Γράφει ο Λάμπρος Δημητρέλος
Όπως αναφέρθηκε εκτενώς στο Α΄ μέρος του παρόντος άρθρου, η πεζή καταδίωξη δεν είναι ένας διαγωνισμός φυσικής κατάστασης μεταξύ υπόπτων και αστυνομικών, αλλά μία οργανωμένη αστυνομική επιχείρηση. Κατά τη διάρκεια πεζών καταδιώξεων, αναρίθμητοι ύποπτοι έχουν οδηγήσει τους διώκτες τους σε προσχεδιασμένες ή ευκαιριακές ενέδρες, με αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς ή και θανάτους αστυνομικών. Ο ενεδρεύων ύποπτος έχει ως στόχο να εκμεταλλευτεί το στοιχείο του αιφνιδιασμού, το οποίο του προσφέρει η απόκρυψή του στο σημείο ενέδρας και να εξαπολύσει μια ξαφνική, συνήθως σύντομη, αλλά υψηλής έντασης επίθεση κατά των αστυνομικών. Οι αστυνομικοί ωστόσο έχουν υψηλές πιθανότητες να επιβιώσουν, ή ακόμη και να μετατρέψουν τον επιτιθέμενο ενεδρεύοντα ύποπτο σε αμυνόμενο, αρκεί να είναι σε θέση μέσω της εκπαίδευσής τους, να υλοποιήσουν τεχνικές και τακτικές αντι-αιφνιδιασμού.
- Παρακάτω αναφέρονται 10 ενδεικτικές ενέργειες, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν τον αστυνομικό στο να μην αιφνιδιαστεί από έναν καταδιωκόμενο ύποπτο που ενεδρεύει:
1. Η καταδίωξη υφίσταται μόνο για όσο χρονικό διάστημα οι αστυνομικοί διατηρούν συνεχόμενη οπτική επαφή με τον ύποπτο.
Πρόκειται για τον νούμερο ένα «χρυσό» κανόνα αυτοπροστασίας στις πεζές καταδιώξεις: Αν η οπτική επαφή των αστυνομικών με τον ύποπτο διακοπεί (έστω και για λίγα δευτερόλεπτα), παύει η εφαρμογή των «επιθετικών» τακτικών καταδίωξης και οι αστυνομικοί μεταπίπτουν σε πιο «αμυντικές» τακτικές έρευνας. Είναι πολύ σημαντικό οι αστυνομικοί να αντιλαμβάνονται ανά πάσα στιγμή ποιά είναι η τακτική κατάσταση στην οποία εμπλέκονται. Ο διαχωρισμός των εννοιών «καταδίωξη» και «έρευνα» είναι απαραίτητος και πρέπει να είναι ξεκάθαρος στο μυαλό των αστυνομικών πολύ πριν αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατάσταση, καθώς η κάθε έννοια πραγματεύεται μια εντελώς διαφορετική τακτική αντιμετώπιση.
ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ: Οι αστυνομικοί «ΚΥΝΗΓΟΥΝ» έναν ύποπτο που διαφεύγει, διατηρώντας οπτική επαφή μαζί του.
ΕΡΕΥΝΑ: Οι αστυνομικοί «ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ» έναν ύποπτο που διαφεύγει, καθώς δε διατηρούν πλέον οπτική επαφή μαζί του.
2. Ασύρματες επικοινωνίες.
Οι πληροφορίες που θα διαβιβάσει ο αστυνομικός, ο οποίος καταδιώκει τον ύποπτο, μέσω του ασυρμάτου του είναι κρίσιμης σημασίας για τους συναδέλφους του που προστρέχουν να τον ενισχύσουν. Μερικές από αυτές είναι η περιγραφή του υπόπτου, η ακριβής τρέχουσα τοποθεσία του αστυνομικού, η κατεύθυνση κίνησης του υπόπτου και το αν ο ύποπτος φέρει κάποιο εμφανές όπλο. Από την πλευρά του εκφωνητή και των λοιπών αστυνομικών που συγκλίνουν, είναι πολύ σημαντικό να τηρείται πειθαρχία ασυρμάτου, χωρίς περιττές διαβιβάσεις, καθώς το κανάλι επικοινωνίας πρέπει να παραμένει όσο γίνεται πιο ελεύθερο, ώστε ο αστυνομικός που καταδιώκει να μπορεί να επικαιροποιεί τις κρίσιμες πληροφορίες. Ο στόχος των ασυρματικών πληροφοριών σε μια πεζή καταδίωξη είναι διπλός: Πρώτον, να εντοπιστεί όσο το δυνατόν συντομότερα η ακριβής τοποθεσία του αστυνομικού που καταδιώκει, άρα και του υπόπτου. Δεύτερον, να στηθεί μια (αποτελεσματικής στεγανοποίησης) περίμετρος στη γύρω περιοχή, ώστε σε περίπτωση απώλειας οπτικής επαφής των αστυνομικών με τον καταδιωκόμενο να ερευνηθεί στοχευμένα μια περιορισμένη και ελεγχόμενη περιοχή.
Η διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει πως όταν ένας αστυνομικός μείνει (για μια σειρά λόγων) μόνος να καταδιώκει έναν ύποπτο, πρέπει να ιεραρχήσει στη σκέψη του πως ο πρωταρχικός του στόχος δεν είναι να επιχειρήσει να τον συλλάβει άμεσα, αλλά να διατηρήσει συνεχόμενη οπτική επαφή, διαβιβάζοντας την επικαιροποιημένη θέση του ασυρματικά, ώστε να τον εντοπίσουν οι συνάδελφοί του όσο το δυνατόν συντομότερα και από κοινού να συλλάβουν τον φυγά. Έτσι διακινδυνεύει πολύ λιγότερο το να εμπλακεί σε μάχη ένας εναντίον ενός και το να πέσει θύμα μιας προσχεδιασμένης ή ευκαιριακής ενέδρας.
3. Αν για οποιονδήποτε λόγο ένας αστυνομικός καταδιώκει κατά μόνας τον ύποπτο, σύμφωνα με την κρατούσα διεθνή τάση, ο πρωταρχικός του στόχος θα πρέπει να είναι η διατήρηση της οπτικής επαφής.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου (έστω και προσωρινά) ο ύποπτος καταδιώκεται μόνο από έναν αστυνομικό. Από τη στιγμή που αυτός ο αστυνομικός δεν έχει την άμεση συνδρομή συναδέλφου του κατά την πεζή καταδίωξη, θα πρέπει να διατηρεί μια σταθερή ταχύτητα και εύλογη απόσταση, η οποία θα του προσφέρει χώρο και χρόνο αντίδρασης, σε περίπτωση που δεχθεί αιφνίδια επίθεση. Ο πρωτεύων επιχειρησιακός του στόχος λοιπόν είναι το να διατηρεί οπτική επαφή και να διαβιβάζει μέσω ασυρμάτου την επικαιροποιημένη ακριβή τοποθεσία και κατεύθυνσή του, ώστε οι συνεργάτες του να τον εντοπίσουν το συντομότερο δυνατόν. Είναι σημαντικό οι αστυνομικοί να καταλάβουν πως είναι πολύ πιο ασφαλείς, άρα και πιο αποτελεσματικοί όταν καταδιώκουν τον ύποπτο ως ομάδα, καθώς πέρα από το ενδεχόμενο επίθεσης του υπόπτου, σχεδόν πάντοτε μετά το τέλος της καταδίωξης λαμβάνει χώρα μία μάχη για την τελική ακινητοποίηση και σύλληψη του φυγά. Κανείς δε θέλει να δώσει αυτή τη μάχη μόνος!
4. Αλεξίσφαιρο.
Σύμφωνα με την, εξ Η.Π.Α. προερχόμενη, έκθεση “Ambush Fact Sheet” του οργανισμού “The International Association of Chiefs of Police”, στην οποία αναλύονται στατιστικά στοιχεία ενεδρών κατά αστυνομικών από το έτος 1990 έως και το 2012, επιβίωσαν μόνο 3 στους 10 αστυνομικούς που έπεσαν σε ενέδρα και δε φορούσαν αλεξίσφαιρο γιλέκο. Αντιθέτως, από αυτούς που έπεσαν σε ενέδρα και φορούσαν αλεξίσφαιρο γιλέκο επιβίωσαν οι διπλάσιοι. Δηλαδή 6 στους 10 αστυνομικούς σώθηκαν από την ατομική τους θωράκιση κατά την αιφνιδιαστική επίθεση ενός ενεδρεύοντα ενόπλου δράστη. Εσείς σε ποιό ποσοστό θα θέλατε ν’ ανήκετε;
Μετά το πέρας της πεζής καταδίωξης, σχεδόν πάντα ακολουθεί μια μάχη για την ακινητοποίηση του δράστη, καθώς πρόκειται για ήδη εκδηλωμένο μη συνεργάσιμο άτομο. Ο στρατηγικός στόχος των αστυνομιών διεθνώς, σύμφωνα με την έγκριτη σχετική βιβλιογραφία, είναι το να αποφεύγεται η εμπλοκή αστυνομικού και υπόπτου σε μάχη ένας με έναν, καθώς εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους τόσο για τη ζωή & σωματική ακεραιότητα του αστυνομικού, όσο και για την πιθανότητα χρήσης υπέρμετρης βίας από τον «μόνο» αστυνομικό στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει τη σύλληψη, εξαντλημένος από την πεζή καταδίωξη. Υπηρετώντας αυτόν τον στρατηγικό στόχο, οι προηγμένες αστυνομίες αναπτύσσουν συγκεκριμένα επιχειρησιακά πρωτόκολλα και προγράμματα εκπαίδευσης τα οποία προάγουν την ομαδική τακτική αντιμετώπιση του υπόπτου που διαφεύγει πεζός.
5. Χρήση κάλυψης ή/και απόκρυψης.
Οι παραπάνω έννοιες είναι τόσο παλιές, όσο και τα ίδια τα πυροβόλα όπλα. Οι αστυνομικοί πρέπει να είναι ανά πάσα στιγμή σε θέση να αναγνωρίσουν κοντινά σημεία κάλυψης ή να θυμούνται ποιο ήταν το αμέσως προηγούμενο σημείο κάλυψης. Είναι πολύ εύκολο να το λέει κανείς, αλλά πολύ δύσκολο να το υλοποιεί. Χρειάζεται ο αστυνομικός να έχει συνεχώς πλήρη επίγνωση του τακτικού περιβάλλοντος και ταυτόχρονα να έχει ενεργοποιημένη τη λεγόμενη «πνευματική σκανδάλη» του, ήτοι να είναι ψυχοσωματικά απολύτως έτοιμος να ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙ σε μια ένοπλη επίθεση και να καλυφθεί. Μια θέση κάλυψης του προσφέρει βαλλιστική προστασία, ενώ μια θέση απόκρυψης τον καθιστά αθέατο. Φυσικά μια κάλυψη μπορεί να προσφέρει παράλληλα και απόκρυψη, το αντίθετο όμως δε μπορεί να συμβεί.
6. Σε περίπτωση ξαφνικής επίθεσης με απουσία οποιασδήποτε κάλυψης, ο αστυνομικός πρέπει να ΚΙΝΗΘΕΙ!
Ένας ακίνητος στόχος είναι ένας εύκολος στόχος. Αν ο αστυνομικός κινηθεί θα δυσκολέψει τον δράστη, καθώς θα τον αναγκάσει να επιστρέψει ξανά στο πρώτο βήμα του κυκλώματος O.O.D.A. (στο βήμα Observe), κερδίζοντας έτσι πολύτιμο χρόνο για να ολοκληρώσει αυτός πρώτος το δικό του κύκλωμα O.O.D.A. και τελικά να αντιδράσει στην ενέδρα.
Η αλλαγή θέσης αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές ενέργειες που μπορεί να υλοποιήσει ένας αστυνομικός ο οποίος δέχεται ένοπλη επίθεση. Οι αστυνομικοί διεθνώς εκπαιδεύονται πολύ επισταμένα σε αντιδράσεις στην ένοπλη απειλή, βασιζόμενοι σε συγκεκριμένες τεχνικές κίνησης, χρησιμοποιώντας όπλα simunition ή airsoft που προσφέρουν άμεση ανατροφοδότηση αποτελέσματος βολής. Οι συγκεκριμένες δεξιότητες είναι πολύ χρήσιμες στην περίπτωση της ξαφνικής επίθεσης από έναν ενεδρεύοντα κακοποιό.
7. Ικανότητα αστυνομικού να ανταποδώσει αποτελεσματικά πυρά ενώ κινείται.
Η ένοπλη αντιπαράθεση είναι μια πολύ δυναμική κατάσταση με πολλές και σύνθετες παραμέτρους, από τις οποίες κρίνεται το ποιός θα επικρατήσει. Μία από αυτές είναι η ικανότητα του ατόμου να πυροβολεί εύστοχα ενώ κινείται. Πρόκειται για μια δεξιότητα που χρειάζεται πολλή και ποιοτική εκπαίδευση, καθώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος όταν βρίσκεται υπό στρες δυσκολεύεται να κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα (multitasking), όπως π.χ. να επεξεργάζεται πληροφορίες, να κινείται και να πυροβολεί.
8. Εφαρμογή τεχνικών τακτικής έρευνας.
Η έρευνα αποτελεί ένα από τα πιο δύσκολα αστυνομικά έργα, καθώς πρόκειται για «αμυντική», χρονοβόρα και λεπτεπίλεπτη διαδικασία. Υλοποιείται μέσω ειδικών τεχνικών και τακτικών, οι οποίες προϋποθέτουν εκπαίδευση των αστυνομικών, αλλά και ικανότητα. Τεχνικές όπως το «κόψιμο της πίτας», η γρήγορη ματιά και πολλές άλλες που βασίζονται σε αυτές ή ομοιάζουν, πρέπει να έχουν γίνει κτήμα των αστυνομικών περιπολίας και να αποτελούν αντικείμενο συνεχούς εξάσκησης, διότι μπορούν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου όταν οι αστυνομικοί αναζητούν έναν ύποπτο που ενεδρεύει.
Η έρευνα των αστυνομικών για τον εντοπισμό υπόπτων είναι ένα από τα πιο δύσκολα έργα που πρέπει να φέρουν εις πέρας όταν απαιτηθεί. Αυτό το αποδεικνύουν διάφορες έρευνες που γίνονται εδώ και δεκαετίες στις Η.Π.Α. και καταλήγουν πως κατά μέσο όρο 6 στους 10 υπόπτους (60%) που ενέδρευσαν δεν εντοπίστηκαν ποτέ από τους αστυνομικούς. Τεχνικές όπως το κόψιμο της πίτας, ειδικά όταν υλοποιούνται από δύο και παραπάνω αστυνομικούς, είναι εξαιρετικά σύνθετες. Παρά την πληθώρα πληροφορίων από το διαδίκτυο κυρίως, όπου βλέποντας κάποιος ένα βίντεο ίσως θεωρήσει ότι «κατέχει τη μόνη αλήθεια», οι τεχνικές έρευνας απαιτούν πολλή εκπαίδευση με διαδραστικότητα από την παρουσία αστυνομικών που υποδύονται τους υπόπτους και με τη χρήση όπλων simunition ή airsoft.
9. Χρήση τακτικού κυρτού κατόπτρου.
Πρόκειται για ένα κρίσιμο εργαλείο, καθώς αν το κάτοπτρο χρησιμοποιηθεί σωστά, επιταχύνει κατά πολύ τον ρυθμό της έρευνας και μειώνει το ρίσκο έκθεσης των αστυνομικών που αναζητούν τον ύποπτο. Προϋποθέτει και αυτό φυσικά ειδική εκπαίδευση, τόσο για τον χειριστή του, όσο και για τους αστυνομικούς που τον καλύπτουν κατά την ανάπτυξη του κατόπτρου.
Το τακτικό κυρτό κάτοπτρο είναι ένα εξάρτημα που συμπληρώνει και δεν υποκαθιστά τις «παραδοσιακές» τεχνικές έρευνας. Έχει τη δυνατότητα να κάνει την έρευνα πιο γρήγορη σε μερικές περιπτώσεις, αλλά πιο αργή και δυσχερή σε άλλες. Οπωσδήποτε χρειάζεται ρεαλιστική και διαδραστική εκπαίδευση τόσο ο αστυνομικός – χειριστής του, όσο και οι συνεργάτες του.
10. Η υψηλή πνευματική ετοιμότητα του αστυνομικού.
Πρόκειται για αυτό που οι Αμερικάνοι ονομάζουν “Situational Awareness”. Για την επίγνωση δηλαδή της επιχειρησιακής κατάστασης ανά πάσα στιγμή από τον εκάστοτε αστυνομικό. Όσα υλικά κι αν έχει ο αστυνομικός, όση εκπαίδευση κι αν έχει λάβει, αυτά από μόνα τους δεν αρκούν. Αν δεν έχει προετοιμαστεί διανοητικά για την κρίσιμη στιγμή που η πεζή καταδίωξη θα πρέπει να τερματιστεί και να ξεκινήσει η διαδικασία της έρευνας για τον ύποπτο, δε θα καταφέρει να αποφύγει μια ενδεχόμενη ενέδρα και τα επακόλουθα αυτής. Το παλαιό ρητό της αστυνομικής εκπαίδευσης που αναφέρει πως «Το πραγματικό όπλο του αστυνομικού είναι το μυαλό - όλα τα υπόλοιπα είναι απλά εργαλεία», έχει απόλυτη εφαρμογή εδώ και αποτελεί το επιστέγασμα όλων.
Κλείνοντας, η ύπαρξη μεγάλου αριθμού αστυνομικών που τραυματίστηκαν σοβαρά ή έχασαν τις ζωές τους κατά τη διάρκεια πεζών καταδιώξεων και επακόλουθων ενεδρών, πρέπει να υπενθυμίζει μόνιμα στους αστυνομικούς περιπολίας πως η πεζή καταδίωξη είναι μια ρευστή τακτικά κατάσταση, η οποία μπορεί ν’ αλλάξει πολύ ξαφνικά προκαλώντας ανεπανόρθωτα άσχημα αποτελέσματα σε αστυνομικούς, υπόπτους, αλλά και αθώους τρίτους πολίτες. Είναι πολύ σημαντικό οι αστυνομικοί να εξασκούν την πνευματική τους σκανδάλη και τη διανοητική τους προετοιμασία ακόμη και στις καθημερινές τους δραστηριότητες, μέχρι αυτό να τους γίνει δεύτερη φύση. Είναι όμως ακόμη πιο σημαντικό οι αστυνομικοί να εκπαιδεύονται σε τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο με ρεαλισμό, διαδραστικότητα και λαμβάνοντας συνεχή ανατροφοδότηση από πραγματικά περιστατικά του παρελθόντος, καθώς μόνο έτσι θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά οποιουδήποτε είδους επιθετική ενέργεια που μπορεί να εκδηλωθεί εναντίον τους, με ή χωρίς όπλο, κατά τη διάρκεια μιας πεζής καταδίωξης ή μιας ενέδρας που ακολουθεί.
*Δείτε εδώ το Α΄ μέρος του παρόντος άρθρου
Βιβλιογραφία
– Πηγές:
- Apprehending Fleeing Suspects: Tactics and Perimeter Containment, του Jack Schonely
- Advanced Patrol Tactics: Skills for today’s street cop, του Michael Rayburn
- Patrol Operations & Enforcement Tactics, των George Payton & Mike Amaral
- The Tactical Edge, του Charles Remsberg
- Street Survival, του Charles Remsberg
- Building Search Tactics, του James Stalnaker
- Έκθεση “Ambush Fact Sheet” από “The International Association of Chiefs of Police”
- Επιβίωση σε ένοπλες εμπλοκές - τόμοι I & II, του Αντ/γου (Ε.Α.) ΕΛ.ΑΣ. Καραβαλάκη Ανδρέα
- Αστυνομική Καραμπίνα, του Αντ/γου (Ε.Α.) ΕΛ.ΑΣ. Καραβαλάκη Ανδρέα