To 1939, παραμονές του B’ Παγκοσμίου πολέμου, μαίνεται και o Ρωσο — Φινλανδικός Πόλεμος με «θέατρο» τις χίλιες λίμνες της Φινλανδίας. Οι Φινλανδοί, πολεμώντας με μεγάλο ηρωισμό, κατόρθωσαν να προξενήσουν μεγάλες απώλειες στον τότε Σοβιετικό στρατό και να νικήσουν, αναδεικνύοντας τις μεγάλες αδυναμίες του. H εισβολή των Σοβιετικών προκάλεσε μεγάλες διαμαρτυρίες και καταδίκες της Ε.Σ.Σ.Δ. στα διεθνή fora και στην παραπαίουσα τότε K.τ.E., κυρίως γιατί οι Σοβιετικοί, προσπαθώντας να εκκαθαρίσουν τους Φινλανδούς αντάρτες των λιμνών, έριχναν από αέρος δοχεία –μπουκάλια με εύφλεκτα υλικά και αναμμένα φυτίλια για να πάρουν φωτιά οι καλαμιές των λιμνών και να αναγκάσουν τους αντιστεκόμενους να αποτελέσουν εύκολο στόχο. Αντικρούοντας αυτές τις κατηγορίες, o Υπουργός Εξωτερικών της Ε.Σ.Σ.Δ. Μολότωφ, ισχυριζόταν ότι οι συγκεκριμένες ρίψεις ήταν ουσιαστικά «δώρα» προς τους Φινλανδούς, αφού αποσκοπούσαν, και μόνο, να τους αναγκάσουν να παραδοθούν, μειώνοντας έτσι δραστικά τις ανθρώπινες απώλειες. Τα «δώρα» αυτά, οι βόμβες μολότωφ, έμελλε, μεταξύ των άλλων, να απασχολήσουν και το Ελληνικό Ποινικό Δίκαιο και τον σύγχρονο ποινικό νομοθέτη.
Στην Ελλάδα έχουμε εκατοντάδες σοβαρούς τραυματισμούς αστυνομικών, αλλά και πολιτών, από τη χρήση «κοκτέιλ μολότωφ» κατά τη διάρκεια συγκεντρώσεων, πορειών συνήθως. H εξαιρετική «ευκολία» και συχνότητα της χρήσης μολότωφ «ανάγκασε» τον ποινικό νομοθέτη να τροποποιήσει, μεταξύ των άλλων, με το άρθρο 4 του Ν.4637/19, το αρ. 272 Π.Κ. και να προσθέσει την παρ. 2, η οποία έχει ως εξής: «H πράξη της προηγούμενης παραγράφου τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη, αν o υπαίτιος την τελεί ενώ διαπράττει διατάραξη κοινής ειρήνης (άρθρο 189 παρ. 1-3).»
Πολύ πρόσφατα – και με τις τροποποιήσεις των άρθρων 272, 290, 290Α και 308 του Ποινικού Κώδικα με τον N. 4637/19, το Δικαστικό Συμβούλιο του Ναυτοδικείου Πειραιά μετέτρεψε την αρχική κατηγορία, κακουργηματικού χαρακτήρα, για χρήση εκρηκτικών υλών σε απλή οπλοφορία και οπλοχρησία.
H υπόθεση αφορούσε συμμετοχή Ναύτη του Π.Ν. στα εκτεταμένα επεισόδια της 6ης Δεκεμβρίου 2018 αρχικά στα Προπύλαια και εν συνεχεία στην Πλατεία Εξαρχείων και στους γύρω δρόμους.
To Ναυτικό Δικαστικό Συμβούλιο έκρινε ότι ο πυρήνας των γεγονότων της υπόθεσης που εξετάσθηκε ήταν αληθής, οι καταθέσεις των αστυνομικών «πειστικότατες και ακριβείς» και απορρίφθηκαν όλοι οι βασικοί υπερασπιστικοί ισχυρισμοί του κατηγορουμένου.
Έτσι προέκυψαν επαρκείς, κατά την έννοια του άρθρου 313 Κ.Π.Δ., ενδείξεις παραπομπής του κατηγορουμένου στο ακροατήριο για α) διατάραξη κοινής ειρήνης β) απόπειρα απλής σωματικής βλάβης γ) αντίσταση δ) διακεκριμένη παράνομη οπλοφορία και ε) οπλοχρησία, πράξεις που προβλέπονται και τιμωρούνται από τον Π.Κ. και τα άρθρα 308 παρ. 1 και 2 και 463, 189 παρ. 1 του Προϊσχ. Π.Κ. 1.1, 10παρ.1,3 και 13, 11 και 14 του N. 2168/93 και 1 παρ.2 και 7 παρ.2 του Ν. 4678/20. Έτσι ο κατηγορούμενος παραπέμφθηκε ενώπιον του Πενταμελούς Ναυτοδικείου Πειραιά για να δικαστεί για τις πράξεις αυτές.
Για το συγκεκριμένο βούλευμα 16/2020 του Δικαστικού Συμβουλίου του Ναυτοδικείου, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στην «ΝΟΜΟΣ» υπήρξαν διάφορα σχόλια και κριτικές αναφορές, με εφαλτήριο τις θέσεις και απόψεις του καθενός για το α. 272 Π.Κ. όπως αυτό ισχύει σήμερα και τις πρόσφατες αλλεπάλληλες τροποποιήσεις του με τους Ν.4619/19 (ισχύς από 18/11/19).
Ενδιαφέρουσα είναι και η παρατιθέμενη αιτιολογία «επιτρεπτής μεταβολής» του κατηγορητηρίου από την χρήση εκρηκτικών υλών σε διακριμένη οπλοφορία και οπλοχρησία καθώς και η μεταβολή της απόπειρας βαριάς σκοπούμενης βλάβης σε απόπειρας απλής σωματικής βλάβης κατά 308 Π.Κ. .
Για όλα αυτά έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
- O χρόνος τέλεσης των πράξεων είναι η 6/12/18. Άρα για την κρίση τους θα εφαρμοστούν οι διατάξεις πριν τους νόμους 4619/19 και 4637/19, εκτός κι αν είναι ευμενέστεροι για τον κατηγορούμενο. Άρα, κριτικές αναλύσεις δεν είναι δόκιμες κατά τον σχολιασμό του υπ. αρ. 16/2020 βουλεύματος του Ναυτοδικείου. (Εφ των Συντακτών 5/1/21 σελ. 24,25).
- H διάταξη του άρθρου 1 παρ. 2 περίπτ. ε’ του N. 2168/93 («Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν όπλα πυρομαχικά, εκρηκτικές ύλες, εμπρηστικούς μηχανισμούς και άλλες διατάξεις» ΦΕΚ Α’ 147/ 3-9-1993) παρέμεινε αναλλοίωτη μετά την τροποποίηση της σχετικής παραγράφου με το άρθρο 1 παρ. 2 του Ν.4678/2020, (ΦΕΚ 70/20-3-2020, έναρξη ισχύος 2020). Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, «εκρηκτικές ύλες» νοούνται τα στερεά ή υγρά σώματα, που από οποιαδήποτε αιτία υφίστανται χημική μεταβολή και μετατρέπονται σε αέριες μάζες με συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και πιέσεων, με αποτελέσματα βλητικά ή ρηκτικά.
- Κάθε Απόφαση ή Βούλευμα ή Διάταξη ή Γνωμοδότηση αναφέρεται σε συγκεκριμένα γεγονότα και άρα η υπαγωγή της μείζονος στην ελάσσονα πρόταση του δικανικού συλλογισμού είναι ενδεχομένως διαφορετική από μια άλλη περίπτωση που φαινομενικά είναι όμοια εκ πρώτης όψεως.
- Επίσης, δεν πρέπει να παροράται ότι ένα Βούλευμα, και μάλιστα όχι ανώτατου δικαστηρίου αποτελεί μεν νομολογιακό δεδομένο, πλην όμως δε σημαίνει ότι υπάρχει (ακόμα έστω) παγιωμένη νομολογία πάνω στο θέμα που ερμηνεύεται. Είναι επομένως πιθανόν την άποψη που διατυπώνεται στο εν λόγω Βούλευμα, να μην την υιοθετήσουν τα λοιπά ελληνικά δικαστήρια. Άλλωστε, αυτή ταύτη η νομολογία δεν αποτελεί (ευθέως) πηγή δικαίου στο ελληνικό δίκαιο.
- Σ’ ένα ισχύον ποινικό δικαιοστάσιο μιας Πολιτείας δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει τεράστια αξία η ισορροπία, η αναλογικότητα και η συμμετρία όλων των ποινικών διατάξεων ως προς τα ύψη των ποινών. Μεγάλες αστοχίες παρατηρήθηκαν κατά τις πρόσφατες μεγάλες αλλαγές του Π.Κ. το 2019, με αποτέλεσμα σήμερα να συνεδριάζουν συνεχώς ειδικές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές για να τις αναμορφώσουν επί το δικαιότερο. Θα παραθέσουμε για την κατανόηση του θέματος ότι σήμερα ένας υπεξαιρέτης π.χ. δημόσιος υπάλληλος κατά 386Α Π.Κ. παρ. 3 (απάτη με H.Y.), αν υπεξαιρέσει ή διαπράξει κλοπή ή απάτη 120.000 Ευρώ, είναι δυνατόν να τιμωρηθεί το ίδιο (ελάχιστο δέκα έτη (10) κάθειρξη) με έναν «καταχραστή εις βάρος του Δημοσίου» κατά την έννοια του N.1608/50 ο οποίος καρπώθηκε εκατοντάδες εκατομμύρια, αφού η μέγιστη ποινή ανέρχεται στα δεκαπέντε έτη (15). Ομοίως εδώ στην περίπτωση που περιγράφεται στο 16/2020 Βούλευμα του Ναυτοδικείου Πειραιά ο κατηγορούμενος, αν παραπεμπόταν και καταδικαζόταν για κακουργηματική κατασκευή και κατοχή εκρηκτικών, παράνομης χρήσης εκρηκτικών υλών και απόπειρα βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης το ενδεχόμενο άθροισμα (μετά τον συνυπολογισμό και των άλλων πλημμεληματικών ποινών και τη συγχώνευση) ίσως να ξεπερνούσε την κλασσική απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά άρθρο 299 Π.Κ..(!!)
- Οι απόψεις που γίνονται δεκτές από τη Νομολογία (ΑΠ 456, ΑΠ 1354/2003) ότι η μολότωφ συνιστά εκρηκτικό μηχανισμό, φαίνεται ότι «αναθεωρούνται» με το εν λόγω Βούλευμα του Ναυτοδικείου Πειραιά με συγκεκριμένη αιτιολογία και συγκεκριμένα όμως πραγματικά περιστατικά. Αυτή η άποψη που διατυπώνεται στο εν λόγω Βούλευμα θα κριθεί οσονούπω από την ποινική θεωρία και πράξη.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι σκοποί επιβολής ποινών είναι και ειδικοπροληπτικοί και γενικοπροληπτικοί. Όλοι μας πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ότι η ποινολογία σε ένα σύγχρονο, ουμανιστικό ευρωπαϊκό κράτος απαιτεί, ως condition sine qua non (απαραίτητος όρος), την αρμονία των ποινών.
