ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

Στην προκαταρκτική εξέταση του αρ. 31 του ΚΠΔ ισχύει ό,τι ίσχυε στην παλιά τακτική προανάκριση της παρ. 1 του αρ. 243 του ΚΠΔ, που διεξαγόταν ΜΟΝΟ με παραγγελία της Εισαγγελίας, έπειτα από κάποια καταγγελία, μήνυση ή έγκληση, εφόσον δεν πραγματοποιούνταν η έκτακτη αυτεπάγγελτη αστυνομική προανάκριση της παρ. 2 του αρ. 243 του ΚΠΔ. Δηλαδή, εφόσον δεν υπήρχε αυτόφωρο έγκλημα ή κίνδυνος από την αναβολή, τότε η Εισαγγελία, μέχρι το έτος 2003 διάταζε την τακτική προανάκριση και μας έλεγε λάβετε καταθέσεις μαρτύρων και απολογία ή μπορεί και άλλες ανακριτικές πράξεις. Τώρα, έπειτα από το Ν. 3160/2003, σε αυτές τις περιπτώσεις διεξάγεται προακαταρκτική εξέταση - δεν ασκείται ακόμα δηλαδή ποινική δίωξη - και έτσι εμείς ως ανακριτικοί υπάλληλοι λαμβάνουμε ένορκες καταθέσεςι από τους μάρτυρες της υπόθεσης και ανωμοτί παροχή εξηγήσεων από τον ύποπτο τέλεσης αξιόποινης πράξης.
Συμπερασματικά, αφού τελειώσεις την προκαταρκτική εξέτασεη και λάβεις την ανωμοτί εξέταση του υπόπτου, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ, μπορεί να να λάβουν αντίγραφα οι διάδικοι, ο ύποπτος, αφού δεν έχουμε στην πραγματικότητα ακόμα κατηγορούμενο και η πολιτική αγωγή που μπορεί να δηλωθεί σε αυτό το στάδιο της προδικασίας.
Δηλαδή τότε μπορεί ο ύποπτος, άρα και οι δύο σε αυτήν την περίπτωση, να λάβουν αντίγραφα, σύμφωνα και με τα άρ. 101 και 104 σε συνδ. το άρ. 31 του ΚΠΔ.
ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Ε.Α.Υ.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Βλέπε ΓνωμΕισΑΠ 4/2007 [Γνώση αντιγράφων δικογραφίας από πολιτικώς ενάγοντα]

Διατάξεις: άρθρα 31 [παρ. 2], 108, 223 [παρ. 4], 273 [παρ. 1γ΄, δ΄, ε΄] ΚΠΔ

Πολιτικώς ενάγων, Προκαταρκτική εξέταση, Γνώση αντιγράφων δικογραφίας

Δεν έχει αναλογική εφαρμογή η διάταξη του άρθρου 31 παρ. 2 ΚΠΔ και για τον πολιτικώς ενάγοντα και δεν δύναται να του παρέχεται ειδικότερα το δικαίωμα να λαμβάνει στο στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης αντίγραφα της δικογραφίας, τα οποία μπορεί να εξυπηρετήσουν βεβαιότατα άλλους σκοπούς (ενδεχομένως του διασυρμού του καταμηνυομένου), πριν να διερευνηθεί επαρκώς το καταγγελλόμενο γεγονός και προκύψουν οι επαρκείς ενδείξεις που απαιτούνται για την κίνηση της ποινικής δίωξης.

ΓνωμΕισΑΠ 4/2007 [Γνώση αντιγράφων δικογραφίας από πολιτικώς ενάγοντα]
Δεν έχει αναλογική εφαρμογή η διάταξη του άρθρου 31 παρ. 2 ΚΠΔ και για τον πολιτικώς ενάγοντα και δεν δύναται να του παρέχεται ειδικότερα το δικαίωμα να λαμβάνει στο στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης αντίγραφα της δικογραφίας, τα οποία μπορεί να εξυπηρετήσουν βεβαιότατα άλλους σκοπούς (ενδεχομένως του διασυρμού του καταμηνυομένου), πριν να διερευνηθεί επαρκώς το καταγγελλόμενο γεγονός και προκύψουν οι επαρκείς ενδείξεις που απαιτούνται για την κίνηση της ποινικής δίωξης.

Προς την κα Προϊσταμένη του Πταισματοδικείου Αθηνών

Επί του ερωτήματός σας, εάν μετά την ισχύ του άρθρου 5 παρ. 2 εδ. δ΄ του Ν 3346/17.6.2005, με το οποίο αντικαταστάθηκε η παρ. 2 του άρθρου 31 του ΚΠΔ και δόθηκε το δικαίωμα λήψης αντιγράφων στον μηνυόμενο ή εγκαλούμενο, δικαιούται, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου αυτού και σε συνδυασμό με το άρθρο 108 ΚΠΔ, να λαμβάνει αντίγραφα της προκαταρκτικής δικογραφίας και ο δηλώσας παράσταση πολιτικής αγωγής αναφέρων - μηνυτής - εγκαλών, η γνώμη μας είναι η εξής:

Η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 31 ΚΠΔ, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με το άρθρο 5 του Ν 3346/2005, έχει ως εξής: «2. Η προκαταρκτική εξέταση ενεργείται σύμφωνα με τα άρθρα 240 και 241. Αν αυτή γίνεται ύστερα από μήνυση ή έγκληση κατά ορισμένου προσώπου ή αν κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής εξέτασης αποδίδεται σε ορισμένο πρόσωπο η τέλεση αξιόποινης πράξης, το πρόσωπο αυτό καλείται πριν από σαράντα οκτώ ώρες για παροχή εξηγήσεως και εξετάζεται ανωμοτί. Έχει δικαίωμα να παρίσταται με συνήγορο, να αρνηθεί εν όλω ή εν μέρει την παροχή εξηγήσεων και να λάβει προθεσμία μέχρι σαράντα οκτώ ώρες για την παροχή τους, η οποία μπορεί να παραταθεί από εκείνον που διενεργεί την προκαταρκτική εξέταση. Επίσης έχει δικαίωμα να ζητήσει να του χορηγηθούν αντίγραφα της δικογραφίας, να προτείνει μάρτυρες προς εξέταση και να προσαγάγει άλλα αποδεικτικά μέσα προς αντίκρουση των καταγγελλομένων σε βάρος του. Τα ως άνω δικαιώματά του μπορεί να ασκήσει είτε αυτοπροσώπως είτε εκπροσωπούμενος από συνήγορο που διορίζεται κατά το άρθρο 96 παρ. 2, εκτός αν θεωρείται αναγκαία η αυτοπρόσωπη εμφάνισή του, κατά την κρίση εκείνου που διενεργεί την προκαταρκτική εξέταση.

Αυτός που ενεργεί την προκαταρκτική εξέταση υποχρεούται να ενημερώσει προηγουμένως τον εξεταζόμενο για τα παραπάνω δικαιώματά του. Οι διατάξεις του άρθρου 273 παρ. 1 περ. γ΄, δ΄ και ε΄ εφαρμόζονται αναλόγως.

Προηγούμενη έγγραφη εξέταση του προσώπου αυτού που έγινε ενόρκως ή χωρίς τη δυνατότητα παράστασης με συνήγορο δεν μπορεί να αποτελέσει μέρος της δικογραφίας, αλλά παραμένει στο αρχείο της εισαγγελίας. Εφόσον ο μηνυόμενος ή εγκαλούμενος ή εκείνος κατά του οποίου στρέφονται οι υποψίες κλητεύθηκε νόμιμα και δεν εμφανίστηκε, η προκαταρτική εξέταση περατώνεται και χωρίς την εξέτασή του».

Από την ανάγνωση του κειμένου της παρ. 2 του άρθρου 31 ΚΠΔ, όπως έχει τώρα, προκύπτει ότι βούληση και στόχος του νομοθέτη είναι να ενισχύσει αφ’ ενός τον έλεγχο της συνδρομής των προϋποθέσεων κίνησης της ποινικής διώξεως εις τρόπον ώστε να αποφεύγονται οι άσκοπες ποινικές διώξεις και αφετέρου να μην υπονομευθεί το σε κάθε πολιτισμένη κοινωνία αναγνωρισμένο και από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη φύση κάθε ανθρώπου απορρέον δικαίωμα σιωπής του κατηγορουμένου και αυτοενοχοποίησής του, ως ειδικότερης έκφρασης του δικαιώματός του για δίκαιη δίκη εκ του άρθρου 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ, 14 παρ. 1, 2 Ν 2462/1997 (κύρωση του Διεθνούς Συμφώνου για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα) και 223 παρ. 4 ΚΠΔ (ΑΠ 635/1987 ΠοιΧρ ΛΖ΄,548). Περαιτέρω δε η προστασία αθώων πολιτών από τον άδικο στιγματισμό επιπόλαιων διώξεων (δείτε Α. Θ. Κονταξή, Κώδικας Ποινικής Δικονομίας υπ’ άρθρο 31 σελ. 432-433 και 438 και Νικ. Ανδρουλάκη, Θεμελιώδεις έννοιες της ποινικής δίωξης, σελ. 96 και 230).

Από την πλευρά του αναφέροντος ή μηνυτού, ο οποίος δήλωσε παράσταση πολιτικής αγωγής, τα δικαιώματα του σαφώς προσδιορίζονται στο άρθρο 108 ΚΠΔ και μπορεί να τα ασκήσει από τη στιγμή που ο κατηγορούμενος θα κληθεί σε απολογία ή θα εκδοθεί εναντίον του ένταλμα σύλληψης ή βιαίας προσαγωγής.

Η εκ της διατάξεως αυτής προκύπτουσα μειονεξία του πολιτικώς ενάγοντος έναντι του καθού ενεργείται προκαταρκτική εξέταση δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπερσκελίζει τα πλεονεκτήματα, που καθιερώνει η παραπάνω διάταξη του άρθρου 31 παρ. 2 του ΚΠΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του Ν 3346/2005, η οποία εξασφαλίζει την αναγκαία εύλογη αναλογία μέσου και σκοπού στη δίωξη του εγκλήματος (Σύνταγμα, άρθρο 25 παρ. 1, τελευταίο εδάφιο και επίσης Αργ. Καρράς, Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο, έκδοση 2η, σελ. 67-68, Θ. Δαλακούρα, Αρχή της αναλογικότητας και μέτρα δικονομικού καταναγκασμού, ΠοινΧρ ΝΕ΄,961).

Δεν μπορεί συνεπώς κατά τη γνώμη μου να έχει αναλογική εφαρμογή η διάταξη του άρθρου 31 παρ. 2 ΚΠΔ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 5 του Ν 3346/2005 και για τον πολιτικώς ενάγοντα και να του παρέχεται ειδικότερα το δικαίωμα να λαμβάνει στο στάδιο της προκαταρκτικής εξέτασης αντίγραφα της δικογραφίας, τα οποία μπορεί να εξυπηρετήσουν βεβαιότατα άλλους σκοπούς (ενδεχομένως του διασυρμού του καταμηνυομένου) πριν να διερευνηθεί επαρκώς το καταγγελλόμενο γεγονός και προκύψουν οι επαρκείς ενδείξεις που απαιτούνται για την κίνηση της ποινικής δίωξης.

Ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου,
Νικόλαος Μαύρος

Πολύ ορθά αναφέρθηκε η ανωτέρω γνωμοδότηση η οποία ισχύει κ εφαρμόζεται σε περίπτωση που ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΕΝΑΓΩΝ ζητά αντιγραφα .

Στην περίπτωση που αναφέρει ο συναδερφος ο Α και Β έχουν κληθεί να παράσχουν εξηγήσεις ως ΥΠΟΠΤΟΙ .

Ετσι ο καθένας προτού εξεταστεί δικαιούται να λάβει αντιγραφα ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ της είς βάρος του δικογραφίας , αφου απέναντι μας θα έχουμε τον καθένα αρχικά ως ύποπτο κ κατα δεύτερο λόγω ως παθοντα .

Άρα με βεβαιότητα κ με ποινή ακυροτητας ο καθένας δικαιούται να λάβει αντιγραφα της δικογραφιας πριν εξεταστεί ΩΣ ΥΠΟΠΤΟΣ .

Σίγουρα θα προκύψει θέμα με το ποιος θα εξεταστεί πρώτος αλλά ειναι κάτι που το αποφασίζουμε αποκλειστικα μόνοι μας δίχως δικόνομικούς περιορισμούς σύμφωνα με το 251 ΚΠΔ .
[edit time=1380315027]Srek[/edit]

Στο συγκεκεριμένο παράδειγμα εφόσον και οι δύο είναι ύποπτοι τέλεσης αξιόποινης πράξης και διενεργείται προκαταρκτική εξέταση, έχουν δικαίωμα να λάβουν αντίγραφα μετά τη λήψη της ανωμοτί εξέτασής τους για παροχή εξηγήσεων. Η διενέργεια της προκαταρκτικής γίνεται με εντολή του Εισαγγελέα, αλλά εάν δεν αναφέρει κάτι ρητά, την πρωτοβουλία για τον ποιος θα καταθέσει πρώτος την έχει ο ανακριτικός υπάλληλος. Απλά μπορεί αυτός που καταθέτει πρώτος, εφόσον δεν λάβει αντίγραφο την ανωμοτί του δεύτερου, που θα γίνει μεταγενέστερα, να περιμένει να ολοκλρωθεί όλη η παραγγελία της προκαταρκτικής και μετά να ασκήσει το δικαίωμά του.

Το δικαιωμα λήψης αντιγράφων εκπληρώνεται ΠΡΙΝ εξεταστεί ο ύποπτος κ ΟΧΙ μετα .

Επίσης οποίος αιτείται αντιγραφα δικογραφίας αυτη του χορηγείται ολόκληρη δίχως κανέναν περιορισμό συμπεριλαμβανομένων και των απολογιων συγκατηγορουμενων του .Δεν νοείται καμία αυθαίρετη εξαίρεση εγγράφων της δικογραφίας .

Τέλος εφόσον στον ΚΠΔ αναγράφεται ρητά ότι το δικαιωμα λήψης αντιγράφων πραγματοποιείται πριν την εξεταση κ λογικό ειναι κάποιος να αδικηθεί πρακτικά εφαρμόζεται να κληθούν ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ οι ύποπτοι ώστε να μην έχει λήφθει καμία απολογια .
Σε περίπτωση δε που ο πρώτος αδικηθεί απο την χορήγηση αντιγράφων στον δεύτερο τότε χορηγούμε κ σε αυτόν την εξέταση του δεύτερου καιτοι έχει εξεταςτει παραβλέποντας τον ΚΠΔ και εφαρμόζοντας το άρ. 6 της ΕΣΔΑ όπου ουσιαστικά εξισώνεται προανακρίση κ προκαταρκτική ώστε να του ανακοινωθεί το τέλος της προανάκρισης κατα 308 Παρ 4 ΚΠΔ ώστε να μην παρακαμφθεί η αρχη της ισοτητας των όπλων .

Στη συγκεκριμένη προκαταρκτική ο εισαγγελέας παρήγγειλε μόνο τη λήψη ανωμοτί καταθέσεων από τους αλληλομηνυόμενους. Ο Α ζητεί όταν καλείται από τον ανακριτικό υπάλληλο να δώσει εξηγήσεις, ότι θέλει να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής. Μπορεί να δηλώσει στο στάδιο της προκαταρκτικής παράσταση πολιτικής αγωγής και με δεδομένη τη παραγγελία του εισαγγελέα για λήψη μόνο ανωμοτί καταθέσεων;

Έχει δικαίωμα να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής οποτεδήποτε μέχρι την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας στο ακροατήριο. Άρα μπορεί να δηλώσει και κατά την διάρκεια της προκαταρκτικής εξέτασης.