την απαξία της σωματικής βλάβης , αποτελώντας μια παράμετρο που ευθέως συνδέεται με την επικινδυνότητα του, αλλά που συνδέεται επίσης και μια κατάσταση κοινού κινδύνου για παρόμοια έννομα αγαθά.