Ο πόλεμος στη Συρία αποτέλεσε το πεδίο μάχης εκείνο όπου η χρήση ελεύθερων σκοπευτών είδε το φως της δημοσιότητας μέσα από διάφορα βίντεο. Ελεύθεροι σκοπευτές χρησιμοποιήθηκαν και από τις δυο παρατάξεις, τόσο από τον κυβερνητικό Στρατό όσο και από τους αντάρτες.
Η εμπλοκή όμως της συγκεκριμένης «ειδικότητας» συνεχίζεται και σήμερα στη βόρεια Συρία από τα σώματα των Κούρδων και του τουρκικού Στρατού, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις στην εμπλοκή τους έχουν επιδείξει ανάλογη δράση. Ποια όμως είναι η κατάσταση στον Ελληνικό Στρατό;
[custom:google-ads]
Το 2001 λειτούργησε πιλοτικά στο ΚΕΑΠ το πρώτο Σχολείο Ελευθέρων Σκοπευτών, του οποίου οι απόφοιτοι ονομάζονται «ΕΣΕΑ», δηλαδή «Ελεύθεροι Σκοπευτές Ειδικών Αποστολών». Τα τελευταία χρόνια η αξία τους φαίνεται πως έγινε αντιληπτή από την στρατιωτική ηγεσία με αποτέλεσμα η παρεχόμενη εκπαίδευση στο Σχολείο Βασικής Εκπαίδευσης Ελευθέρων Σκοπευτών Ειδικών Αποστολών (ΣΒΕΕΣΕΑ) (όπως ονομάζεται το μόνιμο σχετικό Σχολείο του ΚΕΑΠ) να αναβαθμιστεί τόσο χρονικά, όσο και ποιοτικά.
Οι εμπειρίες και η εκπαίδευση των στελεχών των Ειδικών Δυνάμεων που εκπαιδεύτηκαν στο αντίστοιχο σχολείο του ISTC (International Special Training Center) στη Γερμανία, συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό σε αυτή την αναβάθμιση και σε αυτούς οφείλεται η αρχική εισήγηση για δημιουργία παρόμοιου σχολείου και στην Ελλάδα. Οι ΕΣΕΑ με την επιστροφή τους στις Μονάδες εντάσσονται σε ξεχωριστές Διμοιρίες. Πρόκειται για τις Διμοιρίες ΕΣΕΑ που συγκροτούνται στο Λόχο Διοικήσεως της κάθε Μονάδας.
Τα τελευταία χρόνια οργανώθηκαν ταχύρρυθμα εκπαιδευτικά σεμινάρια σκόπευσης ακρίβειας σε διάφορους Σχηματισμούς Πεζικού του Δ' ΣΣ και της ΑΣΔΕΝ από κινητές εκπαιδευτικές ομάδες στελεχών των Ειδικών Δυνάμεων. Τον Απρίλιο του 2013, μετά από πρωτοβουλία, πραγματοποιήθηκε η διεξαγωγή των πρώτων διακλαδικών σκοπευτικών αγώνων, στους οποίους συμμετείχε προσωπικό από Μονάδες Ειδικών Επιχειρήσεων και των τριών Κλάδων (ΕΤΑ, Ζ' ΜΑΚ, 2α ΜΑΛ, ΔΥΚ, 31η ΜΕΕΔ), ενώ πρόσφατα αποφασίστηκε να καθιερωθούν αυτοί οι αγώνες σε ετήσια βάση μέσω της Διακλαδικής Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων (ΔΔΕΕ). Παράλληλα διοργανώνονται και σκοπευτικοί αγώνες Εθνοφυλακής όπως ο πρόσφατος που πραγματοποιήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου, για την ανάδειξη της κορυφαίας σκοπευτικής ομάδας Εθνοφυλάκων του έτους 2018. Οι αγώνες πραγματοποιήθηκαν στο πεδίο βολής Λιτοχώρου. Το χρησιμοποιούμενο τυφέκιο παραμένει το G-3A3 μετά διόπτρας, αλλά σε ένα δεύτερο στάδιο υπάρχει και η πρόθεση το προσωπικό αυτό να έρχεται σε επαφή και με το βαρύ τυφέκιο ειδικών εφαρμογών Μ-82ΑΙΜ που χρησιμοποιούν οι Ειδικές Δυνάμεις (η χρήση του πλέον έχει επεκταθεί και στην 71η Α/Μ ΤΑΞ).
[custom:google-ads]
Η ομάδα ελεύθερων σκοπευτών
Μια ομάδα ελεύθερων σκοπευτών αποτελείται από ένα συνδυασμό ενός ή περισσοτέρων ελεύθερων σκοπευτών με στοιχεία προστασίας και με προσωπικό υποστήριξης, όπως ένας παρατηρητής (spotter). Τα μέλη μπορούν μερικές φορές να παίξουν πολλαπλούς ρόλους. Ο ελεύθερος σκοπευτής κάνει την βολή, ενόσω οι παρατηρητές βοηθούν στην παρατήρηση των στόχων, τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και χειρίζονται δευτερεύοντα καθήκοντα όπως η άμεση ασφάλεια της θέσης τους, η επικοινωνία με άλλες ομάδες, η κατεύθυνση πυρών πυροβολικού και η στενή εναέρια υποστήριξη.
Ο παρατηρητής (spotter) ανιχνεύει, παρατηρεί και καταδεικνύει στόχους και αναφέρει τα αποτελέσματα της βολής, χρησιμοποιώντας το σκοπευτικό παρατήρησης και το αποστασιόμετρο, ενώ «διαβάζει» επίσης τον αέρα με τη χρήση φυσικών δεικτών και την οφθαλμαπάτη που προκαλείται από τη θερμότητα του εδάφους.
Από κοινού με το σκοπευτή, θα κάνουν υπολογισμούς με ακρίβεια για την απόσταση, τη γωνία βολής και υπολογισμούς που σχετίζονται με την διόρθωση για τις ατμοσφαιρικές συνθήκες. Ο παρατηρητής καθοδηγεί επίσης τον σκοπευτή για κινούμενους στόχους. Δεν είναι ασυνήθιστο για τον παρατηρητή να είναι εξοπλισμένος με σημειωματάριο και ένα φορητό υπολογιστή για την εκτέλεση αυτών των υπολογισμών.Οι παρατηρητές μπορούν επίσης να παρέχουν ασφάλεια στην ομάδα, ως εκ τούτου, είναι συνήθως οπλισμένοι με ένα τυφέκιο εφόδου ή τυφέκιο μάχης. Μερικά στρατιωτικά δόγματα περιγράφουν ένα τρίτο μέλος γνωστό ως Flanker. Καθήκον του είναι να παρατηρεί περιοχές οι οποίες δεν είναι ορατές στον ελεύθερο σκοπευτή ή τον παρατηρητή και να βοηθάει την οπισθοφυλακή της ομάδας. Στον Ελληνικό Στρατό οι ελεύθεροι σκοπευτές εντοπίζονται κυρίως στις μονάδες εδικών δυνάμεων, με το ΕΤΑ να έχει την μονάδα με την πιο «έντονη» ανάπτυξη του δόγματος των ελεύθερων σκοπευτών, αλλά και άλλες μονάδες όπως η ΜΥΚ της ΔΥΚ στο Ναυτικό, οι αμφίβιοι καταδρομείς κλπ. να έχουν σημαντικό αριθμό σκοπευτών και να έχουν εξελίξει σε μεγάλο βαθμό τα δόγματα δράσης τους, πάντα κατά τα δυτικά πρότυπα. Και το Πεζικό θεωρεί χρήσιμη την ύπαρξη όπλων αυτής της κατηγορίας.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα παρατηρείται όλο και συχνότερα η συμμετοχή στοιχείων ΕΣΕΑ με βαρέα τυφέκια ειδικών εφαρμογών σε πόσης φύσεως ασκήσεις και σε διάφορες αποστολές: από «απλή» υποστήριξη Πεζικού μηχανοκίνητου και μη, έως και αντι-αποβατικές επιχειρήσεις στα νησιά. Εξάλλου, ήδη μελετάται το ενδεχόμενο στα πλαίσια των Σχολείων Ακροβολιστή που διοργανώνονται σε διάφορες Μονάδες Πεζικού ανά την επικράτεια με εκπαιδευτές έμπειρους ΕΣΕΑ των Ειδικών Δυνάμεων, οι εκπαιδευόμενοι να έρχονται σε μια πρώτη επαφή και με το Barret Μ-82ΑΙΜ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Όμως, η ύπαρξη στοιχείων εξειδικευμένων σκοπευτών με βαρέα τυφέκια ειδικών εφαρμογών θα ήταν πολύ χρήσιμη -και σαφώς πιο εφικτή σε σχέση π.χ. με την μαζική χορήγηση τυφεκίων ελεύθερης σκόπευσης για προσβολή προσωπικού και μόνο- στις «απλές» Μονάδες Πεζικού.
Η σύσταση μιας Διμοιρίας Βαρέων Τυφεκίων σε κάθε Τάγμα Πεζικού (κάτι αντίστοιχο συμβαίνει ήδη πλέον στις Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων, με μία Διμοιρία ΕΣΕΑ στο Λόχο Υποστήριξης κάθε Μοίρας) θα προσέδιδε πολλά πλεονεκτήματα. Η αρχή έχει ήδη γίνει με την 71η Α/Μ Ταξιαρχία και θα ήταν ευχής έργον αν υπήρχε και η ανάλογη συνέχεια σύντομα.
Ο καθένας θα μπορούσε να σκεφτεί τι ζημιά θα μπορούσαν να προκαλέσουν μερικά τέτοια στοιχεία, όπου ο σκοπευτής θα διαθέτει ένα τυφέκιο κατά υλικού όπως το Μ-82ΑΙΜ και ο παρατηρητής ένα G-3A3 με διόπτρα ή, ακόμα καλύτερα, ένα τροποποιημένο ΗΚ-ΙΙΑΙ σε κάθε Μονάδα Προκαλύψεως, τόσο στον Έβρο, όσο και στα νησιά: δηλαδή καταστροφή ελαφρών οχημάτων του εχθρού, προσβολή αποβατικών σκαφών και ελαφρών ταχύπλοων, προσβολή ευαίσθητων μερών τεθωρακισμένων και αρμάτων μάχης (αισθητήρες, σκοπευτικά), καταστροφή μέσων επικοινωνιών, διοίκησης, ηλεκτρονικού πολέμου, επιτήρησης, μηχανικού (μέσα γεφύρωση), προσβολή προστατευμένων θέσεων βαρέων όπλων κλπ.
Άλλωστε, εξ αντικειμένου ο ρόλος των συγκεκριμένων όπλων σε επίπεδο Μονάδας Πεζικού (καταστροφή υλικού) δεν καθιστά απαραίτητη κάποια ιδιαίτερα περίπλοκη εκπαίδευση του προσωπικού ως πλήρως εξειδικευμένους ελεύθερους σκοπευτές. Κάλλιστα λοιπόν ένα αντίστοιχο σχολείο στη Σχολή Πεζικού στα πρότυπα του ΣΒΕΕΣΕΑ, αλλά σε μικρότερη κλίμακα θα κάλυπτε ικανοποιητικά τις ανάγκες παραγωγής επαρκούς αριθμού στελεχών εκπαιδευμένων σε αυτόν τον ρόλο.
Αρχικά, και έως ότου αποκτηθεί η απαιτούμενη εμπειρία, οι εκπαιδευτές θα μπορούσαν να προέρχονται από τις Ειδικές Δυνάμεις (εξειδικευμένοι ΕΣΕΑ) και ίσως από το ίδιο το ΣΒΕΕΣΕΑ, σε σχέση με το οποίο το νέο σχολείο θα ήταν μικρότερης διάρκειας και δυσκολίας.Ειδικότερα, στελέχη του Πεζικού που κατά τις κοινές εκπαιδευτικές βολές διαπιστώνεται πως έχουν ιδιαίτερα σκοπευτικά προσόντα, θα επιλέγονται από τους εκπαιδευτές του σχολείου ως υποψήφιοι και ακολούθως θα λαμβάνουν την αντίστοιχη εκπαίδευση σε αυτό σε αντικείμενα όπως σκόπευση ακρίβειας και χρήση των βαρέων τυφεκίων, απόκρυψη και παραλλαγή, αναγνώριση μέσων και οπλικών συστημάτων του εχθρού.
Αντίθετα θα παραλείπονται αντικείμενα όπως π,χ. βαθειά διείσδυση, μακρά διαβίωση πίσω από τις εχθρικές γραμμές κ.ά., που σε μεγάλο βαθμό αφορούν τις Ειδικές Δυνάμεις.
Ας έρθουμε όμως τώρα στα όπλα της μεγάλης κατηγορίας, όπως το βαρύ ημιαυτόματο τυφέκιο Μ-82ΑΙ της αμερικανικής εταιρείας Barrett Firearms.
Τα όπλα της μεγάλης κατηγορίας
Σε ότι αφορά τα «μεγάλα» όπλα της κατηγορίας, το βαρύ ημιαυτόματο τυφέκιο Μ-82ΑΙ σχεδιάστηκε από την αμερικανική εταιρεία Barrett Firearms για αποστολές προσβολής ακρίβειας στόχων σε μεγάλες αποστάσεις. Το πυρομαχικό που βάλλει είναι στο κλασικό διαμέτρημα 12,7 χλστ. χ 99 και ως εκ τούτου προορίζεται κυρίως για βολές κατά υλικού. Για την κάλυψη σχετικών αναγκών στις επιχειρήσεις στον Περσικό Κόλπο το 1991, οι 'Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ προχώρησαν στην εσπευσμένη παραγγελία αρκετών εκατοντάδων όπλων αυτού του τύπου.
Με την έξοχη απόδοσή του εκεί ο τύπος προσέλκυσε το ενδιαφέρον και πολλών άλλων χρηστών και σύντομα κατέστη «best seller» στην κατηγορία του. Από την πλευρά της, η κατασκευάστρια εταιρεία εξέλιξε μια σειρά αναβαθμισμένων εκδόσεων και μοντέλων με διαφορετικό μηχανισμό λειτουργίας, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων εξειδικευμένων παραλλαγών διαμετρήματος έως και 25mm!
Η τότε ΕΒΟ δεν άργησε να εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για το νέο όπλο και σύντομα εξασφάλισε μέρος των δικαιωμάτων κατασκευής του στην Ελλάδα. Τον Μάρτιο του Ι996 η εταιρεία παρουσίασε για πρώτη φορά επισήμως το τυφέκιο (με την ονομασία «Νέμεσις») στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.
Το αμέσως επόμενο διάστημα έλαβαν χώρα και άλλες παρουσιάσεις και δοκιμές πεδίου. Στα τέλη του ίδιου έτους το ΓΕΣ προχώρησε σε απευθείας παραγγελία στην Barrett 18 τυφεκίων Μ-95 (έκδοση «bullpup», κινητού ουραίου) για τον εφοδιασμό της νεοσύστατης Ζ' Μοίρας Αμφίβιων Καταδρομών. Τον Δεκέμβριο του Ι997 η ΕΒΟ δώρισε σε συγκεκριμένες Μονάδες των Ειδικών Δυνάμεων έναν μικρό αριθμό τυφεκίων της τυπικής έκδοσης Μ-82ΑΙ, ενώ τον Φεβρουάριο του Ι998 η τότε ΓΔΕ αποφάσισε την ανάθεση στην εταιρεία συμβάσεως πενταετούς διάρκειας για την κατασκευή συνολικώς 710 τυφεκίων του τύπου, για τον πλήρη εφοδιασμό του συνόλου των Μονάδων Πεζικού και Ειδικών Δυνάμεων του Ε.Σ. Η απόφαση δεν υλοποιήθηκε ποτέ...
Παρ’ όλα αυτά, το ενδιαφέρον για όπλα αυτής της κατηγορίας δεν έπαψε να υφίσταται ιδίως από τις Ειδικές Δυνάμεις. Την συγκεκριμένη περίοδο έκαναν τα πρώτα τους οργανωμένα βήματα στον τομέα της ελευθέρας σκοπεύσεως με την οργάνωση και διεξαγωγή των πρώτων πιλοτικών Σχολείων Ελευθέρων Σκοπευτών (ΣΕΣ) στο Κέντρο Εκπαιδεύσεως Ανορθόδοξου Πολέμου (ΚΕΑΠ) στη Ρεντίνα. Εκεί, μεταξύ άλλων, διδασκόταν και χρήση των βαρέων τυφεκίων ειδικών εφαρμογών με τα υπάρχοντα τυφέκια Μ-95.
Το πρόγραμμα αυτό εξελίχθηκε στο ΣΒΕΕΣΕΑ. Μέσα από αυτά τα αρχικά στάδια αξιοποιήσεως του υλικού έγινε αντιληπτό όπως είναι εύλογο βέβαια ότι τα εξειδικευμένα αυτά όπλα απαιτούσαν και τα αντίστοιχα πυρομαχικά. Έτσι αποκτήθηκαν φυσίγγια ακρίβειας διαφόρων τύπων που αντικατέστησαν τα κοινά Μ8 ΑΡΕΙ που χρησιμοποιούνταν αρχικώς και προκαλούσαν συχνές εμπλοκές στα όπλα.
Το 2000 καταγράφεται η πρόθεση παραγγελίας ενός αριθμού τυφεκίων Μ-82ΑΙ για τις Ειδικές Δυνάμεις. Μετά από σειρά ανεπιτυχών διαπραγματεύσεων μεταξύ ΕΒΟ και Barrett, τον Απρίλιο του 2001 ανατίθεται απευθείας στην αμερικανική εταιρεία παραγγελία για 132 τυφέκια της αναβαθμισμένης έκδοσης Μ-82ΑΙΜ (Μ-Ι07 σε αμερικανική υπηρεσία) στην οποία έχουν προστεθεί μονοκόμματη ράγα picatinny, μονόποδο στο κοντάκιο και διάφορες άλλες μικρότερες βελτιώσεις.
Το κόστος της παραγγελίας είχε ανέλθει στα 1.927.116 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του κόστους των διόπτρων Swarovski Μ-32 (μεγεθύνσεως 10x42 χλστ.) και λοιπών παρελκόμενων. Τον Οκτώβριο του 2002 ακολουθεί και νέα παραγγελία ύψους 1.775.107 ευρώ για πρόσθετο αριθμό τυφεκίων, το ακριβές περιεχόμενο της οποίας όμως δεν ανακοινώθηκε.
Είχε μεσολαβήσει, τον Μάιο του 2002 μια άλλη μικρότερη παραγγελία (ύψους 92.754 ευρώ για την προμήθεια 8 νέων τυφεκίων της έκδοσης Μ·95. Δεν έχει διευκρινιστεί εάν τα τελευταία προορίζονταν για την Διοίκηση Υποβρυχίων Καταστροφών του ΠΝ που επιβεβαιωμένα διαθέτει όπλα τέτοιου τύπου, η εάν προέρχονταν από άλλη μη ανακοινωθείσα παραγγελία.
Κατά καιρούς πάντως, τυφέκια Μ-82ΑΙΜ έχουν θεαθεί και στα χέρια προσωπικού της ΠΑ (στο πλαίσιο ασκήσεων CSAR) αλλά και της ΜΥΑ του Λιμενικού Σώματος (τελευταία μάλιστα παρέλαβε πρόσφατα και δύο από τα αρχικά Μ-95 που είχε αποκτήσει ο ΕΣ και τα οποία αντικαταστάθηκαν από τα νεότερα Μ-82ΑΙΜ). Έκτοτε πραγματοποιήθηκαν συμπληρωματικές αγορές περιφερειακών υλικών που συμπλήρωσαν τα νέα τυφέκια (προσαρτήματα νυχτερινής σκόπευσης ΝΧ-135, υλικά παρατήρησης μεγάλων αποστάσεων κλπ.) ενώ αναβαθμίστηκε το ΣΒΕΕΣΕΑ και ο θεσμός των ΕΣΕΑ.
Τυφέκια Μ-82ΑΙ βρίσκονται σε περιορισμένη χρήση και στην Τουρκία. Συγκεκριμένα οι δυνάμεις SAS/SAT του τουρκικού Ναυτικού απέκτησαν κατά τη δεκαετία του ’90 αριθμό τυφεκίων της αρχικής έκδοσης, που αποτέλεσαν και τα πρώτα ημιαυτόματα βαρέα τυφέκια σε τουρκική υπηρεσία. Πρόσφατα στα χέρια ανδρών των δυνάμεων αυτών εμφανίστηκαν και τυφέκια της νεότερης έκδοσης Μ-82ΑΙΜ, τα οποία προήλθαν από πρόσθετη παραγγελία.
Οι σχετικές ανάγκες του ΕΣ μπορεί να μην καλύφθηκαν με τις προαναφερθείσες αγορές, ωστόσο οι επιχειρησιακές απαιτήσεις παρέμειναν. Ενδεικτικά στο ΕΜΠΑΕ 2006-2015, συμπεριλαμβανόταν πρόγραμμα απόκτησης «448 Τυφεκίων 0,50in με Αντίστοιχες Διόπτρες Ημέρας και Νύχτας & Πυρομαχικά», προϋπολογισμού 13,2 εκατ. ευρώ. Φυσικά ούτε αυτό το πρόγραμμα υλοποιήθηκε.
Πάντως, ακόμη και σήμερα, ένα πρόγραμμα όπως το προαναφερθέν της απόκτησης δηλαδή 448 τυφεκίων των 0,50 in δεν είναι απαγορευτικό ειδικά εάν αναλογιστεί κανείς την σχέση κόστους/απόδοσης. Αν τα κονδύλια δεν επαρκούν θα μπορούσε να επιδιωχθεί σε πρώτη φάση η απόκτηση ενός μικρότερου αριθμού όπλων για τον εφοδιασμό μόνο των Μονάδων πρώτης γραμμής. Από την άλλη πλευρά, η συμπαραγωγή τους στην Ελλάδα θα ήταν πολύ σημαντική για την περίφημη εγχώρια αμυντική βιομηχανία η οποία βέβαια βρίσκεται κάτω από διαρκή κρίση πρακτικά εκ συστάσεώς της.
Εάν πάλι ούτε αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό λόγω έλλειψης χρημάτων, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο του «γνωστού» αιτήματος (όπως συμβαίνει με δεκάδες άλλα προγράμματα του ΕΣ) στις ΗΠΑ για δωρεάν, ή έστω έναντι μικρού τιμήματος, παραχώρηση αριθμού τυφεκίων Μ-82ΑΙ & Μ-107 (Μ-82ΑΙΜ) ή/και Μ-82Α3 από τα αποθέματα του Αμερικανικού Στρατού και των Πεζοναυτών αντίστοιχα, καθώς ανανεώνονται σχετικά συχνά με νέα όπλα και άρα δημιουργούνται ανάλογα πλεονάσματα.